Σινεπιλογές

JOKER: Η Νέμεσις του Batman

Με το “Joker” να βάζει ήδη υποψηφιότητα για  Όσκαρ, ας θυμηθούμε τις ταινίες όπου εμφανίζεται ως η «Νέμεσις» του Batman 

• Μπάτμαν (1989) του Τιμ Μπάρτον

 Ο μικρός Μπρους Γουέιν γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας των γονιών του στους δρόμους του Γκόθαμ Σίτι. Όταν μεγαλώνει μεταμορφώνεται σε άνθρωπο-νυχτερίδα και ορκίζεται να πολεμά το έγκλημα όπου το βρει. Και ακριβώς έτσι γεννιέται ο "Μπάτμαν", ο τιμωρός του εγκλήματος, ο "Ιαβέρης" του κακού Τζόκερ. Η ταινία του Μπάρτον δημιούργησε επανάσταση στην παγκόσμια pop κουλτούρα με το νεομπαρόκ Γκόθαμ Σίτι, τη γοτθική ατμόσφαιρα και τον προβληματικό και μονίμως moody υπερήρωα (έξοχος ο Michael Keaton) αλλά και τον ψυχωτικό Joker του Jack Nicholson.

• Ο Μπάτμαν επιστρέφει(1992) του Τιμ Μπάρτον 

 H αναμενόμενη συνέχεια του «Mπάτμαν» είναι πολύ πιο μαύρη από ό,τι το πρώτο έργο, καθώς έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα κτηνώδη ένστικτα των κακών και τις γεμάτες σεξουαλικά υπονοούμενα συμπεριφορές τους. Σκοτεινότερο, με έντονα αλλόκοτη και γοτθική ατμόσφαιρα και με τον Danny DeVito τρομακτικό ως μοχθηρό «Πιγκουίνο», ένα ανθρωπόμορφο τέρας που ζει στους υπονόμους. Ο χειρότερος εχθρός της πόλης όμως είναι η «Κάτγουμαν» (ανεπανάληπτα αισθησιακή  η Μισέλ Φάιφερ), μια μυστηριώδης πανέμορφη γάτα, που φωσφορίζει και συγχρόνως παραμονεύει για το κακό.

• Μπάτμαν για πάντα (1995)του Τζόελ Σουμάχερ

 Από τις λιγότερο συζητημένες ταινίες με ήρωα τον Μπάτμαν, λόγω της φτωχής απεικόνισης των χαρακτήρων και της αδυναμίας αποτύπωσης τους στην μεγάλη οθόνη. Ο Jim Carrey ενσαρκώνει τον Riddler αλλά ακόμα και αυτή η ερμηνεία που θεωρητικά θα μπορούσε να προσδώσει αρκετά καλά στοιχεία στη ταινία, δεν έλαβε σωστή βοήθεια από τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη, έχοντας ως αντίκτυπο να προκύψει ένα ρηχό και άνευρο φιλμ.

• Μπάτμαν και Ρόμπιν (1997) του Τζόελ Σουμάχερ

Επειδή εχθρός του κακού είναι το χειρότερο, ο άνισος Σουμάχερ κατορθώνει να γυρίσει την πιο αποτυχημένη ταινία της σειράς. Χαοτικό σενάριο, καταιγισμός κουραστικών εφέ, κακή διανομή ρόλων οδηγούν το φιλμ σε  ναυάγιο. 

• Μπάτμαν: Η αρχή(2005) του Κρίστοφερ Νόλαν

Εξαιρετική απεικόνιση της σκοτεινής ψυχοσύνθεσης του ήρωα, ενδελεχής ανάλυση των κινήτρων, της κάθε ενέργειας και του παραμικρού συναισθήματος κι ένας καμβάς όπου συνυπάρχουν η καλογυρισμένη δράση και η πολυπόθητη ουσία. Αυτή τη φορά τη μάσκα του Μπάτμαν φοράει ο Κρίστιαν Μπέιλ. Ο Νόλαν σκιαγραφεί τον άνθρωπο νυχτερίδα με μια ματιά μοντέρνα, ρεαλιστική, ερωτική και πολύ διεισδυτική. Ο Μπρους Γουέιν παρουσιάζεται για πρώτη φορά, ανθρώπινος και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον ταραγμένο ψυχικό του κόσμο, ενώ δίνονται απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου πώς φτιάχτηκε το Batmobile ή το μυστικό άντρο του ήρωα!

• Ο σκοτεινός ιππότης (2008) του Κρίστοφερ Νόλαν

Ο Μπάτμαν βάζει ψηλότερα τον πήχη στον αγώνα για την πάταξη του εγκλήματος. Με τη βοήθεια του Υπαρχηγού Τζιμ Γκόρντον και του Εισαγγελέα, Χάρβεϊ Ντεντ, θα επιχειρήσει να διαλύσει τις εναπομένουσες εγκληματικές οργανώσεις που μαστίζουν την πόλη. Η συνεργασία αποδεικνύεται αποτελεσματική, αλλά σύντομα, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν ένα ανερχόμενο εγκληματικό μυαλό, γνωστό στους τρομοκρατημένους κατοίκους της Γκόθαμ, ως Τζόκερ... Η τελευταία ταινία που εμφανίζεται ο Χιθ Λέτζερ, σε μία ερμηνεία που πραγματικά ξεχωρίζει, αλλά και πέρα από αυτό η ταινία είναι εξαιρετική για το είδος της.

• Ο σκοτεινός ιππότης: Η επιστροφή (2012) του Κρίστοφερ Νόλαν

Οκτώ χρόνια μετά τα γεγονότα του «Σκοτεινού Ιππότη», ο τρομοκρατικός ηγέτης Bane φτάνει στη Gotham City, σπρώχνοντας την πόλη και τις αστυνομικές δυνάμεις στα όριά τους και αναγκάζοντας τον πρώην ήρωα Μπάτμαν να επανέλθει μετά τη πτώση του για τα εγκλήματα του Harvey Dent. Η τριλογία του Νόλαν κλείνει με ένα μάλλον φλύαρο και άνισο φιλμ, που ταλαντεύεται ανάμεσα στο σκοτεινό ψυχόδραμα και την εύπεπτη δράση.

• Joker (2019) του Τοντ Φίλιπς

Ο Άρθουρ Φλεκ δουλεύει ως κλόουν το πρωί και ως stand up κωμικός τα βράδια. Πολύ γρήγορα συνειδητοποιεί ότι ο περίγελος είναι ο ίδιος και όχι αυτά που λέει ή κάνει. Το ανεξέλεγκτο και ενοχλητικό γέλιο του, που ξεσπά τις λάθος στιγμές, αποδεικνύει ότι αδυνατεί να συντονιστεί με το κοινό του. Κι όσο προσπαθεί να ελέγξει την κατάσταση τόσο περισσότερο γελοιοποιείται και αφήνει τον εαυτό του εκτεθειμένο, ακόμα και σε περιστατικά βίας. Ο Άρθουρ, ο οποίος είναι αφιερωμένος στη φροντίδα της «εύθραυστης» μητέρας του, είναι σε διαρκή αναζήτηση της πατρικής αγάπης που δεν είχε ποτέ. Ψάχνει να την βρει είτε στον πλούσιο επιχειρηματία Τόμας Γουέιν, είτε στον παρουσιαστή της τηλεόρασης, Μιούρεϊ Φράνκλιν. Καθώς κινείται σε έναν υπαρξιακό φαύλο κύκλο, μεταξύ πραγματικότητας και τρέλας, αρκεί μια λανθασμένη επιλογή του, για να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση κλιμακούμενων και, τελικά, ολέθριων γεγονότων.

O Τοντ Φίλιπς, δημιουργός των τολμηρών αλλά χοντροκομμένων κωμωδιών «Hangover» και «Σκυλιά του Πολέμου», με το «Joker» υπερβαίνει κατά πολύ σε ποιότητα  τη μέχρι τώρα  φιλμογραφία του. Το φιλμ του έχει πολλαπλά δάνεια από το σινεμά του Μάρτιν Σκορσέζε και ειδικότερα τον «Ταξιτζή» και τον «Βασιλιά για μια νύχτα» -κάνει μάλιστα μια ιδιοφυή αντιστροφή με τον ρόλο του Ντε Νίρο. Ο Φίλιπς δεν περιορίζεται στη καταγραφή της δυστυχίας και της ωμής βίας αλλά αφήνει να αναδυθούν ψήγματα  χιούμορ και ανθρωπιάς μέσα στην ζοφερή περιρρέουσα ατμόσφαιρα . Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται για την έξοχη φωτογραφία του Λώρενς Σερ και το ανησυχητικά υποβλητικό score της Ισλανδής Χιλντούρ Γκουαναντότιρ  που  συμβάλλουν στην οπτική ρευστότητα, την καθηλωτική ενσυναίσθηση και την μεθυστική δύναμη του φιλμ.

Ήδη το φιλμ κέρδισε τον «Χρυσό Λέοντα» στη Βενετία, γεγονός που θα του εξασφαλίσει, όπως όλα δείχνουν, και μια θέση στην οσκαρική κούρσα. O Γιοακίν Φίνιξ λάμπει για άλλη μια φορά ως ψυχικά ασταθής κακοποιός αποδεικνύοντας ότι είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του, ενώ επιτέλους ο Ντε Νίρο μας υπενθυμίζει πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι.

Το «Joker» είναι μια συναρπαστική πολιτική αλληγορία, που ανατρέπει την ιδέα όχι μόνο του κακού Τζόκερ, αλλά και του καλού Μπάτμαν. Είναι ανατριχιαστικό αλλά και νοσηρά σαγηνευτικό, ζοφερό αλλά και μηδενιστικό, υπερβίαιο αλλά και καταθλιπτικό. Αν και διαδραματίζεται στο Γκόθαμ Σίτυ του 1981 θα μπορούσε να είναι ένας καθρέφτης του σήμερα: φτώχεια, ανεργία, ανεπαρκής κοινωνική φροντίδα, ανεξέλεγκτη βία, χυδαία ΜΜΕ που υπνωτίζουν και χλευάζουν τους αδύναμους. Το ερώτημα που διατυπώνεται με ενάργεια και ένταση από την ταινία είναι σαφές και ξεκάθαρο: ποιος γεννάει τη βία και ποιος τελικά οπλίζει το χέρι του κάθε  ψυχικά διαταραγμένου Τζόκερ;