Ανάδειξη της προβιομηχανικής ιστορίας των Κυκλάδων

Την ευκαιρία να γνωρίσουν τη μεγάλη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου θα έχουν από τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017, οι επισκέπτες του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης μέσα από την Έκθεση Φωτογραφίας και Ποίησης του Γιάννη Τυροβολά με θέμα «Εμπειρία Μισόφωτη – Σέριφος».

Σε αλληλεπίδραση με ποιήματα του βραβευμένου ποιητή Κώστα Υφαντή, ο φωτογράφος παρουσιάζει με το δικό του προσωπικό τρόπο τα μεταλλεία της Σερίφου σε Κουταλά και Μεγάλο Λιβάδι. Λειτουργώντας από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα έως το πρώτο μισό του 20ου, τα μεταλλεία αποτέλεσαν το χώρο σημαντικών κοινωνικοπολιτικών γεγονότων με αποκορύφωμα την απεργία του Αυγούστου 1916 υπό τον Κωνσταντίνο Σπέρα.

Μέσα από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα και την ποιητική προσέγγιση του θέματος, το κοινό ρίχνει μια ματιά στα μεταλλεία και στο παιχνίδι του φωτός στις χαραμάδες της γης. Στα έργα τους αποτυπώνονται η ιστορία των μεταλλωρύχων των νησιών μας, τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα της εποχής, οι πρώτες απεργίες που βάφτηκαν με αίμα των εργατών, αλλά και η συμβολή των μεταλλείων και των ανθρώπων των βιομηχανικών αυτών μνημείων στην ανάπτυξη της οικονομίας και της ιστορίας του τόπου.

Η έκθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Σέριφο το καλοκαίρι του 2015, ενώ πέρυσι φιλοξενήθηκε στην αίθουσα «Manufactura» Χαλανδρίου, με μεγάλη απήχηση στο κοινό της Αθήνας.

Σε δηλώσεις του στην «Κοινή Γνώμη», ο κ. Τυροβολάς αναφέρθηκε στην αγάπη του για τη βιομηχανική αρχαιολογία και ειδικότερα, τη φωτογράφηση εγκαταλελειμμένων εργοστασίων και κτιρίων που παρέχουν σημαντικές πληροφορίες τόσο για το αρχιτεκτονικό πλαίσιο, όσο και για τον εξοπλισμό που φέρουν, αναπαριστώντας τεχνολογικά την εποχή, κατά την οποία λειτούργησαν.

Όπως τόνισε, στη φωτογραφική προσέγγιση αυτών των χώρων πολλές φορές προκύπτουν και άλλα θέματα, τα οποία άπτονται της καθημερινότητάς μας ή της σύγχρονης περιόδου.

Αφετηρία για μια βαθύτερη ενδοσκόπηση

Τα μεταλλεία σιδήρου της Σερίφου αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον ίδιο πριν από 20 χρόνια, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών του στο κυκλαδίτικο νησί. «Επισκέφτηκα τα εγκαταλελειμμένα βαγονέτα, τα κτίρια, τις εγκαταστάσεις και άρχισα να τα φωτογραφίζω» σημείωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι, μέχρι τότε, δεν είχε ασχοληθεί ξανά με ανάλογη θεματολογία. «Εκεί έγινε η πρώτη μου γνωριμία με τη βιομηχανική αρχαιολογία». Ο κ. Τυροβολάς έδειξε τις φωτογραφίες του στον φίλο του Κώστα Υφαντή από τον Βόλο, ο οποίος, εμπνεόμενος από αυτές, άρχισε να γράφει τον ένα στίχο μετά τον άλλο με θέμα τα μεταλλεία του νησιού, τους εργάτες και τα συναισθήματά τους.

«Όταν τέλειωσε ό,τι είχε να πει, μου έστειλε ταχυδρομικά μια συλλογή 20 ποιημάτων, για να τη διαβάσω. Αισθάνθηκα τότε, ότι ήταν χρέος μου να γυρίσω στο νησί, ύστερα από 6 χρόνια, και να ολοκληρώσω ό,τι άφησα ημιτελές το καλοκαίρι του 1997. Περιπλανήθηκα στο νησί φωτογραφίζοντας τους χώρους των μεταλλείων, γνώρισα μεταλλωρύχους, άκουσα ιστορίες για τη ζωή τους, τις συνθήκες εργασίας στις στοές, τα ατυχήματα, τους ακρωτηριασμούς, τους θανάτους. Διάβασα για τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του νησιού με κορύφωση την ματωμένη εκείνη απεργία του 1916, προάγγελο των μετέπειτα εθνικών πολιτικών, οικονομικών και θεσμικών διεκδικήσεων».

Η παρούσα έκθεση φωτογραφίας είναι απόσταγμα της μισόφωτης εκείνης εμπειρίας από τη Σέριφο η οποία δεν υπήρξε μόνο η αρχή της μετέπειτα συστηματικής ενασχόλησης του με τη Βιομηχανική Αρχαιολογία, αλλά αποτέλεσε την αφετηρία για μια βαθύτερη ενδοσκόπηση.

Το υλικό του συμπληρώθηκε με επιπλέον φωτογραφίες, τις οποίες τράβηξε το καλοκαίρι του 2015. Στην έκθεση «Εμπειρία Μισόφωτη – Σέριφος», η οποία θα φιλοξενηθεί στο Βιομηχανικό Μουσείο Σύρου, κατόπιν πρότασής του στον Σύλλογο Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης παρουσιάζονται ακόμα δύο δικά του ποιήματα, με το ίδιο θέμα.

«Το Βιομηχανικό Μουσείο επικεντρώνεται περισσότερο σε θέματα της Σύρου και τώρα κάνει μια μικρή υπέρβαση, μπαίνοντας και στο χώρο των Κυκλάδων», υπογράμμισε ο κ. Τυροβολάς.

Δωρεά μέρους της έκθεσης στη Σύρο

Μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης στις 31 Αυγούστου 2018, ο φωτογράφος θα χαρίσει στο Βιομηχανικό Μουσείο το κομμάτι του ντοκουμέντου, το οποίο θα εμπλουτιστεί και με άλλα έργα από τη Σύρο, που άπτονται της βιομηχανικής αρχαιολογίας. Μεταξύ αυτών, φωτογραφίες από τα εργοστάσια Βελισσαρόπουλου, Λαδόπουλου, Κορνηλάκη, τον Ταρσανά και το Καρνάγιο, τα μηχανήματα άντλησης του νερού και από τα μεταλλεία του νησιού στη Μαύρη Σπηλιά και την Αμπέλα. Το εικαστικό μέρος της έκθεσης θα δωρισθεί στο συνεδριακό κέντρο στον Αδάμαντα της Μήλου.

Σημειώνεται ότι, ο κ. Τυροβολάς έχει στην κατοχή του ένα πολύ μεγάλο αρχείο φωτογραφιών που σχετίζονται με τη βιομηχανική αρχαιολογία, τις οποίες επιθυμεί να αξιοποιήσει μελλοντικά. Στα επόμενα σχέδιά του είναι η πραγματοποίηση μιας καινούριας έκθεσης με βιομηχανικούς χώρους, που χρησιμοποιούνται σαν προσωρινή κατοικία από μετανάστες και Έλληνες άστεγους.

Η φιλοξενία της έκθεσης «Εμπειρία Μισόφωτη – Σέριφος» στο Βιομηχανικό Μουσείο εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας που καταβάλλεται από τον Σύλλογο Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης και το Δήμο Σύρου – Ερμούπολης για την ανάδειξη και προβολής της προ-βιομηχανικής ιστορίας των Κυκλάδων.