Το σινεμά των ατραξιόν «επέστρεψε» στην Ερμούπολη

Τη φύση και τον προορισμό του κινηματογραφικού μέσου τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του θύμισε στο κοινό της πρωτεύουσας των Κυκλάδων μία ξεχωριστή κινηματογραφική εγκατάσταση στο Νησάκι της Ερμούπολης, με την οποία άνοιξε ο κύκλος του 8ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 120 χρόνων από την ιστορική προβολή στην Ερμούπολη των πρώτων ταινιών του στούντιο του Edison, φτιαγμένων για το κινητοσκόπιο, το SIFF παρουσίασε το περασμένο Σάββατο ένα επαναλαμβανόμενο πρόγραμμα προβολών με ταινίες μικρού μήκους, μεταμορφώνοντας το οικιστικό περιβάλλον της πρωτεύουσας του νησιού σε ένα διευρυμένο κινηματογραφικό σκηνικό.

Σημειώνεται πως η συγκεκριμένη προβολή τον Αύγουστο του 1900 ήταν μόλις η δεύτερη σειρά προβολών στην ελληνική επικράτεια.

Μια μυθική τοποθεσία

Η προ-φεστιβαλική εκδήλωση του 8ου SIFF στήθηκε στην περιοχή, όπου το πάλαι ποτέ βρισκόταν το θέατρο «Νησάκι». Αυτή η θρυλική τοποθεσία στον υπαίθριο χώρο του δημοτικού καφενείου (που σήμερα έχει κατεδαφιστεί) ήταν ένας από τους πολλούς χώρους της Ερμούπολης στους οποίους είχε αναπτυχθεί τουριστική δραστηριότητα στις αρχές του περασμένου αιώνα. Τέτοιοι ανοιχτοί χώροι, κατεξοχήν προσβάσιμοι από τη φύση τους, ανήγαγαν αυτές τις πρώτες προβολές σε «ατραξιόν» εμβύθισης, λειτουργώντας ως παρεμβολές στις καθημερινές δραστηριότητες της κοινότητας και γεννώντας μία ρευστή, πρωτόγνωρη εμπειρίας θέασης.

Μέσα από την υπαίθρια παρουσίαση μιας λούπας διάρκειας επτά λεπτών, αντί επωδού, αυτή η δράση του SIFF κάλεσε τους επισκέπτες να αποκτήσουν μια παρόμοια κατανόηση του κινηματογράφου, όχι μόνο ως «ατραξιόν» στον δημόσιο χώρο, αλλά κυρίως ως συλλογικής, συναισθηματικής διαδικασίας.

Κοινή αλληλεπίδραση και έκφραση

Στην έναρξη της εκδήλωσης με τίτλο «Το σινεμά των ατραξιόν»  οι διοργανωτές του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου τόνισαν ότι οι μήνες που προηγήθηκαν, τους έκανε να σκεφτούν τι τους έλειψε πάρα πολύ από το σινεμά, αλλά και τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν ξεχωριστή την τέχνη του κινηματογράφου. Κάπως έτσι, ανέτρεξαν στην πηγή και συγκεκριμένα στις πρώτες ημέρες του μέσου. Μέσα από την πολύτιμη έρευνα του Νίκου Θεοδοσίου και του Τέο Ρόμβου έμαθαν πως το νησί της Σύρου ήταν ο τόπος της δεύτερης προβολής των ταινιών του Έντισον πριν από 120 χρόνια.

Οι ταινίες που επιλέχτηκαν να προβληθούν ξανά στην Ερμούπολη δεν είχαν αφήγηση, καθώς παρουσιάζονταν στις πρώτες ημέρες του σινεμά ως θέαμα. Το κοινό παρακολούθησε κάποιες γάτες να παίζουν μποξ και σκηνές, που αν και δεν εντάσσονται στην καθημερινή ζωή, έχουν σκοπό να τη μεταμορφώσουν και να μας βοηθήσουν να φτιάξουμε τη δική μας αφήγηση σε μια νέα εποχή που μένει να ανακαλύψουμε.

Μετά την αλλαγή που επέφερε η έξαρση της πανδημίας του COVID-19 στη ζωή της κοινότητας, η μοναδική δυνατότητα και αξία του υλικού δημόσιου χώρου να δημιουργεί κοινή αλληλεπίδραση και έκφραση γίνεται πιο ξεκάθαρη από ποτέ. Το SIFF προσκάλεσε επισκέπτες και κατοίκους της Σύρου να ασπαστούν την εφήμερη φύση του φιλμ, πιθανώς σε μια απόπειρα να αισθανθούν με διαφορετικό τρόπο τις εύθραυστες ποιότητες του παρόντος.

Ο τίτλος της δράσης αναφέρεται στο κείμενο του Τομ Γκάνινγκ «Το σινεμά των ατραξιόν: Βωβός κινηματογράφος, ο θεατής του και η αβαν-γκαρντ»).

Το SIFF θα ήθελε να ευχαριστήσει τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου για την παραχώρηση των σκαναρισμένων ψηφιακών αρχείων των ταινιών και τον Ναυτικό Όμιλο Σύρου για την παραχώρηση του χώρου προβολής.

Το 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το SIFF υποστηρίζεται επίσης από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Οι προβολές ταινιών του Έντισον έδωσαν μία γεύση από το φετινό πρόγραμμα του φεστιβάλ που θα διεξαχθεί από 3 έως 6 Σεπτεμβρίου 2020, στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων.