Κύριο στοιχείο της ταυτότητας του νησιού

Στη διάσωση των μοναδικών αυτών κτισμάτων, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί, αποτελώντας το σήμα κατατεθέν για την Τήνο, στοχεύει η πρόταση της Κοιν.Σ.Επ. "Το Μπατίκι".

Συγκεκριμένα, κατέθεσε πρόταση, κατά τη διάρκεια της συμμετοχής της στα βραβεία New European Bauhaus 2025, για τη συντήρηση, αναστήλωση και ανάδειξη των δεκάδων περιστεριώνων του νησιού.

Γι' αυτή την πρωτοβουλία, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη", η πρόεδρος της Κοιν.Σ.Επ., επικεφαλής της δημοτικής παράταξης "Αλλάζουμε" και δημοτική σύμβουλος Τήνου, Αναστασία Ψάλτη.

Η πρόταση

Η Κοιν.Σ.Επ. "Το Μπατίκι", στα τέλη του Φεβρουαρίου έλαβε μέρος στα βραβεία New European Bauhaus 2025, τα οποία επιβραβεύουν καινοτόμα έργα και ιδέες που στοχεύουν στην επανασύνδεση με την φύση, στην ανάκτηση του αισθήματος του ανήκειν, που δίνουν προτεραιότητα σε τόπους και ανθρώπους, που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη και διαμορφώνουν ένα κυκλικό βιομηχανικό οικοσύστημα συνεκτιμώντας τον κύκλο ζωής. Τα έργα και οι ιδέες οφείλουν να έχουν ως γνώμονα την βιωσιμότητα, την ενίσχυση της κοινωνίας και την εναρμόνιση με το περιβάλλον που αφορούν, όντας καλαίσθητα.

Η πρόταση της Κοιν.Σ.Επ. που σχετίζεται με ένα πρόγραμμα ανάδειξης, συντήρησης και αναστήλωσης των περιστεριώνων της Τήνου, έγινε μέσω της συνεργασίας που είχε για δεύτερη φορά με την Κασσάνδρα Αναστασία Πρασίνη και τον Alessandro Villari από την εταιρεία "C&C Designers Lab LTD", καθώς και το Σύλλογο "Οι Φίλοι του Πρασίνου".

Στόχος της συγκεκριμένης προσπάθειας, αποτελεί η ανάδειξη των περιστεριώνων που αποτελούν "κόσμημα" για το νησί, καίριο στοιχείο της ταυτότητάς του και της ιστορίας του.

"Για να μη χαθούν στη λήθη"

"Οι περιστεριώνες ανήκουν στην ιστορία της Τήνου και σ' αυτό το πλαίσιο κινηθήκαμε για την κατάθεση της συγκεκριμένης πρότασης", δήλωσε η κα. Ψάλτη, η οποία στη συνέχεια αναφέρθηκε τόσο στη σύσταση της Κοιν.Σ.Επ., όσο και στη συνεργασία με το Σύλλογο "Οι Φίλοι του Πράσινου".

"Ο "πυρήνας" της Κοιν.Σ.Επ. δημιουργήθηκε πέρυσι κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου για την αρχιτεκτονική, με βασικό θέμα το τοπίο της Τήνου και την ιδιαιτερότητά του. Προς αυτή την κατεύθυνση έγινε και η συνεργασία μας με το Σύλλογο "Οι Φίλοι του Πράσινου", που από το 1975 δραστηριοποιείται με αυτό το θέμα. Έτσι, έχοντας αυτά τα δεδομένα, αποφασίσαμε τη συμμετοχή μας στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό, με την πιλοτική πρόταση της επισκευής των περιστεριώνων", σημείωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι "βρισκόμαστε σε επαφή με ευρωπαϊκούς φορείς που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την ανάπτυξη των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών των τόπων και ειδικά εκείνων που αποτελούν άυλη πολιτιστική κληρονομιά για όλους. Δηλαδή δεν μιλάμε για ένα χαρακτηριστικό του νησιού, αλλά είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει θετικά και προς όφελος για όλη την Ευρώπη. Και θεωρούμε ότι οι περιστεριώνες είναι ένα τέτοιο στοιχείο".

Η κα. Ψάλτη σημείωσε ότι "ως μέλη της Κοιν.Σ.Επ. "Το Μπατίκι" θεωρούμε χρέος μας να συμβάλλουμε στην προστασία των στοιχείων της ταυτότητας της Τήνου όπως είναι οι περιστεριώνες και οι ξερολιθιές, ώστε να μην χαθούν στη λήθη. Χάρη σε αυτή λοιπόν τη διαφορετική κουλτούρα των Τηνιακών, οφείλουμε όλα αυτά τα έργα τέχνης που μας άφησαν. Πιστεύουμε ακράδαντα, ότι η ταυτότητα του νησιού μας είναι το κλειδί σε μια ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη ενός τόπου, σε αντίθεση με μια άναρχη και αυθαίρετη ανάπτυξη που στοχεύει στην εφήμερη κερδοφορία και στον υπερτουρισμό".

Κλείνοντας, η πρόεδρος της Κοιν.Σ.Επ., υποστήριξε ότι "αναστηλώνοντας και συντηρώντας τους Περιστεριώνες και τα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτούς, τα οφέλη του νησιού είναι πολυάριθμα. Πρώτα από όλα, φροντίζουμε τα περιστέρια να έχουν πάντα ένα καταφύγιο, οι αγρότες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην κοπριά καλλιεργώντας ακόμη περισσότερο βιολογικά προϊόντα με λιγότερο κόστος και ίσως την επαναφορά ενός τηνιακού πιάτου με πιτσούνια που έχει χαθεί στα χρόνια. Εκτός από τα παραπάνω, οι διαδρομές των περιστεριώνων μπορούν να συμβάλλουν στην προσέγγιση ενός κοινού που θα επισκέπτεται το νησί μας εκτός της λεγόμενης high season".

Δεκάδες κτίσματα

Να σημειωθεί ότι ο ακριβής αριθμός των περιστεριώνων υπολογίζεται ότι είναι μεταξύ 800-1300. Ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτούς, είναι συγκεντρωμένος στο κεντρικό και κεντροανατολικό τομέα του νησιού και στις κοιλάδες της Αγάπης, της Ποταμιάς, του Ταραμπάδου, της Λειβάδας και της Καρδιανής.

Η πρώτη επίσημη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη περιστεριώνων είναι το 1726 και αφορούσε ένα ερειπωμένο σήμερα περιστεριώνα στη θέση Σπηλιά κοντά στην Κώμη.

Οι περιστεριώνες της Τήνου αποτελούν το σήμα κατατεθέν της Τήνου και ίσως το ανώτατο δείγμα λαϊκής τέχνης του νησιού και πιθανολογείται ότι αυτούς τους έφεραν στην Τήνο οι Ενετοί, οι οποίοι κατέκτησαν το νησί από το 1204 έως το 1715. Κατά την διάρκεια της ενετοκρατίας η ιδιοκτησία των περιστεριώνων ήταν προνόμιο μόνο των φεουδαρχών του νησιού, ενώ η διακόσμηση τους πρέπει να ήταν απλή και απέριττη. Με την έλευση των Οθωμανών το 1715 οι συνθήκες αλλάζουν και πλέον οι κάτοικοι της Τήνου μπορούν ελεύθερα να κατασκευάζουν περιστεριώνες, στολίζοντας τους με πλούσια γεωμετρικά σχήματα, βγάζοντας από μέσα τους όλη την καλαισθησία και το μεράκι που ανέκαθεν διακατείχε τους Τηνιακούς.

Έτσι ο περιστεριώνας, εκτός από ένα απλό κτίσμα εκτροφής περιστεριών, αποτελούσε και ένα δείγμα κύρους και επίδειξης για τον ιδιοκτήτη του. Συνεπώς ένας μεγάλος και περίτεχνος περιστεριώνας δήλωνε την ευμάρεια της οικογένειας.