Η κατάνυξη της Λαμπρής

Το Πάσχα αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας μας. Σε όλη την Ελλάδα αλλά και σ' όλα τα μέρη του κόσμου, όπου ζουν Έλληνες, αναβιώνουν τα πασχαλινά έθιμα που μας χαρακτηρίζουν σαν λαό και μας δίνουν δύναμη και κουράγιο, για να ελπίζουμε και να συνεχίζουμε τον αγώνα της ζωής. Η παρούσα πασχαλινή παρουσίαση είναι αφιερωμένη στον Νικόλαο Καντούνη, ζωγράφο, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Επτανησιακής Σχολής. Πολλά χρόνια πριν.

Παρουσιάστηκε εν συντομία στο Βυζαντινό Μουσείο της Ζακύνθου, στο οποίο είχαν εκτεθεί τα έργα του με θρησκευτική θεματολογία, καθώς και επιλεγμένα έργα του με πασχαλινή θεματολογία.

Το Μουσείο, με τις δύο πρώτες αίθουσες, έδωσαν την ευκαιρία στους επισκέπτες να θαυμάζουν βυζαντινές, ξυλόγλυπτες εικόνες.

Μέσα από το πέρασμα των διάφορων αιθουσών του Μουσείου, οι επισκέπτες μπορούσαν να εκτιμήσουν και να κατανοήσουν το πέρασμα από την βυζαντινή αγιογραφία στην σύγχρονη ελληνική τέχνη.

Ο Νικόλαος Καντούνης γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1768 και πέθανε στο νησί το 1834. Ο Νικόλας μαθήτευσε κοντά στον Ιωάννη Κοραή και διδάχθηκε ζωγραφική στο εργαστήρι του Ν. Κουτούζη. Ο δάσκαλός του γνώριζε ότι ο μαθητής του κατόρθωνε να ζωγραφίζει καλύτερα από εκείνον.

Στην σημερινή εποχή παρουσιάζονται θαυμάσια έργα του Καντούνη. Ο ίδιος δεν παραδέχονταν ότι μαθήτευσε δίπλα στον Κουτούζη και δήλωσε αυτοδίδακτος, όπως φαίνεται και από επίγραμμά του, μιας αυτοπροσωπογραφίας, που σήμερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.

Αργότερα ορκίστηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου της Ζακύνθου και μαζί με άλλους Ζακυνθινούς λόγιους εργάστηκε για την Επανάσταση.

Για τις ιδέες του και την ανατρεπτική του δράση εξορίστηκε από τους Βρετανούς στο νησάκι Δίας κοντά στην Κεφαλλονιά.

Η εξορία του κράτησε μόλις μερικούς μήνες, από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο του 1821, και έπειτα του επιτράπηκε να επανέλθει στο νησί του.

Κατά τη διάρκεια της εξορίας του, φιλοτέχνησε ένα υπέροχο έργο του, το “Μυστικό Δείπνο”. Το έργο του περιλαμβάνει θρησκευτικές συνθέσεις και κοσμικές προσωπογραφίες. Στο θρησκευτικό μέρος ανήκουν οι εικονογραφήσεις των ναών των Αγίων Αποστόλων, της Παναγίας και άλλες, οι οποίες όλες καταστράφηκαν στη σεισμοπυρκαγιά του 1953.

Στο Μουσείο της Ζακύνθου παρουσιάζοντας τα έργα του που διασώθηκαν και προέρχονται από τους ναούς της Παναγίας της Πικριδιώτισσας, των Αγίων Αναργύρων, του Αγίου Γεωργίου, της Επισκοπιανής του Αγίου Αντρέα... ναοί όλοι στη Ζάκυνθο.

Υπάρχουν, ακόμη, και κοσμικές προσωπογραφίες στο Μουσείο Μπενάκη.

Αυτοπροσωπογραφία του Νικολάου Καντούνη, περίπου το 1820. Έργο από την Εθνική Πινακοθήκη.

“Εσταυρωμένος Λιτανείας”(φωτογραφία 3)

Από το ναό του Αγίου Σπυρίδων του Φλαμπουριάρη της Ζακύνθου. Ο νεκρός Χριστός είναι προσηλωμένος σε απλό ξύλινο σταυρό. Φοράει γύρω από τους μηρούς υπόλευκο περίζωμα και φέρει στο κεφάλι ακάνθονο στεφάνι και φωτοστέφανο. Το σώμα αποδίδεται με ιδιαίτερη πλαστικότητα, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του Καντούνη, όταν του ζητήθηκε από πελάτη να ζωγραφίσει έναν Εσταυρωμένο σύμφωνα με την βυζαντινή παράδοση. “Δεν είμαι κολοραδώρος αλλ' αρτίστας, και η επιστήμη και η τέχνη γνωρίζουνε πως ξεψυχάνε οι άνθρωποι στο σταυρό”.

“Η Ανάσταση” (φωτογραφία 1)

από τον ναό των Αγίων Αναργύρων της Ζακύνθου. Ο Χριστός βγαίνει από τον τάφο κρατώντας το κατακόκκινο λάβαρο της νίκης. Αριστερά ένας άγγελος κάθεται στο χείλος του τάφου, έχει τις παλάμες ενωμένες σε στάση προσευχής και παρακολουθεί τον Κύριο. Κατά δεξιά ένας άλλος άγγελος κρατάει το κάλυμμα της σαρκοφάγου.

Δύο στρατιώτες φύλακες του τάφου, έντρομοι, εικονίζονται πεσμένοι στη γη. Η παράσταση έχει κάποια συγγένεια με την Ανάσταση του Τιζιάνο. Το πρότυπο της μορφής του πεσμένου στρατιώτη υποστηρίχθηκε ότι πρέπει να αναζητηθεί στον κύκλο του Caranaggio.