Σύρος: Ένα νησί στο κέντρο των Κυκλάδων

ΑΛΜΥΡΑ ΚΑΙ ΦΩΣ! Αυτή είναι η Κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα που μοσχοβολά αλμύρα, φύκια, θυμάρι και μέλι! Παντού στα Κυκλαδονήσια το βλέμμα ακουμπά στο κατάλευκο μάρμαρο και στη γκρίζα πεντακάθαρη πέτρα... υλικά που χρησίμευαν στους ανθρώπους να χτίσουν τα σπίτια τους με τις αυλές και τις άπειρες εκκλησίες τους. Σε κάθε λοφίσκο δεσπόζει κι ένα κάτασπρο ξωκκλήσι. Μέσα σ’ αυτό ο Κυκλαδίτης στεγάζει το Θεό του. Οι Κυκλάδες έχουν μια εκτυφλωτική λευκότητα που την υπογραμμίζει με πίστη το λευκό του... “αναρίθμητου γέλιου των κυμάτων”. Έτσι το ήθελε τα παλαιά χρόνια ο τραγικός ποιητής Αισχύλος. Είναι μια σονάτα που την ονόμασε “λευκό μείζον”. Είχε ακόμη αναφέρει ότι: “Το γυμνό και το λειψό είναι οι πρωταγωνιστικές έννοιες σ΄ αυτόν τον νησιώτικο χώρο, που όμως μπορούν να δώσουν στον άνθρωπο την αίσθηση της θεϊκής παρουσίας σε κάθε βήμα.” Βράχος και θεότητα! Ένας δίδυμος συμβολισμός! Αυτούς τους βράχους έσκαψαν οι νησιώτες με κόπο πολύ! Έσκαψαν τα πλευρά των βουνών, μια και το χώμα είναι λιγοστό, να τα καλλιεργήσουν, για να σκορπίσουν και να ζήσουν τις φαμίλιες τους. Σειρές από βαθμιδωτές ξερολιθιές συγκρατούν το χώμα και θυμίζουν ατέλειωτες κερκίδες αρχαίου θεάτρου. Το χωράφι και η θάλασσα είναι ο πλούτος του Κυκλαδίτη. Λίγοι άνθρωποι έχουν βιώσει, αγαπήσει και παλέψει με τη θάλασσα όσοι οι Κυκλαδίτες. Η θάλασσα μετέφερε ιδέες στην αρχαιότητα και δημιουργούσε ιστορία και πολιτισμό. Ένας σημαντικός πολιτισμός αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες την 3η π.Χ. χιλιετία. Ήταν ένας πολιτισμός που θαυμάστηκε από όλο τον κόσμο και οι ειδικοί τον ονόμασαν: Πολιτισμό Κέρου – Σύρου για τα σπουδαιότερα ευρήματα σε τέχνη ανακαλύφθηκαν σ’ αυτά τα δύο νησιά.

ΣΥΡΟΣ: Το κέντρο των Κυκλάδων

Όταν το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι της Σύρου, το θέαμα μιας πόλης που σκαρφαλώνει σε δύο λόφους εντυπωσιάζει και συναρπάζει τον επισκέπτη. Όπως και να το κάνουμε δεν είναι μια, αλλά δύο πόλεις. Δυο κοινωνίες που έχτισαν σε μια κλίμακα με την πιο δυνατή αμφιθεατρικότητα. Δυο λόφοι και δύο κόσμοι.

Άνω Σύρος:

Η πρώτη πόλη. Μια πανέμορφη μικρή γραφική, μεσαιωνική πολιτειούλα είναι απλωμένη στον κεντρικό και υψηλότερο λόφο του νησιού, που στεφανώνεται από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, San Giorgio, όπως λένε μερικοί ντόπιοι την Μητρόπολη των καθολικών. Είναι μια πόλη χωρίς θορύβους και καυσαέρια, αφού οι δρόμοι και τα στενά της εξυπηρετούν μόνο τους ανθρώπους και όχι τ’ αυτοκίνητα. Το κάθε σπίτι και η κάθε εκκλησία, 9ή μοναστήρι)είναι ένα μνημείο 700 (ή 800 χρόνων) έως σήμερα.

Το 1822 ξεκινάει μια νέα πόλη

Η Ερμούπολη, η πρωτεύουσα. “Αυτό που έγινε εδώ πριν ένα περίπου αιώνα,δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα.”Είπε κάποτε, στην εποχή του,ο Ελευθέριος Βενιζέλος. 9Εκείνος ανέφερε: πριν ένα αιώνα). Εδώ, στο βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων γεννήθηκε και άνθησε ένας πολιτισμός, όμοιος με τον πολιτισμό των μεγάλων Ευρωπαϊκών πόλεων. Αρχές του 19ου αιώνα, μια νέα πόλη γεννιέται. Μια πόλη που είχε.. (και έχει και σήμερα) μια πολυσήμαντη παρουσία στο Αιγαίο. Τότε ήταν ένα από τα κυριότερα πνευματικά κέντρα της Ελλάδος. Η Ερμούπολη, η πρωτεύουσα των Κυκλάδων, η πόλη του “Κερδώου”, αλλά και του Λόγιου Ερμή που γεννήθηκε και δημιουργήθηκε μέσα στις φλόγες της επανάστασης του 1821 από πρόσφυγες. Ήταν το 1822 όταν έγινε... η μεγάλη σφαγή της Χίου (πίνακας Ευγένιου Ντελακρουά – Μουσείο Λούβρου). Ακολούθησε η κατασκευή των Ψαρών, της Κάσσου, της Ιωνίας... και τόσων άλλων. Το Αιγαίο δονήθηκε από κραυγές ξεριζωμένων ανθρώπων. Αυλακωνόταν από πλοία με πρόσφυγες που αναζητούσαν μια νέα πατρίδα. Και τότε, ανακαλύφθηκε το καλλίτερο καταφύγιο. Η Σύρος !!! Ήταν ιδανικός τόπος. Το νησί δεν το άγγιξε ποτέ πόλεμος. Ήταν ελεύθερο, γιατί υπήρχε η Άνω Σύρος με την... Ευρωπαϊκή σημαία. Σ’ αυτό το νησί έγινε η πρώτη ειρηνική και δημιουργική “επανάσταση” που οδήγησε την Ερμούπολη στην οικονομική ακμή, στην κοινωνική εξέλιξη και στην πολιτιστική άνθηση. Όμως η Σύρος δεν είναι μόνο οι δύο πόλεις της. Δεν είναι μόνο η Ερμούπολη και η μικρή μεσαιωνική πόλη της Άνω Σύρου, σκαρφαλωμένη στο λόφο. Σύρος είναι και οι εξοχές και τα χωριά απλωμένα στους ελάχιστους μικρούς κάμπους, ή σκορπισμένα στους λόφους. Το νησί χωρίζεται στα δύο. Το βόρειο με την Απάνω Μεριά και το Νότιο με τα πολλά χωριά δίπλα – δίπλα. Το σκηνικό της Απάνω Μεριάς είναι λόφοι, χαράδρες, θάμνοι και... μελίσσια. Ηρεμία και φως !Πολύ Φως! Όταν βρίσκεσαι σ’ αυτό το έρημο με την κρυφή γοητεία, θαρρείς πως μιλάς με το Θεό! Η Νότια Σύρος τραγουδήθηκε από τον Απανωσυριανό ρεμπέτη Μάρκο Βαμβακάρη με την “Φραγκοσυριανή” του.

“...θα σε πάρω να γυρίσω

Φοίνικα Παρακοπή,

Γαλησσά και Ντελλαγκράτσια

και ας μού ’ρθει συγκοπή..”

Δαντελωτές ακτές, αμμουδιές, τόσες μικρές πεδιάδες, πιο ήρεμο τοπίο, αλλά και πιο πολυάνθρωπο στη μεριά του νησιού που βλέπει το Νοτιά.

Συνεχίζεται...