Επιστημονική συνέργεια για την παρακολούθηση του ηφαιστείου της Σαντορίνης

Κομβικής σημασίας συνεργασία αποφασίστηκε μεταξύ του Δήμου Θήρας, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) για την παρακολούθηση του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπος της Σαντορίνης, με χρήση υποθαλάσσιων οχημάτων.

Με την προγραμματική σύμβαση που ψηφίστηκε, ο Δήμος Θήρας στο πλαίσιο του αναπτυξιακού ρόλου του, της προσπάθειας του για την ισόρροπη ανάπτυξη του με προτεραιότητα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, έχει προγραμματίσει την εκτέλεση του ερευνητικού προγράμματος «Παρακολούθηση υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπος με χρήση του Ε/Σ Φιλία και υποβρύχιου τηλεκατευθυνόμενου οχήματος».

Σημαντικά συμπεράσματα αναμένονται από την έρευνα στο ηφαίστειο

Πολλοί οι λόγοι, που καθιστούν αυτή τη σύμβαση σημαντική, καθώς τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μικρού βάθους έχουν πολύπλοκη γεωλογία και η έρευνα των υδροθερμικών τους συστημάτων είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.

Αυτά τα ρηχά υποθαλάσσια, υψηλής ενέργειας, δυναμικά, υδροθερμικά συστήματα συνδέονται με σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Για πρώτη φορά στη Μεσόγειο Θάλασσα, θα δημιουργηθεί ένα ρηχό υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο (SANTORY) στο πιο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο της, τον Κολούμπο, που βρίσκεται 7 χλμ ΒΑ από τη Σαντορίνη, σε βάθος 500μ.

Θα αναπτυχθούν και θα χρησιμοποιηθούν καινοτόμες θαλάσσιες τεχνολογίες οι οποίες αφενός θα διευρύνουν, τις γνώσεις μας για τη δυναμική και τους κινδύνους των υδροθερμικών πεδίων, παρέχοντας ελεύθερα δεδομένα τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στην κοινωνία, και αφετέρου θα δημιουργήσουν ένα πρότυπο σύστημα για την ανάπτυξη υποθαλάσσιων παρατηρητηρίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

2 ειδικά οχήματα με αποστολή την έρευνα

Το παρόν έργο, που στηρίζεται από τον Δήμο Θήρας, αφορά στη χρήση του ερευνητικού σκάφους Ε/Σ ΦΙΛΙΑ και του υποβρυχίου τηλεκατευθυνόμενου οχήματος MaxRover του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. για τα έτη 2022 και 2023 με σκοπό τη συστηματική παρακολούθηση του ηφαιστείου με τη χρήση των οργάνων του προγράμματος SANTORY, την συλλογή των δεδομένων που παράγονται, την οπτική καταγραφή του ηφαιστείου συμβάλλοντας έτσι στην συνεχή αξιολόγηση της ενεργής κατάστασής του.

Εξειδικευμένη επιστημονική παρακολούθηση

Η συνεργασία με τους δύο φορείς (ΕΛΚΕΘΕ και ΕΚΠΑ) κρίνεται επιβεβλημένη διότι ο Δήμος δεν διαθέτει το επιστημονικό προσωπικό για τη διενέργεια τέτοιων εξειδικευμένων ενεργειών για την παρακολούθηση ενός ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου. Πρόκειται για καινοτόμο παρέμβαση, υψηλής επιστημονικής έρευνας και κατάρτισης.

Το πακέτο εργασίας περιλαμβάνει πραγματοποίηση ερευνητικών αποστολών, πραγματοποίηση γεωλογικών και βιολογικών δειγματοληψιών και καταγραφή οπτικού υλικού από το ενεργό υδροθερμικό πεδίο του ηφαιστείου.

Τα δεδομένα θα αναλυθούν από τους ειδικούς επιστήμονες του ΙΘΑΒΒΥΚΕΛΚΕΘΕ και ΕΚΠΑ (Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας).

Η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του ΕΛΚΕΘΕ, θα αναλάβει να υλοποιήσει το ερευνητικό πρόγραμμα και την οργάνωση και πραγματοποίηση των ερευνητικών αποστολών και των βιολογικών δειγματοληψιών, την καταγραφή του οπτικού υλικού από το βυθό και την ανάλυση των βιολογικών δεδομένων.

Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας του ΕΚΠΑ θα αναλάβει την πραγματοποίηση των γεωλογικών δειγματοληψιών και την ανάλυση των γεωλογικών δεδομένων καθώς το αντικείμενο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου εργαστηρίου.

Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του Ερευνητικού Προγράμματος

Ο καθαρός χρόνος υλοποίησης των εργασιών του ερευνητικού προγράμματος είναι 24 μήνες, μη συμπεριλαμβανομένων απαιτούμενων χρόνων εγκρίσεων και αναλύεται ως εξής:

1. Σε χρονικό διάστημα 3 μηνών, το ΕΛΚΕΘΕ (σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ) οφείλει να έχει υποβάλλει στον Δήμο Θήρας το «Πλάνο ερευνητικών αποστολών για το έτος 2022».

2. Σε χρονικό διάστημα 12 μηνών, το ΕΚΠΑ (σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ) οφείλει να έχει υποβάλλει στον Δήμο Θήρας, την «ενδιάμεση τεχνική έκθεση».

3. Σε χρονικό διάστημα 15 μηνών, το ΕΛΚΕΘΕ (σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ) οφείλει να έχει υποβάλλει στον Δήμο Θήρας, το πλάνο ερευνητικών αποστολών για το έτος 2022, πλάνο ερευνητικών αποστολών για το έτος 2023.

4. Σε χρονικό διάστημα 24 μηνών μετά την έναρξη του προγράμματος, το ΕΚΠΑ (σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ) οφείλει να έχει υποβάλλει στον Δήμο Θήρας την «τελική τεχνική έκθεση».

5. Σε χρονικό διάστημα 24 μηνών, μετά την έναρξη του προγράμματος, το ΕΛΚΕΘΕ οφείλει να έχει υποβάλλει το «οπτικό υλικό».

6. Σε χρονικό διάστημα 24 μηνών μετά την έναρξη του προγράμματος το ΕΚΠΑ (σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ) οφείλει να έχει υποβάλλει τις «εκπαιδευτικές δράσεις».

Στα 100.000€ θα φτάσει το κόστος της έρευνας

Η Προγραμματική Σύμβαση ανέρχεται στο ποσό των 100.000,00 €.

Το έργο έχει ενταχθεί στο σχέδιο δράσης έτους 2022 και 2023 του Δήμου Θήρας και θα χρηματοδοτηθεί, με τίτλο «Παρακολούθηση υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπος με χρήση του Ε/Σ ΦΙΛΙΑ και υποβρύχιου τηλεκατευθυνόμενου οχήματας» με προϋπολογισμό 50.000,00 ευρώ για το έτος 2022 και 50.000,00 ευρώ για το 2023.

Η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης αποτελείται από:

- έναν εκπρόσωπο του Δήμου Θήρας, με τον αναπληρωτή του, οι οποίοι ορίζονται με απόφαση Δημάρχου και είναι ο πρόεδρος της επιτροπής.

- ένα μέλος από το Ε.Κ.Π.Α. και το αναπληρωματικό του, συγκεκριμένα ο κ. Σεραφείμ Παύλος, Καθηγητής Τομέα Γεωγραφίας και Κλιματολογίας ΕΚΠΑ, με αναπληρωτή του τον Παναγιώτη Νόστο, Καθηγητή Τομέα Γεωγραφίας και Κλιματολογίας ΕΚΠΑ.

- έναν εκπρόσωπο του ΕΛΚΕΘΕ, ΙΘΑΒΒΥΚ με τον αναπληρωτή του.

Η συγκρότηση της παραπάνω Επιτροπής θα γίνει με απόφαση του Δήμου Θήρας, αφού οι συμβαλλόμενοι - εμπλεκόμενες υπηρεσίες προτείνουν τα οριζόμενα μέλη. Αντικείμενο της κοινής επιτροπής παρακολούθησης είναι ο συντονισμός και η παρακολούθηση όλων των ενεργειών που απαιτούνται για την εκτέλεση της προγραμματικής σύμβασης.