«Το κοινό όλων των μορφών τέχνης είναι η ποίηση»

Με ένα ξεχωριστό μουσικό δώρο προς όλους τους Συριανούς ολοκληρώνεται την προσεχή Δευτέρα το εορταστικό πρόγραμμα εκδηλώσεων του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης.

Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης, δύο νέοι μουσικοί από το Ηράκλειο Κρήτης που εμφανίστηκαν και διακρίθηκαν στην 4η Ακρόαση της Μικρής Άρκτου, ανεβαίνουν στη σκηνή του ιστορικού Θεάτρου Απόλλων και τραγουδούν ποιήματα και μελωδίες γραμμένα για την Σύρο από ανθρώπους που εμπνεύστηκαν και άλλους που έζησαν εκεί.

Η Σύρος είναι ποιήματα, είναι τραγούδια, σκέψεις, εικόνες, ιστορίες. Είναι η θάλασσα και η Ερμούπολη, είναι οι γάτες. Ποιητές έγραψαν για εκείνη χωρίς να το ξέρουν, τραγούδια που γράφτηκαν για εκείνη κι αλλά τόσα που τραγουδήθηκαν εκεί.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Δημήτριος Βικέλας, ο Γεώργιος Σουρής, ο Εμμανουήλ Ροΐδης και άλλοι τόσοι που αν και δεν κατάγονται από εκεί εμπνεύσθηκαν και έγραψαν για αυτή.

Στο πλαίσιο της μουσικής παράστασης «Η Σύρος σε ποίημα» θα παρουσιαστούν μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Ουράνη, του Κλέων Ραγκαβή, του Γεώργιου Σουρή καθώς και θα διαβαστούν αποσπάσματα του Δημήτριου Βικέλα και του Εμμανουήλ Ροΐδη.

H παράσταση -παραγωγή της Μικρής Άρκτου- θα ξεκινήσει με την Latraviata του Verdi που ήταν από τα πρώτα έργα που παρουσιάστηκαν στο θέατρο Απόλλων το 1864. Στο πιάνο και το ακορντεόν ο Χάρης Σταυρακάκης.

Σε συνέντευξή τους στην «Κοινή Γνώμη» οι δύο καλλιτέχνες αναφέρονται στις πτυχές της Σύρου που ανακάλυψαν και αγάπησαν μέσα από τη μελέτη τους για το νησί, καθώς και στην αφοσίωσή τους στο είδος της μελοποιημένης ποίησης, την οποία εδώ και χρόνια προσεγγίζουν με έναν ζωντανό, απλό και χαρούμενο τρόπο.  

Η ιστορία της Σύρου αλλά και ο πολιτισμός που «γεννήθηκε» σε αυτήν και γύρω από αυτήν έχει εμπνεύσει διαχρονικά πολλούς εκπροσώπους της τέχνης. Στη δική σας περίπτωση ποια ήταν τα ερεθίσματα που δεχτήκατε για τη δημιουργία αυτής της παράστασης – δώρο προς τους κατοίκους της πρωτεύουσας των Κυκλάδων;

Μ. «Τα ερεθίσματα για εμένα ήταν και είναι οι πολλές ιστορίες που έχει κάποιος να σου πει όταν επιστρέφει από τη Σύρο αλλά και οι άνθρωποί της, ο Βαμβακάρης, ο Ελευθερίου και άλλοι. Τα σπίτια, η γενικότερη αρχιτεκτονική, η αμφιθεατρική Ερμούπολη και τέλος οι γάτες!! Όλα αυτά σε βάζουν σε ένα παραμύθι ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Προσωπικά λάτρεψα το νησί και το ερωτεύτηκα το Χειμώνα και αυτό σημαίνει πολλά». 

Π: «Τα τρία πρώτα ερεθίσματα που είχα πριν να ξεκινήσω τη μελέτη μου για το νησί ήταν η αυτοβιογραφία του Βαμβακάρη, με την περιγραφή του νησιού εκατό χρόνια πριν, οι φωτογραφίες που μου έχει δείξει ο Μιχάλης από την επίσκεψή του στο νησί καθώς και η σύντομη στάση του καραβιού με προορισμό μου την Ικαρία, στο λιμάνι της Σύρου, πριν οκτώ χρόνια. Αυτά είναι τα τρία «εφόδια» που έχω κρυμμένα στη βαλίτσα μου προκειμένου να συναντήσω για πρώτη φορά την πρωτεύουσα των Κυκλάδων».

Ο τόπος είναι οι άνθρωποι που τον δημιουργούν και αφήνουν σε αυτόν το στίγμα τους. Ποιες πτυχές της Σύρου ανακαλύψατε οι ίδιοι μέσα από το έργο των δημιουργών που τιμάτε στην παράστασή σας;

Μ. «Ανακάλυψα πως όντως οι γάτες τις Σύρου έχουν ξεχωριστή θέση στο νησί, πως η Ερμούπολη με την Άνω  Σύρος επικοινωνούν με έναν ιδιαίτερο τρόπο και πως ο τρόπος που είναι χτισμένη η χώρα του νησιού επιδρά και στους ανθρώπους της.

Όλοι έχουν μια υπέροχη θέα και ένα άνοιγμα στη θάλασσα». 

Π: «Όλη η ιστορία των καθολικών κι ορθόδοξων, όλη η ιστορία της Κάτω και  της Άνω Σύρου, καθώς κι οι γάτες και τα χωριά, η τέχνη κι ο πλούτος της, το φασκόμηλο καθώς και τα σύκα της, τα στενά δρομάκια, το λιμάνι. Κατάλαβα μελετώντας και ψάχνοντας πως η Σύρος είναι ένα νησί πλούσιο σε ιστορίες, σε μνήμες, σε χρώματα, μυρωδιές και μελωδίες, σε ανθρώπους που αγαπούν τον τόπο τους, αλληλέγγυους και καλλιεργημένους».

Μάρκος Βαμβακάρης, Μάνος Ελευθερίου, Δημήτριος Βικέλας, Γεώργιος Σουρής, Εμμανουήλ Ροΐδης… δημιουργοί με διαφορετική ταυτότητα αλλά με κοινό αίμα. Στη σημερινή εποχή είναι εύκολο για έναν τόπο να βρει τους διαδόχους εκείνων που τον ύμνησαν και του χάρισαν μια θέση στην «αιωνιότητα»;

Μ. «Δεν θεωρώ εύστοχο το να ψάχνει κανείς διαδόχους, όπως ο Βαμβακάρης, ο Ελευθερίου, ο Σουρής και τόσοι άλλοι. Οι προσωπικότητες αυτές έζησαν σε διαφορετική εποχή με άλλα δεδομένα και άλλες προσλαμβάνουσες,  έγραφαν, δημιουργούσαν, επικοινωνούσαν με το κοινό τόσο του τόπου τους όσο και με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο κάθε δημιουργός είναι αυτόφωτος και χαρακτηρίζεται από το έργο του  αποκλειστικά  έτσι και σήμερα ο καθένας  δημιουργεί με τα μέσα που διαθέτει, όσο περισσότερο διαβάζουμε και καταρτιζόμαστε τεχνικά τόσο το καλύτερο για εμάς». 

Π: «Γνωρίζω ήδη πως στο νησί, συμβαίνουν αρκετά πράγματα σε σχέση με την τέχνη. Γνωρίζω ποιητές, νέους  ηθοποιούς, σκηνοθέτες, μουσικούς και σκηνογράφους που ζουν,  δουλεύουν και δημιουργούν στη Σύρο, με αγάπη προς το νησί και τους ανθρώπους του.  Όλοι αυτοί ακολουθούν το δικό τους καλλιτεχνικό διάνυσμα χωρίς να διεκδικούν τη διαδοχή των προγόνων τους απλά κατοικώντας σε ένα τόπο με  καλλιτεχνική παράδοση το «μπόλιασμα» είναι εύκολο»!

Ο τρίτος προσωπικός δίσκος σας έχει τίτλο «Ρεμπώτικα» και περιλαμβάνει ρεμπέτικα τραγούδια «μπολιασμένα» με ποιήματα του Ρεμπώ. Υπάρχει μυστική συνταγή για το αρμονικό «πάντρεμα» μορφών τέχνης που μοιάζουν εκ διαμέτρου αντίθετες;

Μ. «Τα «Ρεμπώτικα» είναι γεγονός, θα κυκλοφορήσουν την Άνοιξη από τη Μικρή Άρκτο. Δεν ξέρω αν υπάρχει συνταγή και  πιστεύω ότι  η τέχνη είναι μια.

Αν εστιάσεις  προσεκτικά στην ανάγκη ενός δημιουργού  να γράψει ποίηση, να τραγουδήσει, να γράψει μουσική, τότε σίγουρα ανακαλύπτεις  τις νοητές κλωστές που  συνδέουν τις διαφορετικές μορφές τέχνης».

Π: «Όλες οι μορφές της τέχνης έχουν ένα κοινό κι αυτό είναι η ποίηση. Η αρμονία προκύπτει δίνοντας στην κάθε λέξη, στην κάθε μια στροφή τον απαραίτητο χώρο για να μπορέσει να μας αποκαλύψει την αξία της. Η προσωπική αφήγηση μιας ιστορίας είναι για εμένα η πυξίδα μου που ακολούθησα για τη σύνθεση των Ρεμπώτικων».

Η μελοποιημένη ποίηση είναι ένα είδος κινούμενης άμμου, που χωρίς την απαραίτητη γνώση και αγάπης μπορεί να σε τραβήξει προς τα κάτω; Ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο εσείς την προσεγγίζετε;

Μ. «Πιο πολύ από κινούμενη άμμο την βλέπω σαν μια θάλασσα. Πιο εύκολα σε τραβάει προς τα κάτω και σε πνιγεί αν αρχίσεις να φοβάσαι τον σπουδαίο λόγο των ποιητών, ενώ στην πραγματικότητα οφείλεις να προσεγγίσεις την ποίηση με την απλότητα που τη χαρακτηρίζει. Εγώ την προσεγγίζω ως εξής: όταν διαβάζω ένα υπέροχο ποίημα, δεν σκέφτομαι πόσο δύσκολο θα είναι να το μελοποιήσω, δεν προσπαθώ να το ξεπεράσω, αντιθέτως επιδιώκω να το μοιραστώ, τραγουδώντας το». 

Π: «Τις μελοποιήσεις του Μιχάλη, τις προσεγγίζω με τεράστια ανοιχτωσιά, σαν μια εξαιρετική ευκαιρία να φέρω πάνω στη σκηνή ένα ποίημα, προσπαθώντας να είμαι προσωπικός, ειλικρινής κι αντικειμενικός. Τις φορές που δουλεύω παρέα με τον Μιχάλη ένα τραγούδι, εισχωρώντας σε αυτό το  λόγο, λειτουργώ με αγάπη κι άγνοια κινδύνου».

Εάν σας ζητούσα μια φράση για τη Σύρο που αναφέρεται στην παράστασή σας ποια θα επιλέγατε και για ποιον λόγο;

Μ. «Την παράσταση θα την οδηγεί η ενέργεια του νησιού. Είναι μια παράσταση αφιερωμένη στη Σύρο που είναι ένα ποίημα»! 

Π: «Η Σύρος Μια Ιστορία. Μια ιστορία για το γιο ενός ψαρά, μια ιστορία για μια γάτα, μια ιστορία για τα λουκούμια»…

Η μουσική παράσταση «Η Σύρος σε ποίημα» παρουσιάζεται τη Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2020 και ώρα 21:00, στο Θέατρο Απόλλων.