Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας

Το Υπουργείο Εσωτερικών θέτει σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και καταπολέμηση της έμφυλης βίας.

Αρχή της ίσης μεταχείρισης και καταπολέμηση των διακρίσεων με βάση το φύλο.

Επί της αρχής

Εισάγεται  για πρώτη φορά στην εθνική έννομη τάξη ένα αυτοτελές θεσμικό πλαίσιο με αντικείμενο την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, του οποίου το ρυθμιστικό αντικείμενο δεν

εξαντλείται στη θέσπιση σημειακών ρυθμιστικών παρεμβάσεων, αποκαταστατικών της αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των φύλων, σε επιμέρους μόνο βιοτικά πεδία ούτε συνιστά αυτούσια μεταφορά ενωσιακών ή διεθνών κανονιστικών κειμένων. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι, υπό την υφιστάμενη έννομη τάξη, τα ζητήματα   έμφυλων διακρίσεων ή άσκησης έμφυλης βίας αντιμετωπίζονται κανονιστικά με την εφαρμογή διατάξεων οικογενειακού ή εργατικού δικαίου ή δικαίου κοινωνικής ασφάλισης και υπό το φως σχετικών Κοινοτικών Οδηγιών ή με την εφαρμογή διατάξεων υπερνομοθετικής ισχύος, όπως το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας ή και διεθνείς συνθήκες τις οποίες η Ελλάδα έχει κυρώσει.

Πέρα, εντούτοις, από τη θέσπιση βασικών και γενικών αρχών που κατοχυρώνουν κανονιστικά την ισότητα μεταξύ των φύλων, οι υφιστάμενες διατάξεις κατά των έμφυλων διακρίσεων εστιάζουν συνήθως το αντικείμενο της ρυθμιστικής τους παρέμβασης σε συγκεκριμένους μόνο τομείς, γεγονός που συχνά σχετικοποιεί την  κανονιστική τους δυναμική. Περαιτέρω, έχει συχνά υποστηριχθεί ότι διατάξεις του εθνικού, ιδίως, δικαίου που περιέχουν ρυθμίσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος του γυναικείου φύλου ενίοτε δεν διέπονται από πνεύμα συνολικής θεώρησης των έμφυλων σχέσεων ή αντιμετωπίζουν το γυναικείο φύλο ως «ειδική κατηγορία».

Νομοθέτημα στοχευμένων παρεμβάσεων

Το παρόν νομοθέτημα, διατρέχει οριζόντια το σύνολο των βιοτικών και έννομων σχέσεων, ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, κατατείνοντας στην εμπέδωση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και στην καταπολέμηση της έμφυλης βίας, μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις που  αναμετρώνται με παγιωμένες πρακτικές και νοοτροπίες, αναπαραγωγικές των διακρίσεων με βάση το φύλο.

Στο πλαίσιο αυτό, με επίγνωση του γεγονότος ότι, σε κοινωνίες με μακρά  πατριαρχική παράδοση, την ανωτέρω υποβάθμιση υφίσταται κατ’ εξοχήν το γυναικείο φύλο, το παρόν σχέδιο νόμου, επιδιώκει να διαμορφώσει τις βάσεις και τις προϋποθέσεις για την πραγμάτωση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την άρση των έμφυλων διακρίσεων σε όλα τα πεδία της δημόσιας, κοινωνικής και   οικονομικής ζωής, με την πρόβλεψη πολιτικών, μέτρων και δράσεων που θα υλοποιούνται εκ μέρους της Πολιτείας, αλλά και που θα διαμορφώνουν τους όρους ώστε η κοινωνία των πολιτών και οι συλλογικές οργανώσεις να εντείνουν και να οργανώσουν τη δράση τους προς την κατεύθυνση αυτή.

Επιβραβεύσεις επιχειρήσεων

Το Μέρος Πρώτο του παρόντος σχεδίου νόμου διαρθρώνεται σε τέσσερα διακριτά κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στον προσδιορισμό των βασικών εννοιών και των μηχανισμών και φορέων για την πραγμάτωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των φύλων, το δεύτερο έχει ως αντικείμενο την ενσωμάτωση της εν λόγω αρχής στις δημόσιες πολιτικές, το τρίτο κεφάλαιο ρυθμίζει την ενσωμάτωση  της διάστασης του φύλου, με κατεύθυνση εξισωτική, στον ιδιωτικό βίο και στην  απασχόληση και το τέταρτο έχει ως αντικείμενο τη διαμόρφωση και οργάνωση ενός  δικτύου δομών, ανά τη χώρα, με αντικείμενο δράσης την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.

Περαιτέρω, προβλέπεται η εκπόνηση «Σχεδίων Ισότητας», ολοκληρωμένων δηλαδή και αλληλοσυμπληρούμενων παρεμβάσεων, τα οποία εκπονούνται από επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, εφαρμόζονται μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κοινωνικής πραγματικότητας και θέτουν συγκεκριμένους στόχους, στρατηγικές και πρακτικές για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, καθώς και η απονομή «Σήματος Ισότητας» από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας του Υπουργείου  Εσωτερικών, ως τίτλου επιβράβευσης, χορηγούμενου σε επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για την εφαρμογή πολιτικών ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών των εργαζομένων γυναικών και ανδρών.

Πολιτική, εκπαίδευση, ΜΜΕ

Για την περαιτέρω ενθάρρυνση, εξάλλου, της ενεργούς συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή του τόπου και δη για την ενίσχυση της εκπροσώπησής τους τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης (σε συνέχεια, ως προς τα τελευταία, αντίστοιχων διατάξεων του ν. 4555/2018), περιλαμβάνεται στο  σχέδιο νόμου πρόβλεψη για αύξηση του ποσοστού ανά φύλο σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με το 40% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων ανά εκλογική περιφέρεια, για τις βουλευτικές εκλογές, ενώ σε ό, τι αφορά τη συγκρότηση των  συλλογικών οργάνων της διοίκησης, θεσπίζεται κύρωση περί μη νόμιμης συγκρότησής τους επί μη πλήρωσης της προϋπόθεσης της εκπροσώπησης εκάστου φύλου στο, κατά νόμο, οριζόμενο ποσοστό.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, προτείνεται να ενθαρρυνθεί περαιτέρω από την Πολιτεία η ανάπτυξη των σπουδών φύλου και της έρευνας με βάση το φύλο και η  οπτική του φύλου να αποτυπωθεί τόσο στις δράσεις και στα προγράμματα σπουδών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όσο και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική, εν γένει, διαδικασία.

Στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης προωθούνται ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην πραγμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων, καθώς επίσης και στην εξάλειψη των στερεοτύπων που σχετίζονται με το φύλο, ενώ προβλέπεται ρητή απαγόρευση αναπαραγωγής διαφημιστικών, τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών μηνυμάτων με χρήση λόγου που εμπεριέχει έμφυλη διάκριση.

Πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας

Στις ρυθμίσεις, επίσης, περιλαμβάνονται διατάξεις σχετικές με την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου της ασκούμενης βίας κατά των γυναικών.

Η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο διαχρονικό, το οποίο δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες φυλετικές, κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές ή μορφωτικές ομάδες, αλλά συνιστά το σκληρό πυρήνα των έμφυλων ανισοτήτων και αναπαράγει τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Είναι μάλιστα δύσκολο να καταπολεμηθεί, αν λάβει κανείς υπόψη και τη διστακτικότητα των θυμάτων να καταγγείλουν τα περιστατικά βίας ενώπιον των αρχών.

Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, καθώς και εν μέσω συνεχών μεταναστευτικών ροών, το φαινόμενο της κακοποίησης των γυναικών εμφανίζει και νέες μορφές και έχει καταστήσει σαφή την ανάγκη για τη λήψη μέτρων, από την Πολιτεία, για την αντιμετώπισή του. Για το σκοπό αυτό, προβλέπεται η λειτουργία   ενός ολοκληρωμένου Δικτύου δομών και υπηρεσιών με αντικείμενο την προσφορά ψυχοκοινωνικής στήριξης, νομικής συμβουλευτικής, αλλά και ασφαλούς διαμονής στις γυναίκες θύματα έμφυλης βίας. Πρόκειται, κατά πρώτον, για τα Συμβουλευτικά  Κέντρα Γυναικών, που λειτουργούν υπό τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών ή υπό τους Δήμους, κατά δεύτερον, για τους ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, που λειτουργούν υπό τους Δήμους και, κατά τρίτον, για την 24άωρη πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, που λειτουργεί υπό τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων.