«Το αίνιγμα της Κέρου» λύθηκε στη Σύρο

Πώς μπορεί κανείς να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο και να κατανοήσει τις ζωές των ανθρώπων του μακρινού παρελθόντος; Τι υπήρχε στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου σχεδόν 2.000 χρόνια πριν από τον Όμηρο;

Την απάντηση σε αυτά τα μεγάλα αινίγματα της αρχαιότητας έδωσε το επιστημονικό ντοκιμαντέρ «Το αίνιγμα της Κέρου», το οποίο προβλήθηκε το βράδυ της περασμένης Κυριακής στον Πολιτιστικό Χώρο Χρούσσων, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την ΕΡΤ.

Το ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Κώστα Μαχαίρα παρακολουθεί τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Κέρο, με ξεναγό τον επικεφαλής της ανασκαφής, τον Βρετανό καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Λόρδος Κόλιν Ρένφριου, που έχει αφιερωθεί στη μελέτη της περιοχής από τη δεκαετία του ’60. Οι πολυετείς έρευνες στο νησί έφεραν στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, τα οποία αλλάζουν σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη των μελετητών για την προϊστορική Ελλάδα, αποδεικνύοντας πως εκεί υπήρχε «το αρχαιότερο ναυτικό ιερό στον κόσμο».

Την ταινία προλόγισε η δημοσιογράφος της ΕΡΤ, Αντριάνα Παρασκευοπούλου, μέλος της ανασκαφικής ομάδας την περίοδο 2018-2019. Η ίδια κατέγραψε την ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε στο νησί από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή και το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, υπό τη διεύθυνση του Λόρδου Κόλιν Ρένφριου και του δρος Michael Boyd σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και τον Προϊστάμενό της Δημήτρη Αθανασούλη.

To πρώτο θαλάσσιο ιερό σε ολόκληρο τον πλανήτη

O Λόρδος Κόλιν Ρένφριου, ένας από τους μεγαλύτερους προϊστορικούς αρχαιολόγους όλων των εποχών, αφιέρωσε το πολυεπίπεδο έργο του στη λύση του αινίγματος που απασχολεί την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για δεκαετίες: σε αυτό το μικρό και ακατοίκητο νησί των Κυκλάδων έχουν βρεθεί εκατοντάδες θραύσματα από σπασμένα κυκλαδικά ειδώλια, που όμως δεν ενώνονται μεταξύ τους.

Αυτό το μυστήριο, που παραμένει ακόμα άλυτο, προσπαθεί να λύσει για πολλές δεκαετίες ο καθηγητής Ρένφριου, ο οποίος αποκαλύπτει στην κάμερα της ΕΡΤ ότι η Κέρος αποτελεί το πρώτο θαλάσσιο ιερό σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει όλα τα σπουδαία ευρήματα και τον πολύπλοκο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στη νησίδα Δασκαλιό, που μαρτυρά έναν εξελιγμένο οικισμό της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, ο οποίος θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με εκείνον της Κνωσού στην Κρήτη κατά την ίδια περίοδο.

Τη δεκαετία του 1950 η Κέρος πρωταγωνίστησε σε μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις λαθρανασκαφής παγκοσμίως. Το μεγαλύτερο μέρος των κλεμμένων μαρμάρινων ειδωλίων του Κυκλαδικού Πολιτισμού κατέληξε σε προσωπικές συλλογές. Δεκαετίες αργότερα πουλήθηκε μια πλούσια συλλογή με τον τίτλο «Ο θησαυρός της Κέρου», ενώ έπειτα από πολλές δημοπρασίες, τα περισσότερα αρχαία της συλλογής μεταφέρθηκαν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Στην έναρξη του ντοκιμαντέρ, παρακολουθούμε μία ομάδα 70 ανθρώπων, αρχαιολόγων, ειδικών επιστημόνων, καθηγητών και φοιτητών από κάθε πλευρά του πλανήτη που ξεκινούν με το πρώτο φως της ημέρας από το Κουφονήσι με προορισμό το Δασκαλιό, έναν απόκρυμνο βράχο, κολλημένο σχεδόν στο επιβλητικό όγκο της Κέρου. Διαφορετικές ηλικίες, διαφορετικές προσωπικότητες και κουλτούρες με κοινό σημείο το πάθος για το παρελθόν και την ιστορία.

Αν και σήμερα, το Δασκαλιό είναι ένα νησί ακατοίκητο, οι επιστήμονες γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε μία συγκεκριμένη περίοδο του παρελθόντος τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Η περίοδος αυτή ήταν η 3^η χιλιετία π.Χ, η πρώιμη εποχή του χαλκού στο Αιγαίο, η εποχή που άνθισε ο σπουδαίος κυκλαδικός πολιτισμός.