Μια «Μυστική Συνάντηση» με τον Δημήτρη Αθανίτη

Στο πλαίσιο της προβολής της ταινίας “Invisible” που διοργανώνεται από την κινηματογραφική λέσχη της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Αιγαίου (την Τετάρτη 18/10 στις 19.30 στο ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ του Π. Α.), ο δημιουργός του φιλμ Δημήτρης Αθανίτης θα έλθει στην Σύρο για την παρουσίαση της ταινίας.

Με την αφορμή αυτή, παραχώρησε στην εφημερίδα μας μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη.

Κύριε Αθανίτη, ανήκετε στην νεότατη γενιά δημιουργών του ελληνικού σινεμά που μέσα στο διαιωνιζόμενο δυσμενές πλαίσιο παράγει αξιόλογο έργο παλεύοντας να ξανακερδίσει την απήχηση στο ευρύ κοινό. Πόσο εφικτό είναι αυτό;

Δ. Αθ.: «Πρέπει να πω από την αρχή ότι είμαι αισιόδοξος. Η κρίση που περνάμε είναι πολύ αισθητή στον χώρο του κινηματογράφου και δυσκόλεψε περισσότερο από ποτέ την παραγωγή των ταινιών, όμως από την άλλη απελευθέρωσε δυνάμεις. Η ανάγκη για εγρήγορση θεματικά και αισθητικά είναι παρούσα και πιο δυνατή από ποτέ. Όπως και η ανάγκη από τον κόσμο για ταινίες με αυθεντικότητα, δύναμη αλλά και μαγεία. Μέσα σ’ αυτό το αντιφατικό περιβάλλον μπορούν να γίνουν πολλά».

Ποιο είναι το μέλλον και οι προοπτικές του ελληνικού σινεμά; Μήπως θα είναι μονίμως «εξόριστο» από τις αίθουσες από την ισοπεδωτική εισβολή  των blockbusters;

Δ. Αθ.: «Η εμπειρία μου από την τεράστια περιοδεία του «Αόρατου» σε πάνω από 25 πόλεις σε όλη την Ελλάδα μου έδειξε ότι οι μεγάλες αμερικάνικες παραγωγές και τα πολυσινεμά που τις παίζουν είναι σε κρίση. Μου συνέβηκε συχνά να παίζουμε με πολλαπλάσιο κοινό από την διπλανή αίθουσα που είχε το τελευταίο μπλοκμπάστερ. Βέβαια πάντα είναι δύσκολο να συναγωνιστείς ταινίες που γίνονται με εκατονταπλάσιο χρήμα και αντίστοιχη προώθηση.  Αυτός είναι ό λόγος που οι Αμερικανοί κυριαρχούν. Πάντως το βλέπω όλο και πιο καθαρά ότι τα μικρά σινεμά και οι πιο μικρές αλλά δυνατές ταινίες θα αποδειχθούν πιο ανθεκτικές στον χρόνο».

Ποιες είναι οι επιρροές σας από Έλληνες και ξένους δημιουργούς;

Δ. Αθ.: «Ο Μπουνουέλ υπήρξε για μένα ένα πρόσωπο αναφοράς, όπως και αρκετοί άλλοι σκηνοθέτες στη σινεφίλ περίοδο μου,πριν αρχίσω να κάνω ταινίες. Στο βιβλίο μου «Μυστικές Συναντήσεις» υπάρχουν εκτενεις αναφορές στο ταξίδι μου μέσα στο σινεμά, ψάχνοντας τον δικό μου δρόμο. Έχω ένα ορισμένο τρόπο που βλέπω τα πράγματα και μαζί δημιουργώ από ταινία σε ταινία ένα προσωπικό κόσμο που δεν αγνοεί όμως καθόλου την πραγματικότητα γύρω μου. Σε κάθε ταινία μου υπάρχουν σταθερές που επανέρχονται, ωστόσο πάντα  ψάχνω, πάντα δοκιμάζω νέα πράγματα. Κάποια από αυτά, όπως η σκηνή του φινάλε στο Invisible, είναι νομίζω, απολύτως πρωτότυπα. Στο σινεμά που κάνω, μ’ ενδιαφέρει να δω κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, θεματικά αλλά και αισθητικά. Το παράδειγμα της πρώτης μικρού μήκους μου λέει πολλά. Γύρισα την «Φιλοσοφία» το 1993, όταν ο πόλεμος στο Σεράγεβο είχε μόλις ξεκινήσει. Σύμφωνα με το στόρυ της ταινίας, οι πόλεμοι στα Βαλκάνια επεκτείνονται, η ελληνική οικονομία καταρρέει, ο Πρόεδρος κηρύσσει πτώχευση. Τότε η «Φιλοσοφία» πήρε το Βραβείο Φανταστικού στη Δράμα, κάποια χρόνια αργότερα ήταν πραγματικότητα». 

Ποιες είναι διαχρονικά οι αγαπημένες σας ταινίες;

Δ. Αθ.: «Μίλησα ήδη για τον Μπουνουέλ όπως θα μπορούσα να αναφερθώ στο πληθωρικό σινεμά του Φελλίνι και στον ιδιόρρυθμο ερωτισμό του Μπόροβζυκ. Υπάρχουν ωστόσο ταινίες που θεωρούνται b-movies αλλά είναι πράγματι εκπληκτικές και αξίζει να ανακαλύψει κανείς τι κρύβουν κάτω από την επιφάνεια. Από το «Απόδραση από την Νέα Υόρκη» του Κάρπεντερ μέχρι την ερωτική τριλογία του Ζουλάφσκι υπάρχει ένα ζωντανό πολυδιάστατο σινεμά που αντέχει στον χρόνο και εξακολουθεί να με μαγεύει, σε αντίθεση με πολλές επώνυμες ταινίες που ο χρόνος τις απογυμνώνει από την επικοινωνιακή χρυσόσκονη».

Ποια είναι η αποψή σας για την ελεύθερη πρόσβαση σε ταινίες μέσω του διαδικτύου. Μήπως τελικά σε βάθος χρόνου εκπαιδεύει το κοινό που μπορεί να έχει πρόσβαση σε σπάνια κλασσικά αριστουργήματα ;

Δ. Αθ.: «Είναι αναπόφευκτη η ελεύθερη πρόσβαση αν και υπάρχουν πλατφόρμες όπου με ελάχιστο αντίτιμο βλέπεις τις ταινίες σε άριστη ποιότητα. Σίγουρα είναι ένας τρόπος παιδείας και μαζί ο θεατής μπορεί να έχει άμεση επαφή, να ζήσει και να κρίνει πια προσωπικά κι όχι μόνο από ότι έχει γραφτεί για ταινίες που θεωρούνται κλασσικές ή ιδιαίτερες».

Πείτε μας λίγα λόγια για την τελευταία πολυβραβευμένη ταινία σας “Invisible” που θα προβληθεί στις 18/10 στη Σύρο στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Δ. Αθ.: «Ο «Αόρατος» μιλά για κάτι που συμβαίνει όλο και πιο συχνά γύρω μας και μιλά με έναν τρόπο χωρίς να μακιγιάρει την πραγματικότητα. Ακόμη, πράγμα αρκετά σπάνιο, το κάνει χωρίς να χαιδεύει τον θεατή. Από αυτή την άποψη, είναι εντυπωσιακό πως μια σκληρή ταινία έχει τόση απήχηση. Ταυτόχρονα όμως το “Invisible” έχει μια καθαρά κινηματογραφική γραφή, όπως έγραψε και το καναδικό Sequences, πράγμα όλο και πιο δυσεύρετο αφού βομβαρδιζόμαστε από ταινίες με απρόσωπη ματιά. Κι επειδή η αισθητική είναι ηθική, δεν πρόκειται απλά για θέμα εικόνας. Η δυνατή κινηματογραφική άποψη της ταινίας είναι άλλωστε και ο λόγος που κάνει μια τόσο εντυπωσιακή καριέρα εκτός Ελλάδας, όπου το θέμα της μετράει πολύ λιγότερο».

Παράλληλα με την σκηνοθεσία έχετε και συγγραφική δραστηριότητα. Μιλήστε μας γι’ αυτήν.

Δ. Αθ.: «Γράφω τα σενάρια των ταινιών μου κι έτσι έχω μια φυσική σχέση με την συγγραφή. Το πρώτο βιβλίο μου «Μυστικές Συναντήσεις», που μόλις κυκλοφόρησε, πρόκυψε αβίαστα από την ανάγκη μου να καταγράψω και να μεταφέρω μια σειρά συναντήσεις μου με πρόσωπα ιδιαίτερα, διάσημα και μη. Μιλάω για ιστορίες βιωματικές και ταυτόχρονα για την προσωπική κινηματογραφική μου πορεία. Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο από αυτή την άποψη, βιβλίο και στις σελίδες του συναντά κανείς τον Μπεν Γκαζάρα, τον Κλωντ Σαμπρόλ, τον Βέγγο, την Νίκο του Λου Ρηντ αλλά και την Μαργαρίτα Καραπάνου, τον Μιχάλη Κατσαρό και τον Σίμο τον Υπαρξιστή».

Ποια είναι η σχέση σας με την Σύρο;

Δ. Αθ.: «Ανακάλυψα την Ερμούπολη στα φοιτητικά χρόνια και μαγεύτηκα. Η αίσθηση αυτή άντεξε μέσα στον χρόνο αν και οι επισκέψεις μου δεν ήταν αραιές. Όμως τώρα υπάρχει πια και κάτι άλλο,πιο προσωπικό. Μια ιδιαίτερη σχέση με συνδέει τώρα με την Σύρο, αφού εδώ συμβαίνει μια από τις ιστορίες του βιβλίου μου. Οι «Μυστικές Συναντήσεις» ταξιδεύουν κυρίως ανάμεσα στο Βερολίνο και στην Αθήνα αλλά κάνουν στάσεις και σε πολλά άλλα μέρη. Ένα από αυτά είναι η Ερμούπολη. Μια από τις ιστορίες του βιβλίου μου έγινε εδώ και είναι ίσως η πιο παράξενη, η πιο απροσδόκητη, η πιο μαγική από τις μυστικές συναντήσεις μου».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΘΑΝΙΤΗ

Ο Δημήτρης Αθανίτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε σινεμά και αρχιτεκτονική. Μέλος της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Η πρώτη ταινία του «Αντίο Βερολίνο» (1994) κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής και Μνεία των κριτικών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ η δεύτερη ταινία του «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο» (1997) ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Αλέξανδρο και κέρδισε το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας με τη Λένα Κιτσοπούλου. Η ταινία του «2000+1 Στιγμές» (2001) επιλέχτηκε από τον αυστραλό κριτικό Bill Mousoulis ανάμεσα στις 10 καλύτερες ταινίες στον κόσμο για το 2001 στο Senses of Cinema. Οι «Τρεις Μέρες Ευτυχίας» (2012) κέρδισαν 4 Βραβεία και είχαν 4 κύριες Υποψηφιότητες στα Βραβεία της Ακαδημίας Κινηματογράφου. Η τελευταία ταινία του «Invisible» (2015) κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στη Figueira Film Art και άλλα 11 διεθνή Βραβεία ενώ έχει μέχρι στιγμής ενώ έχει μέχρι στιγμής παρουσιαστεί σε πάνω από 35 φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο και έχει προβληθεί σε 25 ελληνικές  πόλεις.