Το εκκλησιαστικό όργανο στον κινηματογράφο

Η σύνδεση του εκκλησιαστικού οργάνου με την τέχνη του κινηματογράφου αναδεικνύεται αυτό το καλοκαίρι μέσα από τις παράλληλες εκδηλώσεις του Διεθνούς Φεστιβάλ «ΑΝΩ», που διεξάγεται για τρίτη συνεχή χρονιά στον πανέμορφο μεσαιωνικό οικισμό της Άνω Σύρου.  

Η πρώτη παράλληλη εκδήλωση, δύο ημέρες μετά το ρεσιτάλ του Αυστριακού οργανίστα Klaus Sonnleitner, που σηματοδότησε την έναρξη της φετινής διοργάνωσης, θα πραγματοποιηθεί αύριο Τετάρτη 21 Αυγούστου 2019, στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Γεωργίου.

Το κοινό θα απολαύσει αυτοσχεδιασμούς του Πολωνού οργανίστα Damian Skowroński (Ντάμιαν Σκοβρόνσκι) στο εκκλησιαστικό όργανο πάνω σε μουσικά θέματα γνωστών κινηματογραφικών ταινιών. Η εκδήλωση διοργανώνεται με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Πολωνικής Δημοκρατίας στην Αθήνα.

Ένα συναρπαστικό πεδίο προς εξερεύνηση

Ο αυτοσχεδιασμός στο όργανο αποτελεί για τον Damian Skowroński ένα πεδίο της μουσικής που προσπαθεί να ανακαλύψω.

Όπως δηλώνει στην “Κοινή Γνώμη”: «Είναι κάτι αρκετά δύσκολο, γιατί συνήθως όταν παίζεις ένα κομμάτι εκκλησιαστικού οργάνου - για παράδειγμα ένα κομμάτι του Bach ή του Mendelssohn - έχεις ένα έτοιμο μουσικό κείμενο, έχεις μπροστά σου νότες κι έχεις να παίξεις «μόνο» αυτές τις νότες και να τις ερμηνεύσεις καλά. Φυσικά δεν είναι εύκολο, είναι πολύ περίπλοκο, αλλά όταν αυτοσχεδιάζεις πρέπει να συνθέτεις  μουσική ταυτόχρονα με το παίξιμο του κομματιού. Αυτό σημαίνει ότι την ίδια  στιγμή πρέπει: να συνθέσεις, να παίξεις και να ερμηνεύσεις. Όταν παίζεις ένα έτοιμο κείμενο εκκλησιαστικού οργάνου μπορείς να διορθώσεις κάτι. Όταν όμως αυτοσχεδιάζεις αυτό είναι αδύνατο. Έχεις μόνο μία ευκαιρία. Κι αυτό είναι το πιο τολμηρό και το πιο συναρπαστικό πράγμα για μένα στον αυτοσχεδιασμό του εκκλησιαστικού οργάνου».

Αυτοσχεδιασμός σε ιστορικό ύφος

Στον αυτοσχεδιασμό οργάνων, ο Damian Skowroński διακρίνει δύο κατευθύνσεις: πρώτον, τον αυτοσχεδιασμό σε ιστορικό ύφος, όπου απαιτείται η γνώση της μουσικής γλώσσας μιας μουσικής περιόδου, ο ορισμός "λέξεων" κάποιου συνθέτη και εντέλει, η αναπαραγωγή ενός στιλ με έναν ξεχωριστό τρόπο και δεύτερον, τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, ο οποίος δεν αναφέρεται σε παλιούς τρόπους μουσικής, αλλά βασίζεται εξολοκλήρου στην άποψη και στα χαρίσματα του οργανίστα. Ο ίδιος προτιμά την πρώτη κατεύθυνση η οποία και τον συναρπάζει περισσότερο. Έτσι, κατά τη διάρκεια της συναυλίας στη Σύρο, ο Damian Skowroński θα προσπαθήσει να παίξει σύγχρονα κινηματογραφικά θέματα των Ένιο Μορικόνε, Μίκη Θεοδωράκη, Βαγγέλη Παπαθανασίου και άλλων, στο στιλ του Bach και άλλων μεγάλων κλασικών συνθετών.  

Ο βωβός κινηματογράφος και το εκκλησιαστικό όργανο

Η δεύτερη παράλληλη εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 23 Αυγούστου και μάλιστα εκτός ναού όπως και πέρσι, στο προαύλιο του Ησυχαστηρίου «Παναγία της Ελπίδος» της Ιεράς Μονής των Αδελφών του Ελέους, στην  Ερμούπολη. Για την πολύ ξεχωριστή αυτή συναυλία με πρωταγωνιστή το κινηματογράφο, μας μίλησε ο μουσικός  Δημήτρης Κεραμιδάκης.

«Η πρόσκληση σε αυτό το υπέροχο φεστιβάλ έγινε από τον Χάρη Βεκρή και τον Χρήστο Παρασκευόπουλο, οπότε είναι και οι ηθικοί αυτουργοί αυτής της συναυλίας. Η γνωριμία μας έγινε στο Syros Jazz Festival τον Οκτώβριο του 2016, όπου και είχα παρουσιάσει ένα πρόγραμμα τζαζ στο παλαιότερο εκκλησιαστικό όργανο της Ελλάδας, στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο. Καθώς είμαι πιανίστας, αλλά και λάτρης της τεχνολογίας, γοητεύτηκα αμέσως από την πρόσκληση και όντως περάσαμε μια μαγική βραδιά, με ίσως το πιο ένθερμο και πνευματικό κοινό της καριέρας μου».

Στο φετινό Φεστιβάλ, ο  Δημήτρης Κεραμιδάκης έχει κληθεί να ντύσει μουσικά δύο υπέροχες ταινίες βωβού κινηματογράφου. «Θα παίξω με τη βοήθεια της τεχνολογίας σε έναν κλώνο του γνωστού Worlitzer Style 150, το οποίο είναι ένα theater organ, δηλαδή ένας ξάδελφος του εκκλησιαστικού οργάνου, εξελιγμένο έτσι ώστε να μην έχει τον κλασσικό εκκλησιαστικό ήχο, αλλά να αναπαράγει όργανα της ορχήστρας, καθώς και κρουστά και κάποιους ήχους ηχητικών εφέ. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το πρώτο Workstation και αυτό από μόνο του με γοήτευσε εξ’ αρχής», αναφέρει χαρακτηριστικά ο μουσικός.

Οι ταινίες, τις οποίες θα ντύσει ζωντανά με μουσική είναι πολύ ιδιαίτερες και παρουσιάζουν τρομερό ενδιαφέρον. Η πρώτη είναι ένα βωβό παραμύθι σε κινούμενο σχέδιο, «Η Σταχτοπούτα» του 1922, της  μεγάλης κυρίας του πρωτοποριακού κινηματογράφου Lotte Reiniger. Η ταινία παραχωρήθηκε στο «ΑΝΩ» από το Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας. Η δεύτερη είναι «Οι περιπέτειες του Βιλάρ (The adventures of Villar)» του 1924, η πρώτη ελληνική ταινία βωβού κινηματογράφου. Η προβολή της ταινίας πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

«Πιστεύω ότι για κάποιο λόγο στη Σύρο υπάρχει μία ιδιαίτερα πνευματική ατμόσφαιρα και είμαι ενθουσιασμένος που θα παρουσιάσω ξανά τη μουσική μου σε αυτό το υπέροχο νησί. Θα παίξω κινηματογραφικά κομμάτια όπως το “My Prince will come”, “My romance”, “Somewhere over the rainbow”, αλλά και πρωτότυπες συνθέσεις, καθώς και αυτοσχεδιασμούς σε πραγματικό χρόνο συνοδεύοντας τις ταινίες», καταλήγει ο κ. Κεραμιδάκης.