Διεθνής προβολή της Ερμούπολης με επίκεντρο τον πολιτισμό της

Για την αξιοσημείωτη διάκρισή του στα φετινά Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά, αλλά και για τη σημαντική προβολή της Ερμούπολης σε ένα δίκτυο πόλεων και οργανισμών που ασχολούνται με τον πολιτισμό, μιλάει στο web tv της “Κοινής Γνώμης” ο δημιουργός του Συστήματος Ψηφιακής Διαχείρισης Ιστορικών Κτιρίων της Ερμούπολης (ΗER.M.E.S.) Παύλος Χατζηγρηγορίου.

Συγκινημένος για τη διεθνή αναγνώριση της δεκατριετούς έρευνάς του, η οποία επισφραγίστηκε την περασμένη εβδομάδα στο Όσλο με την παραλαβή του βραβείου Europa Nostra, της μίας εκ των τριών διακρίσεων που εξασφάλισε η Ελλάδα, ο κ. Χατζηγρηγορίου αναφέρεται στο μεγάλο του όνειρο που έγινε πραγματικότητα, αλλά και στις πόρτες που “ανοίγονται” πλέον τόσο για τον ίδιο προσωπικά, όσο και για το νησί της Σύρου.

Όταν ξεκινήσατε το συγκεκριμένο πρότζεκτ, είχατε στο μυαλό σας ότι ο αρχιτεκτονικός πλούτος της Ερμούπολης θα σας οδηγήσει τόσο ψηλά;

“Η αλήθεια είναι ότι δεν έφτανε η φαντασία μου τόσο μακριά. Βέβαια πάντα υπήρχε μια κρυφή ελπίδα ότι κάποια στιγμή στην καριέρα μου θα υπάρχει μια διάκριση και ιδιαίτερα της Europa Nostra, την οποία γνώριζα από φοιτητής. Ήλπιζα δηλαδή ότι θα ήμουν σε κάποια ομάδα, σε κάποια αποκατάσταση που θα μπορέσει να είναι υποψήφια και ίσως να κερδίσει ένα τέτοιο βραβείο. Δεν φανταζόμουν όμως ότι θα έφτανα στο σημείο να κάνω εγώ κάτι το οποίο θα αποσπάσει ένα Europa Nostra, γι' αυτό και η έκπληξη ήταν μεγάλη. Μάλιστα όταν έλαβα το mail της Europa Nostra, χρειάστηκε να το διαβάσω δυο-τρεις φορές για να σιγουρευτώ ότι μου λέει “συγχαρητήρια” και όχι “ευχαριστούμε που κάνατε αυτή την πρόταση, αλλά έχει απορριφθεί”.

Ποια ήταν τα στοιχεία εκείνα που εντυπωσίασαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατάφεραν να κερδίσουν τόσο την προσοχή της, όσο και ένα εκ των βραβείων της;

“Η Σύρος δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή στον κύκλο των Ευρωπαίων που ασχολούνται με την Πολιτιστική Κληρονομιά. Ορισμένοι τη γνώριζαν, είτε από άλλες εμπειρίες, είτε επειδή έχουν σχέση με κάποιους Έλληνες. Σίγουρα λοιπόν, υπήρχαν πολλές θετικές αντιδράσεις και πολλές ερωτήσεις για το νησί της Σύρου και ιδιαίτερα την Ερμούπολη. Για όλες τις προτάσεις που διακρίθηκαν προγραμματίζεται και τοπική βράβευση στην οποία θα παρευρεθούν εκπρόσωποι από τη Europα Nostra. Οπότε, θα 'χουμε κι εκεί την ευκαιρία να τους δείξουμε την Ερμούπολη και την Άνω Σύρο. Τους εντυπωσίασε ο μεγάλος αριθμός των κτιρίων καθώς και το γεγονός ότι παρόλο που είναι μια πόλη 200 ετών, έχει μια πολύ ιδιαίτερη φυσιογνωμία, έναν πολύ ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό πλούτο. Ο πολιτισμός και η αρχιτεκτονική κληρονομιά πάντα επηρεάζουν ιδιαίτερα τους συγκεκριμένους ανθρώπους”.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει στην Ερμούπολη, μία σημαντική διάκριση όπως αυτή;

“Υπάρχουν πολλαπλά οφέλη και γενικότερα τα αποτελέσματα των πολιτιστικών δράσεων είναι πάντα πολλαπλασιαστικά. Εξαρτάται βέβαια από το πώς θα τα εκμεταλλευτεί το νησί. Καταρχήν, εδώ και πολλά χρόνια καταβάλλεται μια συστηματική προσπάθεια σε συνεργασία με τον Καθηγητή κ. Ιωσήφ Στεφάνου και το Ινστιτούτο Σύρου, για να εντάξουμε την Ερμούπολη και την Άνω Σύρο στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Αν δεν καταφέρουμε να βάλουμε ολόκληρο το οικιστικό σύνολο, τουλάχιστον κάποια συγκεκριμένα κτίρια-μνημεία. Αυτό μας ανοίγει κάποιες πόρτες, διότι δεν είναι εύκολο οι Ευρωπαίοι να γνωρίσουν κάποια ιδιαίτερη αξία σε μια τόσο νέα πόλη. Οι Ευρωπαίοι συζητούν πάντα για πόλεις του Μεσαίωνα, με ιστορία τουλάχιστον 500 ετών, ή για κλασικά μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους κλπ. Η αναγνώριση λοιπόν της Ερμούπολης δίνει μια σημαντική ώθηση και ήδη έχουμε ανέβει ένα μεγάλο σκαλοπάτι για να μπορέσουμε στη συνέχεια να πείσουμε τους υπόλοιπους που ασχολούνται με την Αρχιτεκτονική Κληρονομιά για τη σημασία της ένταξής της στο συγκεκριμένο κατάλογο”.

Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη δημιουργία του Συστήματος HER.M.E.S και ποιοι σας βοήθησαν να φτάσετε μέχρι το τέλος;

“Το HER.M.E.S. ξεκίνησε το 2003-2004 στην πράξη, αλλά ως σκέψη υπήρχε ήδη από το 2002, όταν πρωτοήρθα στη Σύρο ως μηχανικός του δήμου. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ, που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και 12-13 χρόνια. Το 2012 ολοκληρώθηκε ως διατριβή στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου και έκλεισε το κομμάτι της έρευνας. Έπειτα, άρχισε η προσπάθεια για να γνωρίσει ο κόσμος τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας. Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν σίγουρα η καταγραφή. Ήμασταν συνολικά επτά άτομα, τα οποία δουλέψαμε ανά ομάδες. Εγώ ήμουν πάντα σε κάποια από αυτές και στην εκπαίδευση των παιδιών. Έπρεπε να πάνε στα σπίτια, να χτυπήσουν πόρτες. Πολλές φορές δεν μας άφηναν να μπούμε μέσα. Υπήρχαν περιπτώσεις που νόμιζαν ότι είμαστε από την Πολεοδομία και πάμε να καταγράψουμε τα αυθαίρετα, αλλά και περιπτώσεις επικίνδυνων κτιρίων, τα οποία έπρεπε να επισκεφτούμε για να φωτογραφίσουμε και να καταγράψουμε. Ένα μεγάλο “ευχαριστώ” οφείλω στον μέντορά μου τον κ. Στεφάνου, ο οποίος πίστεψε από την πρώτη στιγμή σε αυτό το πρότζεκτ και ο οποίος με ενθαρρύνει να κάνω συνεχώς κι άλλα βήματα. Έπειτα στην οικογένειά μου, καθώς για πολλά χρόνια δεν είχα προσωπική ζωή, προκειμένου να το ολοκληρώσω. Και φυσικά ευχαριστώ την τότε δημοτική αρχή και τον δήμο γενικότερα, που ανέχτηκαν ότι έκανα αυτή τη δουλειά, σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες μου εκεί”.

Εκτός από την Ευρώπη, ο κόσμος της Σύρου γνωρίζει ότι η Ερμούπολη διαθέτει 1.290 ιστορικά κτίρια;

“Η αλήθεια είναι ότι πολλοί αγνοούν αυτό το κομμάτι, γι' αυτό σκέψη μας με την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού είναι ότι θα πρέπει να κατεβούμε πιο χαμηλά, να ξεκινήσουμε από πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο δήμος εδώ και χρόνια κάνει κάποια δουλειά στα περιβαλλοντικά προγράμματα στα σχολεία, η οποία δεν μπορεί να αποδώσει αμέσως, αλλά ήδη έχει αποφέρει κάποιους καρπούς. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και με τη νέα δημοτική αρχή. Σε συνεργασία με τις Σχολικές Επιτροπές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να επισκεφτούμε τα σχολεία και να εξηγήσουμε στα παιδιά που μεγαλώνουν εδώ ποια είναι η αρχιτεκτονική τους κληρονομιά και ποια η σημασία της προστασίας της, έτσι ώστε να έχουμε στη συνέχεια ενεργούς πολίτες, που θα θελήσουν να τη διασώσουν. Και αυτό με προβλημάτισε πάρα πολύ, γιατί τώρα που ήμουν στο Όσλο, διαπίστωσα ότι σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές πόλεις η ενεργοποίηση των παιδιών είναι πρώτη προτεραιότητα. Ένα μάλιστα από τα βραβεία ήταν το πρόγραμμα “Μικροί Αρχαιολόγοι” της Μεγάλης Βρετανίας που παροτρύνει τα παιδιά να πάνε σε αρχαιολογικές ανασκαφές, να δουλέψουν σε συνεργασία με αρχαιολόγους και να γνωρίσουν τον πολιτισμό και την κληρονομιά τους, κάτι που στην Ελλάδα συμβαίνει σπάνια και δε συμβαίνει σίγουρα στη Σύρο. Ενώ κατά καιρούς γίνονται κάποια πράγματα, δεν είναι οργανωμένα κάτω από μια ομπρέλα. Αυτά τα προγράμματα γίνονται χάρη στην καλή διάθεση και το ενδιαφέρον κάποιων συγκεκριμένων ανθρώπων σε συγκεκριμένα σχολεία και τάξεις”.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα του HER.M.E.S τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό;

“Υπάρχει μια σκέψη η οποία παρουσιάστηκε στο Όσλο και προκάλεσε το ενδιαφέρον της κοινότητας για επέκταση του HERMES, μέσω ενός apllication, στο οποίο θα μπορεί ο καθένας να βάλει μέσα το ιστορικό του κτίριο. Ήδη ξεκινάμε μια διαδικασία ανταλλαγής πληροφοριών και μέιλ για να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ανθρώπων που θα δουλέψουν πάνω στο κομμάτι αυτό. Η σκέψη που έγινε είναι να αναπτύξουμε μια εφαρμογή μέσω της οποίας θα εκπαιδεύσουμε τον κάθε ιδιοκτήτη να καταγράψει μόνος του το σπίτι του, ώστε εμείς να πάρουμε την πληροφορία δωρεάν, χωρίς να χρειαστεί να την πληρώσουμε. Δηλαδή, σκεφτόμαστε δημιουργικά λόγω της οικονομικής κρίσης. Υπάρχει επίσης έντονο ενδιαφέρον για εφαρμογή του HERMES σε τρεις πόλεις της Ελλάδας και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την Ερμούπολη γιατί το πρόγραμμα θα συνεχίσει να λέγεται HERMES με τόπο γέννησης την πόλη του Ερμή”.

Ολόκληρη η συνέντευξη βρίσκεται διαθέσιμη στο web tv της “Κοινής Γνώμης”.