Καθορίστηκαν οι όροι κατάδυσης αναψυχής στα 91 χαρακτηρισμένα ως μνημεία ναυάγια πλοίων και αεροσκαφών

Με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εθνικής Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου, Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννη Πλακιωτάκη, καθορίζονται οι όροι διενέργειας καταδύσεων αναψυχής στα 91, χαρακτηρισμένα ως μνημεία από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ναυάγια πλοίων και αεροσκαφών. Τα 91 ναυάγια ανήκουν σε μεταλλικά πλοία και αεροσκάφη τα οποία βυθίστηκαν από το 1868 έως και το 1970 -τα περισσότερα από την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου- και βρίσκονται σε βάθη που κυμαίνονται από 10 έως και 120 μέτρα.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ, ορίζονται οι συγκεκριμένες πληροφορίες, τις οποίες πρέπει να καταθέτουν πριν από κάθε κατάδυση οι πάροχοι υπηρεσιών αναψυχής και οι ιδιώτες καταδύτες, καθώς και οι οδηγίες για την τεκμηρίωση των ναυαγίων. Σημειώνεται ότι η κατάδυση στα ναυάγια επιτρέπεται μόνο με την ολοκλήρωση της τεκμηρίωσής τους, ενώ στους καταδυόμενους απαγορεύεται οιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που έχει ως αποτέλεσμα την επέμβαση, άρα και επαφή, τη φθορά ή την αλλοίωση των ναυαγίων, καθώς και η συλλογή, αποκομιδή ή και απλή μετακίνηση οιωνδήποτε κινητών πραγμάτων που ευρίσκονται σε αυτά ή στον πυθμένα ή το βυθό γύρω από αυτά. Απαγορεύεται επίσης η διενέργεια έρευνας με σκοπό την αποκάλυψη κινητών αντικειμένων τόσο στο χώρο του ναυαγίου, όσο και στην ευρύτερη περιοχή του και τα οποία πιθανώς συνδέονται με αυτό.

Για τη διενέργεια οιασδήποτε έρευνας στο ναυάγιο και τον περιβάλλοντα χώρο του απαιτείται άδεια από το ΥΠΠΟΑ.

Να υπενθυμιστεί ότι τον Μάρτιο του 2021, σύμφωνα με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ, απελευθερώθηκαν οι οργανωμένες και καθοδηγούμενες καταδύσεις σε 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων. Τα ναυάγια αποδίδονται στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής.

Σύμφωνα με την εισήγηση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, τα 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων, αποτελούν την πρώτη ομάδα ναυαγίων, τα οποία θα αποδοθούν στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής, με συγκεκριμένους όρους. Τα επιλεγμένα ναυάγια από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων , ανήκουν σε μεταλλικά πλοία και αεροσκάφη τα οποία βυθίστηκαν από το 1868 έως και το 1970- τα περισσότερα από την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου- και βρίσκονται σε βάθη που κυμαίνονται από 10 έως και 120 μέτρα. Ο βαθμός τεκμηρίωσής τους δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις ο ίδιος. Μεταξύ των 91 αυτών ναυαγίων συμπεριλαμβάνονται ναυάγια, τα οποία βρίσκονται ήδη υπό καθεστώς εντατικής διερεύνησης από την Εφορεία και ναυάγια για τα οποία υπάρχουν λεπτομερείς αναφορές και στα οποία έχουν πραγματοποιηθεί εκτενείς φωτογραφικές σαρώσεις και κινηματογραφήσεις. Τέλος, για κάποια ναυάγια διατίθεται ελάχιστο υλικό τεκμηρίωσης, κυρίως λόγω του μεγάλου βάθους ή των συνθηκών θολερότητας της θάλασσας στις περιοχές που βρίσκονται.

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του Νόμου 4688/2020, που καθορίζει ότι «Κατά την κατάδυση στα ναυάγια απαγορεύεται στους καταδυόμενους η οποιαδήποτε επέμβαση ή αλλοίωση στα ναυάγια, καθώς και η συλλογή, αποκομιδή ή και απλή μετακίνηση οποιωνδήποτε αντικειμένων ή τον βυθό πέριξ αυτών», εξασφαλίζεται τόσο η ακεραιότητα των ίδιων των ναυαγίων ως μνημείων, όσο και η ασφάλεια των καταδυόμενων επισκεπτών. Υπό την έννοια αυτή, οι επιτρεπόμενες καταδύσεις αναψυχής συνιστούν μία μη παρεμβατική δραστηριότητα που περιορίζεται στον υδάτινο χώρο που περιβάλλει τα μνημεία και δεν παρεμβαίνει επί των μνημείων, στο εσωτερικό τους.

Τα ναυάγια στις Κυκλάδες

1) Υπερωκεάνιο Βρετανικός (HMΗS Britannic)

Βυθίστηκε την 21η Νοεμβρίου 1916, από πρόσκρουση σε νάρκη, έξω από το λιμάνι της Κέας. Ανώτατο βάθος 130 μέτρα.

2) Υπερωκεάνιο S/S Burdigala

Βυθίστηκε την 14η Νοεμβρίου 1916, δυο περίπου ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά του ακρωτηρίου Άγιος Νικόλαος της Κέας, από πρόσκρουση σε νάρκη. Ανώτατο βάθος 73 μέτρα.

3) Τροχοφόρο ατμόπλοιο ΠΑΤΡΙΣ

Βυθίστηκε την 23η Φεβρουαρίου 1868 μετά από πρόσκρουση σε ύφαλο στην Κούντουρο της Κέας. Ανώτατο βάθος 55 μέτρα.

4) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΑΡΤΕΜΙΣ ΠΙΤΑ.

Επιταγμένο από τον γερμανικό στρατό κατοχής, βυθίστηκε από συμμαχικά αεροσκάφη την 21η Φεβρουαρίου1943, στον Αδάμαντα της Μήλου. Μέγιστο βάθος 45 μέτρα.

5) Ισπανικό φορτηγό ατμόπλοιο SAN EDUARDO.

Βυθίστηκε από βρετανικό αεροσκάφος την 9η Μαίου 1943 νοτιοδυτικά της Σερίφου. Μέγιστο βάθος 52 μέτρα.

6) Ιταλικό φορτηγό ατμόπλοιο CITTA DI TRIPOLI.

Βυθίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο HMS TORBAY, την 2α Ιουλίου 1941, βορειοδυτικά της Κέας. Μέγιστο βάθος 120 μέτρα.

7) Γαλλικό επιβατηγό πλοίο THEOPHILE GAUTIER.

Βυθίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο HMS TALISMAN την 11η Ιουνίου 1941, στα βόρεια της Κέας. Μέγιστο βάθος 110 μέτρα.

8) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΣΙΦΝΟΣ.

Βυθίστηκε από τη γερμανική αεροπορία, τον Απρίλιο του 1941, βόρεια της Μήλου. Μέγιστο βάθος 76 μέτρα.

9) Βελγικό φορτηγό πλοίο PORTUGAL.

Βυθίστηκε, λόγω πρόσκρουσης, την 4η Οκτωβρίου 1957, στον ύφαλο Τρυπητή (βορειοδυτική Μακρόνησος). Μέγιστο βάθος 35 μέτρα.

10) Bristol Beaufighter, Πάρος

Καταρρίφθηκε από γερμανικά πυρά το φθινόπωρο του 1943 στα νοτιοανατολικά της Πάρου. Μέγιστο βάθος 40 μέτρα. Πολεμικό αεροσκάφος.

11) Βρετανικό αεροσκάφος Vickers Wellington Mk.XIIΙ.

Καταρρίφθηκε από γερμανικά πυρά, την 7η Νοεμβρίου 1943, ανατολικά της Σίφνου. Βάθος 72 μέτρα. Πολεμικό αεροσκάφος.

12) Bristol Beaufighter, Νάξος.

Το αεροπλάνο καταρρίφθηκε, τον Νοέμβριο 1943, κατόπιν αερομαχίας με δύο γερμανικά Arado 196. Προσθαλασσώθηκε μισό μίλι ανοιχτά από το ακρωτήριο Κούρουπας, στην Δυτική ακτή της Νάξου. Βάθος 34 μέτρα. Πολεμικό αεροσκάφος.

13) Junkers 52, Κέα

Προσθαλασσώθηκε, Σεπτέμβριο 1943, ανοιχτά της Κέας. Μέγιστο βάθος 63 μέτρα. Πολεμικό αεροσκάφος.

14) Γερμανικό αεροπλάνο Arrado 196, Ηρακλειά

Καταρρίφθηκε, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βρίσκεται στον όρμο Αλιμνιά της Ηρακλειάς ,σε βάθος 11 μέτρων.

15) Αγνώστων στοιχείων ναυάγια στην Παλαιά Καμμένη, Σαντορίνης.

Σκάφος μήκους 30 μέτρων, που κατά τις μαρτυρίες, βυθίστηκε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βάθος 15 μέτρα.