Δημαρχείο Ερμούπολης

Η Ερμούπολη της Σύρου δημιουργήθηκε τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα από πρόσφυγες που κατέφυγαν στο νησί μετά από τους διωγμούς των Ελλήνων από τη Σμύρνη και από πολλές άλλες περιοχές όπως τις Κυδωνιές και φυσικά και άλλες περιοχές που κατέστρεφαν οι Τούρκοι στην Χίο στα Ψαρά και άλλες. Αυτά όλα είχαν φριχτά δημιουργηθεί το 1822. Μέχρι τότε, όπως και στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, όλος ο κύριος οικισμός ήταν σκαρφαλωμένος σε ένα λόφο, για το φόβο των πειρατών. Κατά την περίοδο του Καποδίστρια, το λιμάνι της Ερμούπολης γίνεται κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου για την ανατολική Μεσόγειο. Ως το 1860 περίπου,η Σύρα (όπως είχε πάρει το όνομά της), ήταν το πρώτο εμπορικό λιμάνι της Ελλάδας. Το διάστημα εκείνο η Ερμούπολη βρισκόταν σε πλήρη ακμή. Είχε αποκτήσει μια σπουδαία ακμή. Με ιδιαίτερη εμπορική άνθιση, συνοδευόταν από αντίστοιχη και πολιτιστική δημιουργία, όπως, είχαν γίνει: σχολεία, θέατρα, μουσεία λέσχες, εκδοτικοί οίκοι... και φυσικά φιλαρμονική. Υπήρχε εκείνη την εποχή άριστη και ανάλογη οικοδομική δραστηριότητα. Ήδη από το 1856 άρχισαν να συζητούν σοβαρά, ότι υπήρχε ανάγκη να δημιουργηθεί Δημοτικό κατάστημα. Η ακριβής θέση του είχε άλλωστε ήδη καθοριστεί στα ειδικά σχέδια. Και η σχετική απόφαση αναγγέλθηκε επίσημα το 1873 και η τελική έγκριση δόθηκε δύο χρόνια αργότερα. Ωστόσο χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια, έως ότου πραγματοποιηθεί η επιθυμία του δήμου. Στα 1875 έκαναν τις σχετικές ενέργειες για να ανεγερθούν τα “Αρχεία του Δήμου” στο δημοτικό οικόπεδο της κεντρικής πλατείας,με σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλλερ. (Άριστον αρχιτέκτον, είχε σπουδάσει στη Δρέσδη το 1858 και είχε κερδίσει το αργυρό μετάλλιο της Αρχιτεκτονικής Σχολής).

11 Ιανουαρίου 1876

Άρχισε να γίνεται η θεμελίωση του κτιρίου και έγιναν οι σχετικές ενέργειες για να πραγματοποιηθεί η επιθυμία του Δήμου. Η θεμελίωση έγινε με μεγάλη επισημότητα στις 11 Ιανουαρίου του 1876 από τον Μητροπολίτη Ξάνθης Διονύσιο. Οι διοικητικές και στρατιωτικές αρχές, ο δήμαρχος και πολύς κόσμος, τίμησαν την τελετή με την παρουσία τους. Στην πλάκα, που τοποθετήθηκε στα θεμέλια, ήταν χαραγμένη η ακόλουθη επιγραφή: “Εν έτει σωτήριω, μηνί Ιανουαρίω, Γεωργίου του Βασιλεύοντος, Σκαρλάτου Ρουσσέτου νομαρχούντος, Δημητρίου Βαφιαδάκη δημαρχούντος, ο Δήμος Ερμουπόλεως , την δε οικοδομήν των του Δήμου Αρχείων ανήγειρε”. Η εντύπωση που προκαλούσε (και προκαλεί) το κτίριο σε όποιον άνθρωπο ανηφορίζει τον δρόμο από το λιμάνι προς την πλατεία, ακόμη και σήμερα είναι μοναδική. Το Δημαρχείο υψώνεται επιβλητικό, μνημειακό και κομψό ταυτόχρονα. Το μεγάλο κλιμακοστάσιο, οδηγεί σε μαρμάρινο πρόπυλο που επιστέφεται από χαμηλό αέτωμα. Παρά το επιβλητικό μέγεθος και τη μνημειακή παρουσία του, το Δημαρχείο της Ερμούπολης κατορθώνει να διατηρεί μία λιτότητα και μια ηρεμία που προσελκύει ευχάριστα τον θεατή. Αναμφισβήτητα είναι το ωραιότερο Δημαρχείο της χώρας μας.

Τα πρώτα βήματα και η βάφτιση της πόλης

Πέρασαν μερικοί χειμώνες και μερικά καλοκαίρια, εκείνη την εποχή, και η πόλη των προσφύγων είχε γίνει αγνώριστη. Και τι δεν είχε!! Η παραλία είχε γεμίσει καταστήματα και αποθήκες με εμπορεύματα απ’ όλες τις γωνίες της γης. Στο λιμάνι η κίνηση δεν σταματούσε λεπτό, από το πηγαινέλα των ελληνικών και ξένων καραβιών. Όλα τα πρόβλεψαν οι καινούργιοι κάτοικοι. Τελωνείο, για τα φορτία που έφταναν στο λιμάνι, λοιμοκαθαρτήριο, για να φυλάγονται από αρρώστιες οι άνθρωποι. Σπαρμένα στο λόφο τα σπίτια είχαν ξεφυτρώσει παντού σαν λαμπερά ανοιξιάτικα λουλουδάκια. Για να προσεύχονται αλλά και για να ευχαριστήσουν το Θεό που τους είχε βοηθήσει, έχτισαν μεγάλες και τρανές εκκλησίες. Επειδή πίστευαν ότι δεν υπάρχει πρόοδος χωρίς μόρφωση έφτιαξαν σχολεία για τα παιδιά τους. Μέσα στην καλοσύνη που τους είχε βρει δεν ξέχασαν ούτε στιγμή όσους είχαν ανάγκη. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια, έδωσαν νοσοκομεία στους αρρώστους, ορφανοτροφεία στα απροστάτευτα και πτωχοκομεία σε όσους δεν είχαν τα απαραίτητα. Ακόμα όμως δεν είχαν δώσει όνομα στην πόλη. Έτσι, μια ωραία μέρα, στην καινουργιοχτισμένη εκκλησία της Μεταμόρφωσης, μαζεύτηκαν όλοι οι συμπολίτες. Ακούστηκαν πολλές προτάσεις αλλά πιο πολύ απ’ όλες άρεσε η ιδέα του Λουκά Ράλη, από τη Χίο. Αφού η πολιτεία τους είχε γεννηθεί και μεγαλώσει χάρη στο εμπόριο, που αλλού μπορούσαν να την αφιερώσουν παρά στο θεό Ερμή, που ήταν προστάτης του; Έπρεπε, κατά τη γνώμη του, να την ονομάσουν “Ερμούπολη”, δηλαδή πόλη του Ερμή! Απ’ όλα τα στόματα ξεχύθηκε η ίδια φωνή: “Ερμούπολη”! “Ερμούπολη”! ....

Με γοργά βήματα η Ερμούπολη προχωρούσε, έτρεχε σχεδόν και πολύ γρήγορα ξεχώρισε από τ’ άλλα μέρη της ελεύθερης Ελλάδας. Το 1833 έγινε επίσημα πρωτεύουσα όλων των Κυκλάδων.