Τα αποτελέσματα της έρευνας για το αγροτικό τοπίο

Προσβάσιμο είναι πλέον στους κατοίκους της Πάρου, των Κυκλάδων, αλλά και όσων ενδιαφέρονται, το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους "Μη μου Χαλάς τις Πέτρες μου, Ιστορίες από τις κατοικιές της Πάρου".

Πρόκειται για το αποτέλεσμα μία μεγάλης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης "Μελέτη και ανάδειξη της καθημερινής ζωής στην Παριανή κατοικιά" που πραγματοποιήθηκε από το Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο "Διαδρομές στη Μάρπησσα", το 2021.

Μέσα από το youtube και το vimeo

Το ντοκιμαντέρ "Μη μου Χαλάς τις Πέτρες μου, Ιστορίες από τις κατοικιές της Πάρου", δημιουργήθηκε το 2021 σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Πατρώνη, σε συνέχεια της έρευνας της εθελοντικής ομάδας για το αγροτικό τοπίο και την τοπική ταυτότητα της Πάρου και ταξίδεψε μέχρι σήμερα σε διεθνή φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του νησιού και την εξέλιξή του.

Στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, τέσσερις άνθρωποι μοιράζονται τις ιστορίες και τις αναμνήσεις τους από τις "κατοικιές" τους. Ιστορίες και πρακτικές ανθρώπων που ζούσαν με γνώμονα την αυτάρκεια, τον μόχθο, τη σοφή λιτότητα και τον σεβασμό. Η μελέτη του τρόπου ζωής στην παριανή κατοικιά αναδεικνύει αξίες όπως η οικονομία και παραδειγματική διαχείριση των πόρων, ο σεβασμός στο περιβάλλον, η ανθρώπινη κλίμακα στη λαϊκή αρχιτεκτονική, η αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.

Για το ιστορικό του θέματος, να σημειωθεί ότι το "κατοικιά" ονομάζεται η κατοικία εκτός οικισμών, γύρω από την οποία οι Παριανοί στέγασαν τις παραγωγικές αγροκτηνοτροφικές τους δραστηριότητες.

Το ντοκιμαντέρ που παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 2022 στο Φεστιβάλ "Διαδρομές στη Μάρπησσα" με τίτλο "Θέρος στην παριανή κατοικιά", έχει προβληθεί σε επιλεγμένα Φεστιβάλ Κινηματογράφου στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων το 2022, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους Καλαμάτας 2023, στο Little Islands Festival στη Σίκινο το 2023, στο Φεστιβάλ Καταγραφής Πολιτιστικής Κληρονομιάς στη Σύρο, το 2023, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κύθνου το 2024, καθώς επίσης και στο 3ο Θερινό Σχολείο για την Πολιτιστική Κληρονομιά του Αγροτικού Χώρου, το 2022, στο "Μήνα Ξερολιθιάς" του Πολιτιστικού και Περιβαλλοντικού Συλλόγου "Αμπασάδα" στην Τήνο το 2023) και τέλος, στο Cine Enastron, στην Πάρο το 2023.

Εκτός από την Ελλάδα, το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ έχει προβληθεί και εκτός αυτής, όπως στο Stockholm City Film Festival το 2022, στο Montevideo World Film Festival, Mediterranean Film το 2023, στο Festival Cannes-Milan-Athens, Ethnografilm Paris το 2023, στο Los Angeles Greek Film Festival επίσης το 2023 και τέλος στο GrecDoc το2024.

Για το ντοκιμαντέρ που βρίσκεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, του Τμήματος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων είναι μία παραγωγή της ομάδας "Διαδρομές στη Μάρπησσα", σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Πατρώνη.

"Διαδρομές στη Μάρπησσα"

Το Φεστιβάλ "Διαδρομές στη Μάρπησσα" γεννήθηκε τον Μάρτιο του 2010 από ιδιωτική πρωτοβουλία και συγκεκριμένα από μια ομάδα νέων ανθρώπων με αγάπη για τον τόπο και διάθεση για προσφορά.

Η ομάδα διοργάνωσης αποτελείται από εθελοντές διαφόρων ηλικιών και ειδικοτήτων, με κύρια συστατικά την έμπνευση, τη δημιουργικότητα, τη συλλογικότητα, τη συνέπεια και τον ενθουσιασμό.

Στόχοι της είναι η αναζήτηση του αυθεντικού, η ενθάρρυνση της ομαδικότητας και της δράσης, αλλά και η ανάπτυξη της δημιουργικότητας, ο εμπλουτισμός της γνώσης και η ενίσχυση της ανθρώπινης επαφής και της επικοινωνίας.

Πρόκειται είναι ένα τριήμερο, βιωματικό, πολιτιστικό Φεστιβάλ με κεντρική ιδέα τη δημιουργία θεματικών διαδρομών και σημείων ενδιαφέροντος μέσα στον παραδοσιακό οικισμό της Μάρπησσας. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα αρχιτεκτονικής, λαογραφίας, μουσικής, εικαστικών και περιβάλλοντος και αναδεικνύεται με σεβασμό η ιδιαίτερη φυσιογνωμία και οι παραδόσεις του τόπου, μέσα από μία σύγχρονη καλλιτεχνική ματιά.

Το Φεστιβάλ έχει γίνει γνωστό στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την αυθεντικότητα και το καλλιτεχνικό τους ύφος, αναδεικνύοντας τη Μάρπησσα ως προορισμό πολιτιστικού τουρισμού και προβάλλοντας τη συνύπαρξη της παράδοσης με το σύγχρονο τρόπο ζωής.

Οι "Διαδρομές στη Μάρπησσα" αναπτύσσονται σε δύο άξονες: τους "σταθμούς – επισκέψιμους χώρους – εικαστικές εκθέσεις" και το "πρόγραμμα δράσεων και εκδηλώσεων".

Οι σταθμοί είναι σημεία ειδικού ενδιαφέροντος και διάδρασης. Πρόκειται για εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους του χωριού, όπως αυλές, εκκλησίες, κτίρια ειδικών χρήσεων, πλατώματα, παραδοσιακά σπίτια, που περιλαμβάνουν οπτικο-ακουστικό υλικό σχετικό με την κεντρική ιδέα, τη Μάρπησσα και την Πάρο. Το υλικό αυτό, συμπληρώνεται από δράσεις με σκοπό τη συμμετοχή του επισκέπτη, ώστε η διάδοση της γνώσης να γίνεται με έναν ευχάριστο, βιωματικό τρόπο. Κατοικίες και κτήρια ειδικού ενδιαφέροντος είναι επισκέψιμα για το κοινό τις μέρες του φεστιβάλ, δίνοντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με την αυθεντική φυσιογνωμία του χωριού και τους κατοίκους του.

Οι εικαστικές εκθέσεις των "Διαδρομών" στοχεύουν στη βιωματική προσέγγιση των έργων τέχνης από το κοινό. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από εργαστήρια, performances, εικαστικές εγκαταστάσεις, εκθέσεις, προσαρμοσμένες όλες στο περιβάλλον του οικισμού, παρουσία των καλλιτεχνών. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο Φεστιβάλ εμπνέονται από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του οικισμού, μετουσιώνοντας την παράδοση του τόπου σε σύγχρονα έργα τέχνης.

Το Φεστιβάλ πλαισιώνεται από μια σειρά δράσεων και εκδηλώσεων όπως εκπαιδευτικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, διαλέξεις, εργαστήρια, παιχνίδια, συναυλίες, αφηγήσεις, και περιβαλλοντικές δράσεις.

Έρευνα

Από το 2010 που διεξάγεται το Φεστιβάλ, έχει συλλεχθεί ένας μεγάλος όγκος υλικού από μαρτυρίες των κατοίκων του οικισμού και Παριανούς, μέσα από συστηματική καταγραφή, μελέτη και έρευνα. Το υλικό αυτό παρουσιάζεται και αξιοποιείται κάθε χρόνο στους θεματικούς σταθμούς του Φεστιβάλ.

Συγκεκριμένα, έχει γίνει ο σχεδιασμός του χάρτη του παραδοσιακού οικισμού της Μάρπησσας,

έρευνα για τους αρχιτεκτονικούς τύπους των κτηρίων το 2010, έρευνα για τα στάδια ανάπτυξης του οικισμού επίσης το 2010), μελέτη για τη βιοκλιματική συμπεριφορά του παραδοσιακού κτηρίου,

έρευνα για τους επικρατέστερους τύπους των εκκλησιών, καταγραφή των παραδοσιακών επαγγελμάτων, χωροθέτηση των παλαιών χρήσεων γης στον οικισμό, καταγραφή σε βάση δεδομένων των γενεαλογικά δέντρων των οικογενειών του οικισμού, καταγραφή για τα προσωνύμια - παρατσούκλια των Μαρπησσαίων, έρευνα για τη ντοπιολαλιά, το τοπικό δηλαδή γλωσσικό ιδίωμα με καταγραφή και παρουσίαση λέξεων, φράσεων και παροιμιών, καταγραφή για τα ήθη και έθιμα στον κύκλο του χρόνου και της ζωής, συλλογή φωτογραφικού λευκώματος με την προσφορά υλικού από τους Μαρπησσαίους, έρευνα και καταγραφή της ναυτικής παράδοσης και των αλιευτικών πρακτικών του Πίσω Λιβαδιού, έρευνα και καταγραφή της εμπορικής δραστηριότητας και της αγροτικής παραγωγής του ντόπιου πληθυσμού τον 20ο αιώνα και ψηφιακές καταγραφές και δημιουργία ντοκιμαντέρ με ιστορίες Παριανών που ζουν ή έχουν ζήσει στο εξωτερικό.