Το νέο Λασαλιανό Γυμνάσιο Σύρου δίνει το στίγμα του

Τις κατευθύνσεις λειτουργίας του νέου ιδιωτικού Λασαλιανού Γυμνασίου στη Σύρο αναπτύσσει ο Διονύσης Μεσσάρης, ως υπεύθυνος σύμβουλος οργάνωσης εκπαιδευτικών δομών, δίνοντας ξεκάθαρα το στίγμα της ίδρυσης ενός Σχολείου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με όραμα και στόχο την προώθηση ενός εκπαιδευτικού έργου, τέτοιου, που θα βοηθά αποτελεσματικά τους μαθητές να γίνουν ολοκληρωμένοι πολίτες.

Σε μία κοινωνία που μεταβάλλεται συνεχώς και θέτει στο προσκήνιο συνεχείς προκλήσεις, η λειτουργία του Λασαλιανού Γυμνασίου της Σύρου από το προσεχές σχολικό έτος 2019 – 2020, - όπως αυτή περιγράφεται παρακάτω -, εμπνέει αισιοδοξία αλλά και βεβαιότητα για την παραγωγή εκπαιδευτικού έργου, το οποίο θα “πυροδοτεί” την άνθιση των δυνάμεων και των κλίσεων που διαθέτουν οι μαθητές.

Όσα τεκμηριωμένα αναφέρει ο Διονύσης Μεσσάρης για το ιδιωτικό Γυμνάσιο, όλες οι καλές πρακτικές που προτείνονται και μελετώνται για να αναπτυχθούν στη νέα εκπαιδευτική περίοδο, αναμφισβήτητα καθίσταται σαφές πως θα ήταν χρήσιμο να ακολουθηθούν και στις σχολικές δομές του δημόσιου συστήματος εκπαίδευσης, προκειμένου στον τόπο και την χώρα να ανατείλει μία νέα δυναμική και δημιουργική “εποχή”.

Το παρακάτω κείμενο υπογράφει ο κ. Μεσσάρης.

Το νέο Γυμνάσιο, όραμα πολλών γενεών

Τα Λασαλιανά Σχολεία αποτελούν μια μεγάλη εκπαιδευτική κοινότητα σε όλο τον κόσμο, η οποία λειτουργεί στο πλαίσιο ενός πολύ ισχυρού συστήματος αρχών και αξιών. Σχεδόν 1000 εκπαιδευτικές μονάδες σε 80 χώρες λειτουργούν και παρέχουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, εκπληρώνοντας το όραμα του παιδαγωγού Ιωάννη-Βαπτιστή Δελασάλ. Στη χώρα μας, τα Λασαλιανά Σχολεία καλύπτουν όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και βρίσκονται στη Σύρο, τον Πειραιά, τον Άλιμο και τη Θεσσαλονίκη, ενώ από το 2017 με το Λασαλιανό δίκτυο συνεργάζονται και τα 2 σχολεία των Ουρσουλινών, στο Μαρούσι και το Ψυχικό. Τα Λασαλιανά Σχολεία διαθέτουν ισχυρή αυτονομία, λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και συντονίζονται από το Συμβούλιο της Λασαλιανής Εκπαιδευτικής Αποστολής Ελλάδας. Το νέο Γυμνάσιο θα λειτουργήσει στην Ερμούπολη της Σύρου ως συνέχεια του ιστορικού δημοτικού σχολείου «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ», το οποίο λειτουργεί στο νησί από το 1914 και από το οποίο έχουν αποφοιτήσει πολλοί συμπολίτες μας. Το νέο Γυμνάσιο αποτελεί όραμα πολλών γενεών.

Το Σχολείο Μ.Α.Σ.

Η φιλοσοφία, η στρατηγική, ο σχεδιασμός και η υποστήριξη του εκπαιδευτικού έργου του νέου Γυμνασίου ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της σύγχρονης διδακτικής και παιδαγωγικής επιστήμης, με σκοπό να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας να ανακαλύψουν και να χαράξουν τον δικό τους δρόμο σε μια κοινωνία που μεταβάλλεται συνεχώς .

Η προετοιμασία των εκπαιδευτικών που θα διδάξουν στη σχολική μονάδα άρχισε σχεδόν με το χτίσιμο του κτιρίου, με αποτέλεσμα να αποτελούν μια δυνατή συνεκτική ομάδα νέων επιστημόνων, που έχει προετοιμάσει και σχεδιάσει ολόκληρη τη σχολική χρονιά με κάθε λεπτομέρεια.

Η μεθοδολογική μας στρατηγική περικλείεται επιγραμματικά στην επικεφαλίδα

"Το Σχολείο Μ.Α.Σ. " (Μαθαίνω-Αλλάζω-Συνεργάζομαι) και αναλύεται διεξοδικά στις παρακάτω κατευθύνσεις, με σκοπό τη δημιουργία του σχολείου που προλαμβάνει και δημιουργεί.

Η σημερινή εκπαίδευση οφείλει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μέλλοντος, ενός μέλλοντος που σήμερα είναι αδύνατο να συλλάβουμε. Κανείς δεν ξέρει σε ποιον κόσμο θα ζήσουν τα παιδιά ύστερα από 5, 10, 20 ή περισσότερα χρόνια.

Ποια εκπαίδευση χρειάζεται ο σημερινός μαθητής, ώστε να μπορέσει να ζήσει μια δημιουργική ζωή σε έναν κόσμο που δεν γνωρίζουμε και, σε πολλές περιπτώσεις, δεν μπορούμε να προβλέψουμε;

Επομένως, οι σημερινοί μαθητές μας χρειάζεται να πάρουν εφόδια και να αποκτήσουν δεξιότητες ζωής, ώστε να μπορούν να λύνουν προβλήματα, να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να παίρνουν αποφάσεις, να υλοποιούν στόχους. Οι γνώσεις απαξιώνονται πολύ γρήγορα στη σημερινή πραγματικότητα και η αποθήκευσή τους, με τη χρήση δασκαλοκεντρικών μεθόδων, μειώνει τη δημιουργική δυνατότητα των μαθητών.

Η χώρα μας έχει ανάγκη από Εκπαίδευση που θα αναγνωρίζει στα παιδιά τις δημιουργικές τους ικανότητες, τη διαφορετικότητα, θα τα βοηθάει να αλληλεπιδρούν, θα τα αφήνει να πειραματίζονται, να νιώθουν ικανοποίηση από τη δημιουργία και τη συνεργασία .

Ένα νέο, καινοτόμο και αποτελεσματικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, προσανατολισμένο στις παραπάνω αρχές, προϋποθέτει συνεχή σχεδιασμό και ανατροφοδότηση σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και σε επίπεδο εκπαιδευτικής ώρας. Η φιλοσοφία του σχολείου αυτού συμπυκνώνεται στην απλή φράση: "να δώσουμε την ευκαιρία στους μαθητές να επεξεργαστούν και να ανακαλύψουν τον κόσμο, ακολουθώντας τις δικές τους διαδρομές, και όχι να τους παρέχουμε έτοιμες απαντήσεις".

Καινοτόμες αλλαγές και δράσεις. Απελευθέρωση δυνάμεων

Αυτή η κατεύθυνση της εκπαίδευσης απαιτεί την εφαρμογή αποκεντρωμένων μοντέλων, που βασίζονται σε πραγματική ενεργοποίηση και λειτουργία των τοπικών κοινωνιών.

Το ερώτημα που μπορεί να προκύψει είναι κατά πόσο είναι εφικτό, στο σημερινό σχολείο, να εφαρμοστούν ανάλογες πρωτοβουλίες και αλλαγές.

Η απάντηση αδιαμφισβήτητα είναι: Ναι! Μπορούν να γίνουν απίστευτα δημιουργικές και καινοτόμες αλλαγές και δράσεις, αρκεί να απελευθερώσουμε τις δικές μας δυνάμεις και να είμαστε διατεθειμένοι να θέσουμε στο κέντρο της προσοχής μας τα παιδιά και τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες.

Όλοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ξεκινήσουν, εφαρμόζοντας μικρές αλλαγές που σταδιακά διαμορφώνονται και εμπλουτίζονται με τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους και οδηγούν σε καινοτομίες. Ενδεικτικές δράσεις που θα μπορούσαν να υλοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί είναι:

1. να δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά να κάθονται στην τάξη σε σχήματα που ενισχύουν τη συνεργασία τους, όπως ο κύκλος , το «Π» ή να σχηματίζουν ομάδες,

2. να δώσουν την πρωτοβουλία στους μαθητές και στις μαθήτριες να μάθουν μέσω της εφαρμογής συνεργατικών μεθόδων διδασκαλίας, όπως εργασία σε ομάδες, μελέτες περίπτωσης, καταιγισμός ιδεών και άλλες,

3. να εφαρμόσουν πολλές βιωματικές εκπαιδευτικές μεθόδους και τεχνικές διδασκαλίας σε κάθε μάθημα,

4. να δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές να κάνουν τη Φυσική ή την Ιστορία τους ποίημα ή θεατρικό έργο,

5. να δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύξουν μια έκθεση με σκίτσα,

6. να ανακαλύψουν μαζί τους την τοπική κοινωνία, μέσα από προβλήματα μαθηματικών ,

7. να ενισχύσουν τα παιδιά στην οργάνωση ομάδων για τη συνδρομή των υπερηλίκων ή των αδυνατούντων στη γειτονιά του σχολείου π.χ. με την αξιοποίηση των σχολικών περιπάτων,

8. να παρακινήσουν τα παιδιά να βάλουν έναν στόχο στην αρχή της χρονιάς. Για παράδειγμα, να παραδώσουν το σχολείο τους καλύτερο, στο τέλος της σχολικής χρονιάς,

9. να βοηθήσουν τα παιδιά να μαθαίνουν ευχάριστα, με διερεύνηση των ενδιαφερόντων τους,

10. να βοηθήσουν τα παιδιά να φτιάξουν έναν μύθο ή ένα παραμύθι,

11. να θέσουν το ερώτημα πώς φαντάζονται την περιοχή τους ύστερα από 30 χρόνια,

12. να μεταφέρουν στα παιδιά την εμπειρία των ηλικιωμένων πολιτών, δίνοντάς τους συγχρόνως την ευκαιρία να συζητήσουν μαζί τους,

13. να αποκαλύψουν έναν διαφορετικό δρόμο για κάθε παιδί.

Ο κατάλογος, βεβαίως, δεν τελειώνει εδώ. Υπάρχουν χιλιάδες δραστηριότητες και καινοτομίες που δεν εκφράζονται ρητά, αλλά αποτελούν το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα.

Το εκπαιδευτικό σύστημα μάς δίνει πολλές ευκαιρίες, αρκεί να πιστέψουμε ότι το σχολείο δεν περιορίζεται από τα κάγκελα και τον αυλόγυρο, αλλά έχει ως πεδίο μελέτης και δράσης όλη την τοπική κοινωνία.

Σχολείο εξωστρεφές που παρακολουθεί τις εξελίξεις

Διαθέτουμε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου με στελέχη και σχέδιο, που ενισχύουν και παρακινούν τους εκπαιδευτικούς να υλοποιήσουν δράσεις, τις οποίες μέχρι χθες δεν είχαν τολμήσει να αγγίξουν.

Να οικοδομήσουν ένα σχολείο εξωστρεφές που θα δώσει ευκαιρίες για δημιουργικότητα και καινοτομία, θα πιστέψει στις ικανότητες των μαθητών και θα τους βοηθήσει να γίνουν περισσότερο ικανοί να κρίνουν, να εκτιμούν, να συνεργάζονται, να αποφασίζουν και να δρουν ατομικά και ομαδικά.

Αυτό το σχολείο αποτελεί βασικό και κρίσιμο τμήμα μιας κοινωνίας με ενεργούς πολίτες, που παίρνουν πρωτοβουλίες για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της περιοχής τους. Αυτό το σχολείο δίνει χώρο και ευκαιρίες ενεργοποίησης σε όλα τα παιδιά, ώστε να νιώσουν χρήσιμα με το τραγούδι τους, τις γελοιογραφίες τους, το θέατρο, τη ζωγραφιά τους, τον λόγο τους, τις δράσεις τους, τη συμμετοχή τους σε αθλητικές – κινητικές δραστηριότητες.

Είναι γεγονός ότι τα προβλήματα και οι νέες προκλήσεις στον χώρο της Παιδείας δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς την ουσιαστική παρέμβαση και τον ενεργό ρόλο των δυνάμεων της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Προκύπτει έτσι η επιτακτική ανάγκη να δημιουργήσουμε ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, δυναμικό παράγοντα αλληλεπίδρασης, ένα σχολείο που θα παρακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις από τον χώρο των επιστημών της αγωγής, θα αφουγκράζεται τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και θα προσαρμόζεται σ’ αυτές, ένα σχολείο που θα αξιοποιεί τις δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας και τις μορφωτικές, πολιτιστικές και άλλες ευκαιρίες που παρέχει. Η αλματώδης ανάπτυξη της κοινωνίας σε βιοτικό και τεχνολογικό επίπεδο, οι απαιτήσεις και η ταχύτητα των γνώσεων, οι προκλήσεις που δέχονται οι μαθητές, η λειτουργία της οικογένειας, η ανατροφή των παιδιών, οι αξίες που διαχέονται επηρεάζουν τη σχολική απόδοση και τη μελλοντική εξέλιξη και στάση του νέου απέναντι στην κοινωνία. Το παραδοσιακό μοντέλο του σχολείου αλλάζει. Η διαδικασία της μάθησης εξελίσσεται σε δυναμική διαδικασία, δια βίου μάθησης. Η καθημερινή πρακτική στην τάξη διαφοροποιείται σε σχέση με το παρελθόν. Ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει, καθημερινά, προβλήματα συμπεριφοράς, δυσκολίες κοινωνικής ένταξης παιδιών, ζητήματα διαφορετικότητας στις κοινωνικές τάξεις και εθνικότητες, αντιδράσεις μαθητών ή γονέων. Το ίδιο το σχολείο από μόνο του δυσκολεύεται να επωμιστεί εξ ολοκλήρου την ευθύνη για την ψυχοσωματική στήριξη ή την κοινωνικοποίηση του παιδιού. Αυτό απαιτεί συντονισμένη προσπάθεια εξειδικευμένων επιστημόνων, παιδαγωγών και γονέων.

Το ζητούμενο είναι ένα ευέλικτο σχολείο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και δημιουργεί κριτικά σκεπτόμενους πολίτες με δεξιότητες, γνώσεις, ταλέντα, προσαρμοστικότητα, αυτοπεποίθηση και αυτοπειθαρχία. Το σύγχρονο, ανοιχτό και δημοκρατικό σχολείο στοχεύει στο να αποτελέσει συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην τοπική κοινωνία, τη σχολική μονάδα και την οικογένεια . Να φέρει κοντά δημόσιους οργανισμούς κοινής ωφέλειας, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους γονείς, έτσι ώστε να προσφέρουν υποστηρικτικές υπηρεσίες και να δίνουν ευκαιρίες στα παιδιά, στην οικογένεια, στην τοπική κοινωνία, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το σχολικό ωράριο. Να δραστηριοποιήσει τη γειτονιά και την τοπική κοινωνία γύρω από το σχολείο. Να βοηθά τους γονείς να επιμορφώνονται διαρκώς και να βρίσκονται πλάι στο παιδί, σε όλα τα στάδια της δικής του εκπαιδευτικής αγωγής. Να παρέχει στα παιδιά ικανότητα ευέλικτης και σύνθετης σκέψης, συνδυαστικές και επικοινωνιακές ικανότητες, πάθος για μάθηση και ικανότητα εφαρμογής των γνώσεων στην πράξη, ώστε να αντιμετωπίσουν τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Εκπαίδευση των τοπικών κοινωνιών

Η συνολική λειτουργία του σχολείου οφείλει να συνδέεται με την κοινωνία και να γίνεται κέντρο γνώσης για όλους. Να αντλεί πληροφορίες και γνώσεις από τον κόσμο της εργασίας και των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Να δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, να καλλιεργούν τη δημιουργικότητά τους, να ανακαλύπτουν τη γνώση, να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους. Να τους βοηθά να αποκτούν επίγνωση των οικολογικών, κοινωνικών, πολιτικών και ηθικών συνεπειών των πράξεών τους. Να έχουν τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται την πολυσύνθετη κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα. Οι σχολικοί χώροι μπορούν θαυμάσια να γίνουν χώροι επιμόρφωσης, καλλιτεχνικής παιδείας, κέντρα μάθησης, χώροι άθλησης και πολύπλευρης δραστηριότητας, προσφέροντας, παράλληλα, θετικά μηνύματα πως ολόκληρη η τοπική κοινωνία βρίσκεται σε συνεχή διαδικασία μάθησης. Σε ένα τέτοιο σχολείο, κάθε μαθητής και μαθήτρια δεν μένει αδρανής και παθητικός δέκτης. Όλοι οι μαθητές ανακαλύπτουν τις μαθησιακές δραστηριότητες που τους ταιριάζουν, σε ένα σχολείο χωρίς σχολικές αποτυχίες.

Απαιτείται ένα πέρασμα από την Εκπαίδευση, όπως τη γνωρίζουμε, σε αυτό που λέμε: Community Education - Εκπαίδευση των Τοπικών κοινωνιών, που αγκαλιάζει όλους τους πολίτες μέσα από την τυπική και άτυπη εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση.

Στην κατεύθυνση αυτή είναι πολύ σημαντική:

1. η υψηλή ποιότητα του σχολικού περιβάλλοντος, με σχολεία σύγχρονα και ασφαλή,

2. η πρόσβαση και προσπελασιμότητα σε όλους τους σχολικούς χώρους από μαθητές με αναπηρία,

3. η διαθεματική – διεπιστημονική μεθοδολογική προσέγγιση και ομαδοσυνεργατική και διαφοροποιημένη διδασκαλία,

4. η στήριξη και η ποιοτική αναβάθμιση του σχολείου διευρυμένου ωραρίου,

5. η ανάπτυξη προγραμμάτων θερινής απασχόλησης των μαθητών με χρήση των σχολικών χώρων,

6. η ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών,

7. η ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης γονέων και συμβουλευτικής γονέων και μαθητών,

8. η ανάπτυξη προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας,

9. η δημιουργία παρατηρητηρίου κοινωνικών προβλημάτων, ώστε οι παρεμβάσεις να γίνονται σχεδιασμένα (π.χ. σχολική βία και εκφοβισμός),

10. η υλοποίηση καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με αξιοποίηση του φυσικού, του ανθρωπογενούς και του πολιτιστικού περιβάλλοντος,

11. η εκπόνηση και εφαρμογή παρεμβάσεων, με στόχο την προσαρμογή των κεντρικών αναλυτικών προγραμμάτων στις τοπικές συνθήκες,

12. η δημιουργία Κέντρου πληροφόρησης για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς σχετικά με θέματα εκπαίδευσης,

13. η αξιοποίηση και ουσιαστική λειτουργία όλων των θεσμικών συλλογικών οργάνων,

14. η αξιοποίηση των μη κυβερνητικών οργανώσεων,

15. η σύνδεση τοπικής ανάπτυξης και εκπαίδευσης,

16. η ανάπτυξη Προγραμμάτων Δια βίου Μάθησης.

Η κοινωνία προχωρά με όραμα και κόπο

Η απελευθέρωση των δυνάμεων που διαθέτει κάθε κοινωνία είναι το ζητούμενο και η εκπαίδευση αποτελεί μέρος της.

Η κοινωνία δεν προχωράει με θαύματα, αλλά με πίστη σε όραμα, με πολύ κόπο και προσπάθεια. Για να αλλάξουμε αυτά που δεν μας αρέσουν, απαιτείται πριν από όλα να αλλάξουμε τον εαυτό μας, μειώνοντας το Εγώ και αυξάνοντας το Εμείς.

Οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες απαιτούν να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες των παιδιών για δημιουργία και καινοτομία, δίνοντας χρώμα στα όνειρά τους.

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων, που συμβάλλουν με σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους και βιωματικές τεχνικές στην ανακάλυψη του τοπικού περιβάλλοντος και στη δημιουργία πολιτών με γνώση, άποψη και δράση για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής που ζουν, αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής για το “Το σχολείο που προλαμβάνει και δημιουργεί”. Βασική μας επιδίωξη είναι να ενδυναμώσουμε τους εκπαιδευτικούς στην ανάληψη πρωτοβουλιών, στηρίζοντας το σχολείο που παρέχει κοινωνικές δεξιότητες, το σχολείο που είναι ανοιχτό στη ζωή και τη δράση και το οποίο στοχεύει στη δημιουργία ενεργών πολιτών. Αυτό το σχολείο προετοιμάζουμε στη Σύρο: "Το Σχολείο Μ.Α.Σ.".

*Ο Διονύσιος Μεσσάρης είναι σύμβουλος οργάνωσης και ανάπτυξης εκπαιδευτικών δομών, σύμβουλος σταδιοδρομίας και τέως σχολικός σύμβουλος και περιφερειακός διευθυντής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Νοτίου Αιγαίου.