«Η ανθρώπινη επαφή σήμερα έχει χαθεί »

Ένας ηθοποιός κι ένας μουσικός ανεβαίνουν, το προσεχές Σάββατο, στη σκηνή του Θεάτρου Απόλλων, στην Ερμούπολη, για να μας αφηγηθούν μία ιστορία αγάπης και ξενιτιάς.

Η Σύρος αποτελεί τον πρώτο Κυκλαδίτικο σταθμό της θεατρικής παράστασης «Ο Αμερικάνος», που διανύει τον όγδοο χρόνο ζωής της, έχοντας συγκινήσει, μέχρι και σήμερα, περισσότερους από 50.000 θεατές.

Ο Θανάσης Σαράντος ερμηνεύει μια περσόνα του Σκιαθίτη συγγραφέα, αυτή του αφηγητή που κρυφοκοιτάζει τη δράση και μεταμορφώνεται στα 13 πρόσωπα του διηγήματος, με τη συνδρομή της μουσικής και των ήχων από τον συνθέτη Λάμπρο Πηγούνη που ερμηνεύεται ζωντανά από τον μουσικό Γιώργο Τζιαφέττα.

Σε συνέντευξή του στην «Κοινή Γνώμη», ο πρωταγωνιστής της παράστασης αναφέρεται στην επιτυχία του έργου, που εξακολουθεί να αγκαλιάζεται από το κοινό, καθώς και στα διαχρονικά θέματα που αυτό θίγει, όπως η μετανάστευση και η αποξένωση, την οποία μπορεί να αισθανθεί κανείς ακόμα και στον ίδιο του τον τόπο.

Ο «Αμερικάνος» επιστρέφει στην πατρίδα του, τα τελευταία οχτώ χρόνια. Πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη συγκεκριμένη παράσταση;

«Η παράσταση ξεκίνησε το 2009 από ένα πολύ μικρό θέατρο της Αθήνας, στο Μεταξουργείο, την περιοχή όπου έζησε και ο Παπαδιαμάντης, το Θέατρο Άλεκτον, που χωρούσε μόλις 20 θεατές. Επιθυμία μας ήταν η απόδοση αυτού του κειμένου, συνοδείας ζωντανής μουσικής. Ένα ξεχαρβαλωμένο πιάνο μεταμόρφωσε αυτούς τους υπέροχους ήχους που συνάδουν την αυθεντική γλώσσα του Σκιαθίτη συγγραφέα και έκτοτε, η παράσταση απέκτησε σταδιακά θαυμαστές. Ξεκίνησε από πολύ μικρό κοινό και μετά από οχτώ χρόνια είμαστε υπερήφανοι που την παρακολουθήσει πάνω από 50.000 θεατές σε 25 πόλεις της Ελλάδας. Χαίρομαι ιδιαίτερα που ο «Αμερικάνος» θα ταξιδέψει στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων και θα παρουσιαστεί στον ιστορικό Απόλλωνα. Έχουμε παίξει στο δίδυμο θέατρο, τον Απόλλωνα της Πάτρας και θεωρώ ότι θα έχει την ίδια αίγλη. Δεν έχω ξαναπαίξει εκεί και είμαι πάρα πολύ που επισκέπτομαι αυτό το όμορφο νησί και την υπέροχη Ερμούπολη, η οποία αντιμετωπίζει ακόμα και σήμερα τη δόξα που γνώρισε ως μια υπέροχη αστική πρωτεύουσα, όπου διατηρούνται όλα αυτά τα σπουδαία κτίρια».

Στα σχέδιά σας είναι η παρουσίαση του έργου και σε άλλες νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου;

«Θέλουμε να τελειώσουμε την περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Θα πάμε όπου αντέχουμε.  Επειδή το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται στη μετανάστευση, όνειρό μου είναι να το παρουσιάσουμε στην ομογένεια της Αμερικής ή της Αυστραλίας. Ενώ πάντοτε λέγαμε ότι ίσως να έχουμε κουράσει τον κόσμο με αυτό το έργο, βλέπουμε ότι υπάρχει πάντα κοινό. Την τελευταία φορά που παίξαμε στην Αθήνα, η απήχηση ήταν μεγάλη, ακόμα και μετά από οχτώ χρόνια. Υπάρχει πάντα κοινό για τον Αμερικάνο. Και χαίρομαι πάρα πολύ που αυτή η παραγωγή ξεκίνησε από το τίποτα και έχει γίνει κάτι. Υπάρχει αυτή η λατρεία του κόσμου για το Παπαδιαμαντικό κείμενο, η δίψα για τον αυθεντικό λόγο του συγγραφέα που με έναν τρόπο τους μιλάει, τους παρηγορεί, τους κάνει να ελπίζουν. Υπάρχει όλη αυτή η αυθεντικότητα, το φιλότιμο που ίσως έχει χαθεί κάπως. Ενώ θα έλεγε κανείς πως μπορεί να τον ξενίζει στην αρχή αυτή η ιδιαίτερη γλώσσα, σιγά σιγά οι θεατές μπαίνουν μέσα και πραγματικά το απολαμβάνουν. Τους αρέσει και η συγκεκριμένη ιστορία που είναι διαχρονική, επίκαιρη, καθώς αναφέρεται σε έναν άνθρωπο ο οποίος λείπει 25 χρόνια από τον γενέθλιο τόπο του. Ο Αμερικάνος είναι ένας Έλληνας μετανάστης. Ο Παπαδιαμάντης το έγραψε το 1891 για να αποτίσει φόρο τιμής στους πρώτες μετανάστες, αυτό το πολύ μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα της εποχής του. Περίπου 500.000 Έλληνες ξενιτεύτηκαν λόγο της φτώχειας και της ανέχειας και έψαχναν να βρουν μια καλύτερη ζωή στη γη της επαγγελίας. Οι περισσότεροι είχαν πάει εκεί. Ο συγκεκριμένος ήρωας, ο Τζων Στόθισον, ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος δούλευε πολύ σκληρά ως επιστάτης σε φυτείες, ως εργολάβος σε λατομεία κ.α. Επιστρέφει στην πατρίδα του αποκατεστημένος, αλλά δεν τον περιμένει κανείς. Οι γονείς του έχουν πεθάνει, το σπίτι του έχει καταστραφεί ολοσχερώς,  δεν τον αναγνωρίζει κανείς. Είναι μια κρίσιμη στιγμή της επιστροφής σαν τον Οδυσσέα. Είναι Παραμονή Χριστουγέννων και πέρα από το κρύο στο λιμάνι της Σκιάθου, υπάρχει κρύο και μέσα στην ψυχή του. Δεν ξέρει αν ανήκει κανείς».

Ποια είναι τα «όπλα» της παράστασης για να αποτυπώσει πλήρως τον ψυχικό κόσμο του ήρωα Την αίσθησή του ότι «είναι ξένος μέσα στον κόσμο του»;

«Το έργο μιλάει για τον ξένο που μπορεί να κουβαλάμε κι εμείς. Αυτό που κάνει τον ήρα να ελπίζει, τελικά είναι η ένωση, ο έρωτας, η γυναίκα που φαίνεται να τον περιμένει σαν άλλη Πηνελόπη, μετά από 25 χρόνια. Και με αυτό το ευτυχές τέλος που είναι σαν Ανάσταση μέσα στην καρδιά του χειμώνα, αποκαθίσταται η σχέση των ανθρώπων, υπάρχει γιορτή και όλα αυτά με την υπέροχη ποιητική γλώσσα του Παπαδιαμάντη, η οποία έχε ένα πολύ πηγαίο ρυθμό κα λειτουργεί υπογείως στα συναισθήματα των θεατών κα ακροατών. Ο κύριος μηχανισμός της παράστασης είναι η γλώσσα. Εκεί βασιστήκαμε. Όλα τα στοιχεία δίνονται μέσα από μία σκηνική μεταμόρφωση. Παρελαύνουν όλα τα πρόσωπα μέσα από την αφήγηση κα ο ηθοποιός υποδύεται 13 ρόλους. Αυτό είναι όλο το στοίχημα κα η μουσική έρχεται να τονίσει, να συμπληρώσει, να δώσε την αίσθηση της εποχής. Ο μουσικός μας Γιώργος Τζιαφέττας είναι ο βασικός συνεργάτης μου εδώ κα 5 χρόνια, γιατί έχουν αλλάξει πέντε μουσικοί. Παίζει με έναν αλλόκοτο τρόπο αυτό το πιάνο με ουρά που μεταμορφώνεται κι αυτό σε σαντούρι. Με τα ελάχιστα αυτά δημιουργείται ένας κόσμος μπροστά στα μάτια των θεατών με τη συνδρομή των φωτισμών που παίζουν καίριο ρόλο στην παράσταση. Είναι μα μουσικοεικαστική πανδαισία μέσα από τη γλώσσα του Παπαδιαμάντη».

Η επιτυχία της παράστασης οφείλεται και στο γεγονός ότι πολλοί σήμερα αισθάνονται και οι ίδιοι ξένοι στον τόπο τους;

«Σαφώς. Ο ήρωας, όταν επιστρέφει, έχει ξεχάσει σχεδόν τη γλώσσα του. Υπάρχει μα φράση στο κείμενο που λέει «έκανα τόσο καιρό να πω μα κουβέντα, να μιλήσω με έναν άνθρωπο που να με καταλαβαίνει». Ο ήρωας σκέφτεται στα αγγλικά. Αλλά πέρα από αυτό, το έργο μιλάει για μια πιο γενική αποξένωση των ανθρώπων, για την ανθρώπινη επαφή, που είναι η αγάπη, την ανάγκη να βρει κάποιος μα αγκαλιά που θα τον κάνει να νιώσει παρηγοριά, ζεστασιά, θαλπωρή, ελπίδα για τη ζωή. Κα αυτό ένα πολύ σημαντικό. Γιατί σήμερα, δυστυχώς έχει χαθεί η ανθρώπινη επαφή μέσα στον πόλεμο για το χρήμα, την επιβίωση».