"Διανύουμε μια εποχή ύβρεως"

Η εικόνα μιας λιτής ευημερίας που δε διστάζει να “λιποτακτήσει” από την εποχή της αφθονίας, του περιττού και της ύβρης, αποτυπώνεται στην έκθεση ζωγραφικής του Χρήστου Μποκόρου με τίτλο “Τα στοιχειώδη”, η οποία φιλοξενείται από χθες στην αίθουσα τέχνης “Αλ. Παναγούλη & Γ. Ρίτσου” στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης.

Μετά την έκθεσή τους στο Μουσείο Μπενάκη τον περασμένο χειμώνα και τη θερμή υποδοχή του Αθηναϊκού κοινού, τα έργα του κ. Μποκόρου “ταξιδεύουν” στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων για να επισημάνουν με τη στενότητα και το μήκος τους την αντιστοιχία με τον βίο του καθενός από μας.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην “Κοινή Γνώμη”, ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος και πρώην συμφοιτητής του νυν δημάρχου Σύρου – Ερμούπολης, Γιάννη Δεκαβάλλα στη Νομική, αναφέρεται στη σχέση του με τη ζωγραφική, που αποτελεί για τον ίδιο οδό αυτογνωσίας και κάθαρσης, αλλά και για την ανάγκη του ανθρώπου να ανακαλύψει το νόημα της ζωής.

Τα “στοιχειώδη” σας αγκυροβόλησαν στη Σύρο όχι μόνο για να μας ξεναγήσουν σε μοναδικά ζωγραφικά μονοπάτια, αλλά και για να μας προτρέψουν να ορθώσουμε το ανάστημά μας, απαλλαγμένοι από τα περιττά.

“Η πρόθεσή μου στη ζωγραφική είναι να ζωγραφίζω, έτσι ώστε το θέμα και η εικόνα να είναι άμεσα προσιτά στους θεατές. Απευθύνομαι δηλαδή στην αυτονόητη οπτική και ψυχική αντίληψη του καθενός, διότι το ζητούμενο της ζωγραφικής πέρα από την αισθητική απόλαυση, πέρα από την ομορφιά που βλέπουμε, είναι να μας ανάγει σε μια ομορφιά που δεν βλέπουμε ακριβώς, αλλά που αισθανόμαστε την ανάγκη να μας “αγκαλιάσει”, να την προσεγγίσουμε. Αυτό είναι το ζητούμενό μου. Και με αυτή την πρόθεση, σκέφτομαι τα “στοιχειώδη” να περιηγηθούν στην Ελλάδα. Καλοκαίρι λοιπόν στην πρωτεύουσα του Αρχιπελάγους, στη Σύρο”.

Ποια στοιχεία χαρακτηρίζουν τη ζωγραφική σας;

“Όλη μου η ζωγραφική έως τώρα έχει να κάνει με την καταγωγή και την βιωμένη ιστορία του τόπου. Ήταν τα βασικά ερωτήματα που αντιμετώπιζα ο ίδιος σαν άνθρωπος. Τι είμαι εγώ; Πού θα δω το πρόσωπό μου; Σε ποιους θα το απευθύνω; Τι έχω να δείξω στους άλλους; Ποιο θα είναι το κοινό που θα έχουμε οι θεατές και εγώ; Είναι κάτι που με απασχολούσε από τον πρώτο καιρό που άρχισα να ζωγραφίζω, διότι ο τρόπος με τον οποίο ζωγραφίζω είναι ένα δεδομένο χάρισμα, το οποίο πολύ λίγο βελτιώνεται. Αλλά πέρα από το χάρισμα, υπάρχει και μία άλλη αναγκαιότητα. Τελευταία παιδεύομαι με τα ζητούμενα του ανθρώπου, το μέτρο. Αισθάνομαι ότι μέσα στην αφθονία, την οποία υπόσχεται ο σύγχρονος πολιτισμός, σαν δεδομένο για τους πολιτισμένους και σαν δέλεαρ για όλους τους άλλους, είχαμε πιστέψει ότι η πρόοδος είναι μια γραμμική πορεία προς το μέλλον. Οι νόμοι της φύσης δεν είναι γραμμικές πορείες. Οι εποχές εναλλάσσονται. Χωρίς εναλλαγή, δεν υπάρχει πρόοδος. Και αυτή η τελευταία κρίση ίσως είναι μια ευκαιρία να επανασυνδεθούμε με το μέτρο, ένα χρήσιμο εργαλείο για εμάς. Η κρίση είναι διάκριση. Να διακρίνουμε τι είναι καλό, τι είναι κακό, τι αξίζει, τι δεν αξίζει, τι μας χρειάζεται, τι όχι, τι είναι αναγκαίο, τι περιττό. Αισθανόμουν αυτή την εποχή της αφθονίας σαν μία εποχή του περιττού. Μια εποχή ύβρης. Το αντίθετο στην ύβρη είναι το μέτρο. Να ξαναβρούμε την ισορροπία στη ζωή μας”.

Οπότε, η έκθεσή σας αποτελεί έναν στοχασμό πάνω στο μέτρο.

“Ακριβώς. Προβάλλει την ανάγκη να ξανασκεφτούμε τα στοιχειώδη, τι είναι το ζητούμενό μας, το αναγκαίο στη ζωή μας. Ποιο είναι το μέτρο που μπορούμε να έχουμε για να προάγουμε τη ζωή μας στο καλύτερο; Και αυτό το έβλεπα ανεξάρτητο ή άσχετο με την οικονομική πρόοδο. Ο άνθρωπος δεν αναπτύσσεται μόνο οικονομικά. Και η ανάπτυξη της οικονομίας, η πρόοδος ή η ευμάρεια δεν είναι αναγκαστικά βελτίωση των όρων της ζωής του ανθρώπου. Δεν είναι το τελικό μας ζητούμενο. Το τελικό μας ζητούμενο είναι άλλης τάξης. Αλλού χρωστάμε την εσωτερική μας ισορροπία και νομίζω ότι είναι μια καλή ευκαιρία η παρούσα συνθήκη για να το ξαναβρούμε”.

Στην τέχνη επιβάλλεται το μέτρο ή ο καλλιτέχνης έχει την ελευθερία να δημιουργήσει χωρίς να δαμάσει το πνεύμα του;

“Ο καλλιτέχνης, πρέπει πρώτα από όλα, να δαμάσει την ιδέα και να την κάνει έργο. Αυτό χρειάζεται μέτρο, νόμο και πειθαρχία, γιατί χωρίς αυτές τις παλιακές, τις συντηρητικές αξίες, έργο δεν πρόκειται να γίνει. Ιδέες και φανταστικές καταστάσεις είναι εύκολο να υπάρξουν. Αυτές μπορούν να γίνουν έργο για να επικοινωνήσουμε; Θυμάμαι ένα στίχο του Γκαίτε που λέει “μάταια το πνεύμα το έκλυτο αξιώνει στα ύψη της τελείωσης ν’ ανεβεί. Όποιος ποθεί το μέγα, ας πειθαρχεί. Τα όρια κάνουν πρώτα τον τεχνίτη και μόνο ο νόμος μας ελευθερώνει”. Έτσι, γίνονται τα έργα και όχι με αχαλίνωτη φαντασία αφημένη παντού. Έργο δεν είναι ό,τι επιθυμούμε, αλλά ό,τι καταφέρνουμε. Και αυτό θέλει κόπο και θυσία. Και αυτός ο σύγχρονος πολιτισμός της άνεσης, της δήθεν άνεσης, μας λέει ότι δεν χρειάζεται κόπος, δεν χρειάζεται θυσία, όλα είναι εύκολα. Πατάς ένα κουμπί και το έχεις. Τι ακριβώς έχεις; Το νόημα της ζωής σου; Αυτό θέλει και κόπο και θυσία”.

Ζούμε σε εποχή, όπου ο καθένας μας νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί μέσα από δημιουργικούς τρόπους είτε μέσω της συγγραφής, είτε μέσω της εικαστικής τέχνης. Η ενασχόλησή μας με τη ζωγραφική μας χρίζει αυτομάτως “καλλιτέχνες”;

“Έχουμε φτάσει σε μια απώλεια του κριτηρίου του υψηλού και της τέχνης. Τι είναι τέχνη; Δεν την διαπραγματευόμαστε. Λέμε ότι τέχνη είναι η επιθυμία μας να εκφραζόμαστε. Αν αυτό είναι μόνο τέχνη, όλοι είμαστε καλλιτέχνες. Όντως, ο άνθρωπος κατοικεί ποιητικά τον κόσμο. Και όλοι σε ένα μέτρο είμαστε καλλιτέχνες. Η τέχνη όμως έχει κι άλλα ζητούμενα. Η τέχνη όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι είναι αναγωγή σε μια υψηλότερη συνάφεια. Το θέμα δεν είναι ακριβώς να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας, αλλά να κοινωνήσουμε με κάτι υπέρτερο, που μας ενώνει. Εκεί υπάρχουν κάποιες άλλες δυσκολίες. Εκεί δεν είναι θέμα έκφρασης στην τέχνη, είναι θέμα κοινωνίας και αναγωγής. Εκεί υπάρχουν κάποιες δυσκολίες, που θα πρέπει ο καθένας μόνος να τις ξεπεράσει και ενδεχομένως να αξιωθεί να κατακτήσει τη γέφυρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση του κ. Μποκόρου θα διαρκέσει έως το Σάββατο 30 Αυγούστου και θα λειτουργεί καθημερινά 11:00-13:00 και 19:00 – 22:00.