Το Συριανό έντυπο (19ος αιώνας)

Η ιστορία του Συριανού εντύπου, το οποίο άκμασε κατά τον 19ο αιώνα, καθιστώντας την Ερμούπολη το σπουδαιότερο ελληνικό τυπογραφικό κέντρο, μετά την Αθήνα, ξεδιπλώνεται από αύριο στο χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου - Ερμούπολης.

Η έκθεση σημαντικών βιβλίων του 19ου αιώνα, τόσο σε αριθμό και ποικιλία όσο και σε ποιότητα, συνδιοργανώνεται από τη Βιβλιοθήκη και τα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Κυκλάδων.

Με την επιμέλεια του ιστορικού Χρήστου Λούκου

Το σπάνιο αυτό υλικό ταξινόμησε και τοποθέτησε στις ειδικές προθήκες ομάδα προπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπό την επιστημονική ευθύνη και καθοδήγηση του Ομότιμου Καθηγητή Ιστορίας και Νεότερων Χρόνων, Χρήστου Λούκου.

Οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν έντυπα που αφορούν στο εμπόριο και τη ναυτιλία, εκπαιδευτικά βιβλία και λεξικά για τις γλώσσες της εποχής (κυρίως γαλλικά και ιταλικά), θρησκευτικά βιβλία, καθώς και πολλά μυθιστορήματα, προς τα οποία οι αστικές κοινωνίες έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα τέλη του αιώνα.

«Οι τυπογράφοι ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα της συριανής κοινωνίας με το να έχουν εξοπλισμένα τα τυπογραφεία τους. Τυχαίνει να είμαι γιος τυπογράφου και καταλαβαίνω το μεράκι με το οποίο παρήγαγαν αυτά τα έντυπα εκείνη την εποχή» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Λούκος στην «Κοινή Γνώμη».

Όπως τόνισε, σύμφωνα με την ιστορία, παρατηρείται μία μεγάλη ακμή της Συριανής τυπογραφίας μέχρι το 1880, ενώ στη συνέχεια σημαίνει το τέλος των μικρών τυπογραφείων, με αποτέλεσμα η δραστηριότητα να συγκεντρώνεται σε λίγα και άριστης ποιότητας, με κορυφαίο το τυπογραφείο του Ρενιέρη Πρίντεζη, το οποίο το 1900 εκδίδει το βιβλιο «Ιουστινιάναι» του Πρίγκιπα Ροδοκανάκη.

«Πιστεύω πως είναι ό,τι πιο σπουδαίο τυπώθηκε στην ελληνική γλώσσα» σημείωσε ο κ. Λούκος, καθιστώντας γνωστό πως «για να γίνει αυτό το βιβλίο, χρειαζόταν ένας παραγγελιοδόχος, ο πρίγκιπας Ροδοκανάκης ο οποίος διέθεσε χρήματα για να αγοραστούν συγκεκριμένα τυπογραφικά στοιχεία. Χρειαζόταν όμως και η τέχνη του Ρενιέρη Πρίντεζη και των συνεργατών του για να έχουμε αυτό το σπουδαίο βιβλίο που ζυγίζει έξι κιλά και έχει εκατοντάδες σελίδες».

Περισσότερα από 1500 έντυπα

Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι τα έντυπα που τυπώθηκαν στη Σύρο το 19ο αιώνα ξεπερνούν τα 1500. Για την πραγματοποίηση της έκθεσης, αντλήθηκε υλικό από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Ιστορικό Αρχείο, όπου φυλάσσεται η πλούσια συλλογή του Σταύρου Βαφία και του Ανδρέα Δρακάκη, από τη Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου και το Σύλλογο των Εμποροϋπαλλήλων. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή του στιχουργού, ποιητή και συγγραφέα Μάνου Ελευθερίου, ο οποίος διέθεσε περίπου 30 Συριανά έντυπα εκ των 250 που φυλά στο προσωπικό αρχείο του, καθώς και του δημοτικού συμβούλου Δομένικου Σαγκινέτου. Οι δύο αυτές συλλογές εκθέτονται ξεχωριστά.

Η έκθεση με θέμα το «Συριανό Έντυπο» δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη βοήθεια των φοιτητών του κ. Λούκου, οι οποίοι για ένα ακόμη καλοκαίρι βοηθούν στην ταξινόμηση του δημοτικού αρχείου. «Η αλήθεια είναι ότι χρειαζόταν περισσότερο χρονικό διάστημα. Γι’ αυτό και οι ελλείψεις που σίγουρα υπάρχουν θα μπορούσαν να καλυφθούν εάν είχαμε περισσότερο χρόνο. Ο δήμος διέθεσε προθήκες ώστε να μπορούν αυτά τα βιβλία να ασφαλιστούν και πέρα από τα εγκαίνια να τα θαυμάσουν επίσης σχολεία και όλοι οι Ερμουπολίτες και οι συριανοί γιατί είναι ένας πλούτος πληροφοριών και εικόνων», επεσήμανε ο κ. Λούκος.

Αναφορά στο έργο των τυπογράφων

Πρόσθεσε επίσης ότι στην είσοδο της έκθεσης θα υπάρχουν ακόμα δύο προθήκες με θέμα το έργο των Συριανών τυπογράφων. «Παρότι το θέμα της παρούσας έκθεσης είναι το έντυπο, προϊόν της δουλειάς των τυπογράφων, δεν ήθελα να λείπουν κάποια στοιχεία, γι’ αυτό και οι δύο πρώτες προθήκες θα έχουν πάλι έντυπα αλλά θα είναι έτσι τοποθετημένα ώστε να φαίνεται η παραγωγή των τυπογράφων, συνοδευόμενα με κάποια σχόλια».

Καταλήγοντας, ο κ. Λούκος καλεί το κοινό της Σύρου να ανακαλύψει τον τυπογραφικό πλούτο της πατρίδας του, μέρος του οποίου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως εκπαιδευτικό υλικό στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη.

Η έκθεση θα λειτουργεί: Δευτέρα έως Παρασκευή (09:00 - 14:30 και 19:30 - 22:00) και Σάββατο και Κυριακή (19:30 - 22:00). Μετά τις 20 Αυγούστου θα είναι προσβάσιμη στο κοινό τις ώρες λειτουργίας της Βιβλιοθήκης.