Η τροποποίηση των Συνθηκών σε σκηνικό πολέμου

Του Γιώργου Μαρκατάτου

Πολλές πλευρές αξιωματούχων και απλών Ευρωπαίων πολιτών αλληθωρίζουν προς μια αναθεώρηση των Συνθηκών, γιατί διαφαίνονται δυσχέρειες εφαρμογής των κοινών κανόνων. Οι τάσεις που δημιουργούνται είναι να βρεθούν τρόποι υιοθέτησης μοντέλου που θα περιορίζει τους αρνητές, εφ όσον δεν κινδυνεύει να υποστεί βλάβη η εθνική περίπτωση του αρνητή.

Μια δύσκολη εξίσωση που θα επιφέρει πολυσχιδείς ταλαντώσεις στο ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα!

Μετά από τις τελευταίες εξελίξεις και την ταπεινωμένη πλέον διπλωματία της ΕΕ (πουθενά δεν καταφέρνει να έχει άμεσο αντίκτυπο), φουντώνουν τα σενάρια που θέλουν να αναθεωρήσουν και αναπροσαρμόσουν τις Συνθήκες που ισχύουν για τη λειτουργία της ΕΕ.

Ήδη από τις αρχές Οκτωβρίου 2023, εν όψει της Συνόδου κορυφής στη Γρανάδα της Ισπανίας «Πρώην πρωθυπουργοί και αξιωματούχοι ζητούσαν «σταδιακό» φεντεραλισμό της ΕΕ[1]». Οι άνθρωποι αυτοί (32 πρώην υψηλόβαθμοι πολιτικοί, αξιωματούχοι της ΕΕ και οικονομολόγοι) δημοσίευσαν ένα μανιφέστο για την «Ευρωπαϊκή Ένωση την εποχή του Νέου Ψυχρού Πολέμου», ζητώντας μια κεντρική δημοσιονομική ικανότητα για την ΕΕ, την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, τη μετάβαση σε ένα νέο «επιχειρηματικό μοντέλο» της ΕΕ και θεσμικές μεταρρυθμίσεις.

Για να γίνει πράξη ένα τέτοιο σύστημα χρειάζονται μεταρρυθμίσεις στο σύστημα ψηφοφορίας στο Συμβούλιο της ΕΕ. Σε ορισμένους κρίσιμους τομείς, όπως οι εξωτερικές υποθέσεις και τα φορολογικά ζητήματα, οι κυβερνήσεις των κρατών μελών μπορούν να αποφασίσουν μόνο ομόφωνα.

Το πρόβλημα λοιπόν είναι να βρεθεί τρόπος που θα επιτρέψει σε μεμονωμένες διαφωνίες να μην γίνουν βέτο, προστατεύοντας ταυτόχρονα το διαφωνούν μέλος από τις επιπτώσεις της απόφασης».

Επιπλέον, δεδομένου ότι η θεσμική μεταρρύθμιση είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί, θα πρέπει να είναι δυνατή η «μετάβαση με μεταβλητή γεωμετρία και λέσχες κρατών μελών».

Τέλος, οι υπογράφοντες το μανιφέστο ελπίζουν ότι οι ιδέες τους θα μπορούσαν να υιοθετηθούν και να συζητηθούν στις ευρωπαϊκές εκλογές του επόμενου έτους. Αυτό στην ουσία σημαίνει ότι πρέπει μέχρι τότε να έχουν ξεκαθαρίσει οι θέσεις των κρατών μελών. Εδώ όμως, το θέμα δεν είναι κυβερνητικό, αλλά εθνικό. Κατά συνέπεια πρέπει να πάρουν τις ευθύνες τους οι πολιτικοί και να συσπειρώσουν τις λιγοστές δυνάμεις τους για να μπορέσουν να χαράξουν μια κοινή πορεία.

Το πεδίο είναι ελεύθερο και πρέπει να μη χαθεί και άλλος χρόνος από το λίγο που απομένει.

Σε κάθε περίπτωση, είναι διακριτή πλέον η κατάσταση στην ΕΕ με δυο πολέμους στη γειτονιά της, με μιαν αυξημένη ανικανότητα να διαδραματίσει διπλωματικό παιχνίδι και να χαράξει νέους δρόμους, αφού ούτε τη διένεξη στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ δεν μπόρεσε να κάνει. Κίνα-Ρωσία-Ιράν-Τουρκία την πέταξαν απέξω με συνοπτικές διαδικασίες!

Η ουσία βέβαια των μεταρρυθμίσεων είναι το ζητούμενο, διότι  και μόνο η διαπίστωση των δυο ομάδων χωρών (οι δυνατοί προϋπολογισμοί που συνεισφέρουν στις δαπάνες και οι αδύναμοι προϋπολογισμοί που ωφελούνται από τη διανομή των κοινοτικών πόρων, δημιουργούν ένα σοβαρό υπόβαθρο άρνησης από τους δεύτερους να χάσουν τη δυναμική που τους δίνει η ομοφωνία.

Η οπτική αυτή δεν είναι ότι το καλύτερο για τη μακροημέρευση της ΕΕ, αν σκεφτεί κανείς ότι θέματα όπως το μεταναστευτικό τορπιλίζουν τις ίδιες τις ιδέες που γέννησαν την ΕΕ. Τρανό παράδειγμα η «καταστροφή του κοσμήματος στο στέμμα», όπως βαφτίστηκε η υπαναχώρηση και το κλείσιμο συνόρων στην περιοχή Σένγκεν. Το «κόσμημα αυτό» της Ευρώπης, ο φαινομενικά χωρίς σύνορα χώρος που διευκολύνει τα ταξίδια μέσω των κεντρικών περιοχών της ΕΕ, απειλείται καθώς οι πλουσιότερες χώρες αυξάνουν και πάλι τους συνοριακούς ελέγχους[2].

Είναι φανερό ότι το μέλλον της Ευρώπης δεν είναι πανάκεια, και για το λόγο αυτό καρκινοβατεί από τον Ιούνιο 2022 που υποτίθεται ότι ενεργοποιήθηκε η διαδικασία τροποποίησης των Συνθηκών[3]

Στη σταδιακή ανάπτυξη των ρόλων, που επιδιώκουν όλα τα όργανα αξιοσημείωτες είναι  και οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που δημοσιεύθηκαν στις 25 Οκτωβρίου[4] .

Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές  η ΕΕ πρέπει να οδεύσει:

1. Προς ένα νομοθετικότερο σύστημα για την Ένωση με δύο νομοθετικά σώματα, με διαφορά στη θεματολογία. Στην ουσία ζητά το όργανο αυτό να αποκτήσει πλήρες δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας και να καταστεί συννομοθέτης για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ.
2. Η Κομισιόν (που θα λέγεται «Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Όργανο»), θα διοικείται από τον πρόεδρο  που θα διορίζει το Κοινοβούλιο, και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εγκρίνει. Προτείνουν επίσης να δοθεί η δυνατότητα στον Πρόεδρο της Επιτροπής να επιλέγει τα μέλη της βάσει πολιτικών προτιμήσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη γεωγραφική και δημογραφική ισορροπία.
3. Το σχέδιο έκθεσης ζητεί τη θέσπιση μηχανισμού διεξαγωγής δημοψηφισμάτων σε επίπεδο ΕΕ για θέματα σχετικά με τις δράσεις και τις πολιτικές της Ένωσης (συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης των υπό εξέταση προτάσεων μεταρρύθμισης της Συνθήκης) και την ενίσχυση των υφιστάμενων συμμετοχικών μηχανισμών.

Υπάρχουν και άλλες προτάσεις τομεακού χαρακτήρα, οι οποίες θα μας απασχολήσουν ανά περίπτωση.

Το ζητούμενο είναι ότι η τάση που δημιουργείται σίγουρα θα δυσκολέψει την οποιαδήποτε αναθεώρηση των Συνθηκών γιατί πρόκειται για βήματα στο κενό και δεν πρέπει να σπρωχτεί η ΕΕ να βαδίσει στο κενό.

Στο μεταξύ σοβαρά προβλήματα, όπως οι 2 πόλεμοι στη γειτονιά μας, οι δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες μάζες του πληθυσμού είναι προβλήματα που δεν μπορεί κανείς να τα σπρώξει κάτω από το χαλί.

Ορισμένες από τις πρώην ανατολικές χώρες ήδη ανακαθορίζουν σιγά και σιωπηλά την κατάστασή τους και ξαναστρέφονται προς τη Μόσχα, το μεταναστευτικό είναι μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια των δημοκρατιών μας και εμείς θα αρχίσουμε να μαλώνουμε ν πρέπει ή όχι να κάνουμε άλλη μια αποτυχημένη διεύρυνση. Ουαί Ημιν!

[1] https://www.euractiv.com/section/economy-jobs/news/former-prime-ministers-officials-call-for-gradual-eu-federalism/?cx_testId=4&cx_testVariant=cx_1&cx_artPos=3&cx_experienceId=EXLQ9EV18G4H#cxrecs_s

[2] https://www.euractiv.fr/section/immigration/news/schengen-comment-leurope-est-en-train-de-ruiner-son-joyau-de-la-couronne/?utm_source=Euractiv&utm_campaign=900f82ac6c-EMAIL_CAMPAIGN_2023_09_21_12_16_COPY_01&utm_medium=email&utm_term=0_-b933d47a32-%5BLIST_EMAIL_ID%5D

[3] https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20220603IPR32122/parliament-activates-process-to-change-eu-treaties

[4] https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20231023IPR08163/eu-treaties-reform-meps-submit-proposals-to-strengthen-eu-capacity-to-act