Η «τζαζ μουσική» του τόπου μας

Αμανέδες και τραγούδια από τη Μυτιλήνη και τη Μικρά Ασία αποτελούν το θέμα του 2^ου Σεμιναρίου Παραδοσιακής Μουσικής στη Σύρο, που διοργανώνεται από τον Σύλλογο Ηπειρωτών Σύρου σε συνεργασία με τον διεθνούς φήμης βιολονίστα Κυριάκο Γκουβέντα.

Το σεμινάριο, που συντονίζει εθελοντικά ο Απόστολος Μάρης, εργοθεραπευτής του ΚΑΠΗ Ερμούπολης, μουσικός της Ορχήστρας των Κυκλάδων και δάσκαλος του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου, λαμβάνει χώρα στο Μέγα Γιαλό και θα ολοκληρωθεί την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου.

Η χαμένη τεχνική του αμανέ

Μουσικοί από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού συγκεντρώθηκαν στη Σύρο, σε έναν τόσο μουσικά φορτισμένο περιβάλλον από τη μνήμη του Πατριάρχη του Ρεμπέτικου, Μάρκου Βαμβακάρη, με στόχο να μελετήσουν, να παίξουν και να τραγουδήσουν την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Στο επίκεντρο του φετινού σεμιναρίου βρίσκονται η “χαμένη” τεχνική του αμανέ και το ρεπερτόριο γύρω από αυτό, θα γίνουν αναφορές και σε κάποια βασικά μακάμ: χιτζάζ μανές, ουσάκ, σαμπά(χ) κ.α..

Εκτός από τον Κυριάκο Γκουβέντα (βιολί, σύνολα παραδοσιακής μουσικής), διδάσκουν επίσης ο Σόλων Λέκκας «Ο Αμανές και το παραδοσιακό τραγούδι» και ο μουσικός Βασίλης Κασούρας από τη Θεσσαλονίκη (λαούτο και ούτι).

Εμπειρία και βίωμα

Ο Σόλων Λέκκας αποτελεί έναν από τους τελευταίους αυθεντικούς εκπροσώπους του παραδοσιακού τραγουδιού. Στόχος του είναι να μεταφέρει στους συμμετέχοντες όλο το κλίμα γύρω από το παραδοσιακό τραγούδι και τη λειτουργία του στην καθημερινότητα. Είναι χτίστης και λιθοξόος, αλλά και καλλίφωνος τραγουδιστής. Έχει την τεχνική της μικτής φωνής, που λίγοι άνθρωποι την γνωρίζουν.

Η γνωριμία με τον Σόλωνα και το τραγούδι του δεν είναι “σεμιναριακού τύπου” αλλά θα εμπειρία και βίωμα. Ιστορίες διανθισμένες με χιούμορ, διαθέσεις, στιγμές, συναισθήματα είναι τα υλικά που οδηγούν στον “αμανέ” με αυτοσχεδιαστική διάθεση και τη σωστή χρήση των υλικών της παράδοσης.

Για την εκμάθηση των σκοπών και των χορών ο Σόλων Λέκκας αναφέρει: “Άλλο τραγουδιστής κι άλλο μερακλής. Η διαφορά είναι μεγάλη. Αυτά τα πράματα δεν τα μαθαίνεις, σου ‘ρχονται μόνα τους». Όπως εξηγεί, ο ίδιος αγαπούσε αυτά τα τραγούδια από τότε που ήταν μαθητής. «Όλοι τότε τραγουδούσαμε παλιά, δε λέγαμε καινούρια», σημειώνει. Τα περισσότερα τραγούδια τα έμαθε ακούγοντάς τα από τους παλιούς οργανοπαίκτες και τραγουδιστές στα πανηγύρια στη Μυτιλήνη κι από παλιούς μερακλήδες τραγουδιστές στα καφενεία ή από ηλικιωμένους συγγενείς του.

Ο Σόλων τραγουδάει όλα τα παλιά Μυτιληνιά τραγούδια, που φέρουν έντονη τη Μικρασιατική επίδραση, καθώς και αμανέδες: «Στη Μυτιλήνη υπάρχουν οι αμανέδες, οι καρσιλαμάδες οι παλιοί, τα ζεϊμπέκικα τα βαριά. Ήταν κοντά η Μυτιλήνη με την Τουρκία, τ’ Αϊβαλί, πήγαιναν-ερχόταν, και ξέραν οι δικοί μας τα μικρασιάτικα, πιο πολύ τα ξέραν. Τα ίδια τα έθιμα, στολή κι αυτά είχαν οι Μυτιληνιοί κι οι Μικρασιάτες κοντά μας που ‘ναι, Αϊβαλί, Πέργαμο, τα ίδια ήταν. […] Οι άντρες τραβούσαν αμανέ πιο πολύ. Ας πούμε αν έκανε καντάδα κανένας σε μια κοπέλα, της έκανε μ’ αμανέ».

Έχοντας συνεργαστεί με παλιούς μουσικούς όπως ο Χαρίλαος Ρόδανος στο βιολί, ο Γιάννης Σουσαμλής (ή “Κακούργος”) στο σαντούρι και πολλούς άλλους, κουβαλάει όλη τη γνώση και το αυθεντικό παλιό παίξιμο των σκοπών.

Μεθοδικοί τρόποι διδασκαλίας

Μέσα από την παρουσία τους στο σεμινάριο, ο Κυριάκος Γκουβέντας στο βιολί (με συμμετοχές σε περισσότερους από 5.000 δίσκους και συναυλίες σε όλο τον κόσμο) μαζί με τον Βασίλη Κασούρα στο λαούτο και το ούτι, με τεράστια εμπειρία και βαθιά γνώση επάνω στην παραδοσιακή μουσική, συμβάλλουν σε αυτή την εξερεύνηση με πιο μεθοδικούς τρόπους διδασκαλίας, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί το “πάζλ” και όλοι μαζί συμμετέχοντες και δάσκαλοι να συμπράξουν μουσικά σε διάφορες εκδηλώσεις .

Παραδοσιακά γλέντια όπως τον καλό καιρό

Ως εκ τούτου, δίνεται η ευκαιρία στους συμμετέχοντες μαθητές να βιώσουν και να πράξουν μέσα στην προφορική μουσική παράδοση, με το λειτουργικότερο τρόπο, παίζοντας, τραγουδώντας, συνοδεύοντας άλλους μουσικούς, συμμαθητές ,συναδέλφους, φίλους, τόσο στα σοκάκια και στα στενά της Σύρας όσο και σε συναυλιακούς χώρους του νησιού σε ένα πενθήμερο γεμάτο μουσική, δράση, παίξιμο, τραγούδι, χορό, συμμετοχή, πειραματισμούς, μοίρασμα αλλά και μελέτη, προσπάθεια για αυτοβελτίωση, συνύπαρξη και τελικά αυτογνωσία.

Στο πλαίσιό αυτό, διοργανώνεται απόψε στο γήπεδο μπάσκετ του Πάγου ένα παραδοσιακό πανηγύρι… όπως τον καλό καιρό, με τον Σόλωνα Λέκκα στο τραγούδι, τον Κυριάκο Γκουβέντα στο βιολί, τη Γεωργία Λίτσα στο σαντούρι και στο τραγούδι και τον Βασίλη Κασούρα στο ούτι και το λαγούτο.

Οι βάσεις για την ανάπτυξη της παραδοσιακής μουσικής

Στο φετινό σεμινάριο, το οποίο διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά συμμετέχουν άτομα από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ελλάδα καθώς και δύο Συριανά παιδιά, ο Γιώργος Χατζηγεωργίου και ο Μηνάς Τσαβδάρης που σπουδάζουν Μουσικολογία στη Θεσσαλονίκη.

Επιθυμία των διοργανωτών είναι η συνέχιση του σεμιναρίου με την υποστήριξη κι άλλων τοπικών συλλόγων και φορέων, όπως ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης προκειμένου να τεθούν οι βάσεις για την ανάπτυξη και διάδοση της παραδοσιακής μουσικής, η οποία σύμφωνα με τον κ. Μάρη, αποτελεί την «τζαζ μουσική της Ελλάδας».