«Ποδαρικό» από το νησί του πολιτισμού

Τη μεγάλη θεατρική επιτυχία της περασμένης σεζόν «12 Ένορκοι» που απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και δύο βραβεία κοινού, καταφέρνοντας να γίνει talk of the town, χάρη στο δυνατό κείμενο, τον πολυπληθή θίασο αλλά και την άρτια σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει για δύο ημέρες το κοινό της Σύρου.

Μετά από μία χρονιά sold-out παραστάσεων στην Αθήνα, οι «12 Ένορκοι» ξεκίνησαν τη δεύτερη θεατρική σεζόν τους στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων ως ένα από τα δυνατά χαρτιά του προγράμματος «Σύρος Πολιτισμός 2015». Στο πλαίσιο της παράστασης, οι θεατές παρακολούθησαν από την «κλειδαρότρυπα» της αίθουσας ενόρκων, μία από τις πιο διχαστικές και επιδραστικές υποθέσεις όλων των εποχών, με τους 12 ενόρκους άλλοτε να ταυτίζονται και άλλοτε να συγκρούονται.

Σημειώνεται ότι μέρος των εσόδων της παράστασης θα διατεθεί στη Στέγη Ανηλίκων Σύρου. Για τον έναν χρόνο υπηρεσίας, αλλά και για το «ταξίδι» της παράστασης στο νησί του πολιτισμού, τη Σύρο, μίλησαν στην «Κοινή Γνώμη», τρεις από τους 12 θεατρικούς «Ενόρκους», ο Χριστόδουλος Στυλιανού, ο Χάρης Μαυρουδής και ο Κωνσταντίνος Μουταφτσής.

Πώς αισθάνεστε που μετά από μία ολόκληρη σεζόν στο Θέατρο «Αλκμήνη», παίρνετε την πρώτη σας απόφαση στη Σύρο, από τη σκηνή του Θεάτρου Απόλλων;

Χριστόδουλος Στυλιανού: «Έχω ξαναπαίξει εδώ και η χαρά μου είναι τεράστια. Η Σύρος και το Θέατρο Απόλλων είναι «σταθμός» για έναν ηθοποιό, με κοινό που διψάει για καλές παραστάσεις».

Χάρης Μαυρουδής: «Είναι πολύ σημαντικό για έναν ηθοποιό να έρθει και να παίξει σε ένα θέατρο, όπως αυτό. Οπότε, το συναίσθημα που σου γεννιέται όταν έρχεσαι σε έναν τέτοιο χώρο είναι πραγματικά εμπειρία που θα την αναπολείς χρόνια μετά. Επιπλέον, η Σύρος είναι ένα νησί με πολύ έντονο πολιτισμό και δεν ακολουθεί άλλα νησιά στην Ελλάδα που κάνουν επιλογές στο ποιες παραστάσεις έρχονται. Ο κόσμος αγκαλιάζει το θέατρο και είναι πολύ ωραία συγκυρία το να παίζεις σε έναν χώρο όμορφο με όμορφους θεατές».

Κωνσταντίνος Μουταφτσής: «Προσωπικά, δεν είχα παίξει ποτέ εδώ και κάθε φορά που επισκεπτόμουν το νησί, ζήλευα. Μου δόθηκε η ευκαιρία να το κάνω σε μία παράσταση που αγαπώ ιδιαίτερα».

Σε μία εποχή, που τα πάντα κρέμονται από μία «κλωστή», πόσο σημαντικό είναι να ταξιδεύει ο πολιτισμός και εκτός των μεγάλων πόλεων;

Χρ. Στυλιανού: «Εμείς δεν ήρθαμε εδώ για να βγάλουμε χρήματα. Θεωρούμε ότι την παράσταση αυτή, θα πρέπει να τη δει όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος. Δεν είναι μία παράσταση μόνο για την Αθήνα, αλλά συνολικά για την Ελλάδα. Δε μου αρέσει να λέω «επαρχία». Όπου ζει ο καθένας, είναι πρωτεύουσα γι’ αυτόν. Και θεωρήσαμε χρέος μας να έρθουμε στη Σύρο, όπως χρέος μας είναι να πάμε στη Θεσσαλονίκη, στη Λάρισα, στο Βόλο, ακόμα και σε μικρότερες πόλεις γιατί πρέπει όλος αυτός ο κόσμος να δει αυτό το σπουδαίο έργο και αυτό που μας σπρώχνει να το κάνουμε δεν είναι η ανάγκη μας να βγάλουμε χρήματα. Είμαστε πάρα πολλά άτομα για να πληρωθούμε από αυτό. Βγαίνουν απλώς μόνο τα έξοδα της μετακίνησης».

Χ. Μαυρουδής: «Εγώ αισθάνομαι ότι είμαστε κοινωνοί ενός κειμένου το οποίο επιβάλλεται να το δει ο κόσμος, γιατί βλέποντάς το θα σκεφτεί με έναν τρόπο που δεν έχει συνηθίσει να σκέφτεται και θα ανακαλύψει μεγάλες αλήθειες που μπορεί να τον επηρεάσουν. Όντως είναι αλήθεια να έρχονται μεγάλα σχήματα σε έναν χώρο που πρέπει να περάσεις και θάλασσα, όμως είναι και η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, σκηνοθέτης-παραγωγός της παράστασης που προσπαθεί κι αυτή από την πλευρά της να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε να μπορέσει να συμβεί αυτό. Και μάλιστα ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της παράστασης θα διατεθεί για τη Στέγη Ανηλίκων Σύρου. Οπότε τα έσοδά μας θα είναι ακόμα λιγότερα. Αλλά ο πολιτισμός πρέπει να είναι ελεύθερος και όλος ο κόσμος να έχει πρόσβαση σε αυτόν. Γιατί μόνο μέσα από τον πολιτισμό μπορούμε να ομορφύνουμε τη ζωή μας και να αλλάξουμε τον κόσμο. Ο πολιτισμός και η παιδεία είναι έννοιες απόλυτα συνδεδεμένες. Είναι η απάντηση στην κρίση για να μην έρθει η επόμενη κρίση. Γιατί η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, είναι και βαθύτατα ηθική και μόνο ο πολιτισμός μπορεί να δώσει τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε».

Κ. Μουταφτσής: «Καμιά φορά μεταφέρονται παραστάσεις σε άλλες περιοχές και για λόγους οικονομίας, κόβεις από τα σκηνικά, από τα φώτα κλπ. Στην περίπτωσή μας δεν έχει γίνει κάποια «έκπτωση». Έχει έρθει το ίδιο σκηνικό που είχαμε στην Αθήνα και τα ίδια πράγματα. Επιθυμία της Κωνσταντίνας είναι να παρουσιάσει το έργο όπως το έχει σκεφτεί, το έχει φανταστεί και το έχει εκτελέσει».

Ποια είναι τα «μυστικά» των 12 ενόρκων που τους οδήγησαν από την πρώτη στιγμή στην επιτυχία;

Χρ. Στυλιανού: «Στην παράσταση εμφανίζονται 12 άνθρωποι, 12 απόψεις, 12 στοιχεία χαρακτήρων τα οποία παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο, όχι μόνο σε αυτό το συγκεκριμένο κομμάτι αλλά στη ζωή μας ολόκληρη. Στοιχεία όπως ο ρατσισμός, όπως η χειραφέτηση, το να παίρνεις πολύ εύκολα απόφαση χωρίς να είσαι σίγουρος και πάρα πολλά άλλα, τα οποία συνθέτουν μια ολόκληρη κοινωνία και δη μια κοινωνία του 1957. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα και δεν είναι ακόμα. Η κοινωνία μας μαστίζεται από αυτά. Είμαστε ρατσιστές ακόμα και με τον εαυτό μας. Το έργο περνάει πάρα πολλά μηνύματα. Ενώ γράφτηκε τη δεκαετία του ‘50, παρόλα αυτά είναι τόσο κοντά μας, απορείς πώς μπορεί τότε να ζούσαν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ζούμε κι εμείς ακόμη και σήμερα. Δεν έχουμε ξεπεράσει σχεδόν τίποτα».

Χ. Μαυρουδής: «Οι 12 Ένορκοι έγιναν πρώτα τηλεταινία και ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα η αντίστοιχη ταινία. Είναι ένα έργο το οποίο έχει γίνει ριμέικ άλλες δύο φορές. Μία τη δεκαετία του ’90 και μία του 2010 στη Ρωσία. Η κάθε ταινία είναι προσαρμοσμένη στην εποχή, κατά την οποία γυρίστηκε. Αυτό αποδεικνύει ακόμη περισσότερο το πόσο επίκαιρο είναι. Το μόνο που αλλάζει είναι κάθε φορά το στερεότυπο της εποχή και το πόσο βαθιά ριζωμένο είναι στη συνείδηση του κόσμου, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε ή να το βαφτίζουμε έτσι. Και το έργο μιλάει για πάρα πολλά στερεότυπα. Μπορούμε να μιλάμε ώρες για αυτό».

Κ. Μουταφτσής: «Όταν με ρωτάνε στην Αθήνα «τι ώρα τελειώνεις», δεν απαντώ ποτέ, γιατί δεν ξέρω. Βγαίνοντας έξω, η συζήτηση που πιάνουμε μπορεί να διαρκέσει από ένα τέταρτο μέχρι 2,5 ώρες. Κι αυτό, γιατί το έργο σου γεννά ποικίλα σχόλια. Βλέπεις πάρα πολλές κατηγορίες ανθρώπων από τον «καλό» μέχρι τον «κακό». Βλέπεις τον γείτονά σου, τον αδερφό σου και είναι φοβερός ο μικρόκοσμος που σχηματίζεται σε ένα πάρα πολύ μικρό δωμάτιο για μιάμιση ώρα, μεταξύ 12 ανθρώπων».