Πολιτική ευθύνη

"Συγχαρητήρια!", άκουσα, έδινε ένας Τούρκος δημοσιογράφος σε ένα δικό μας, για την πολιτική ευθιξία ενός Έλληνα υπουργού για την τραγωδία στα Τέμπη. Στην Ελλάδα σκοτώθηκαν καμιά 50ριά άτομα στο τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα. Στην Τουρκία για 1000 φορές περισσότερους νεκρούς κανένας πολιτικός δεν ανέλαβε την ευθύνη για να παραιτηθεί. Το έχω ξαναγράψει, η πολιτική κατάσταση στην πατρίδα μας είναι πιο ικανοποιητική από την Τουρκική. Βέβαια στην Ελλάδα ήταν ευκολότερο. Η ευθύνη στις εθνικές τραγωδίες μοιράζεται διαχρονικά. Στην Ελλάδα διαχρονικά υπήρχαν διαφορετικοί πολιτικοί υπεύθυνοι, ενώ στην Τουρκία η ευθύνη για το χθες πέφτει στο σημερινό ηγέτη που ήταν ίδιος όπως χθες. Θυμίζω πως ο Kemal Atatürk λειτουργούσε ως μονοκράτορας. Αλλά κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι αλάνθαστος, εκτός αν έχει θεϊκές ικανότητες (Αριστοτέλης), πράγμα αδύνατο. Ο Κεμάλ κατάλαβε ότι για τα αναπόφευκτα πολιτικά λάθη η ευθύνη χρεωνόταν σ΄ αυτόν. Τότε έκανε μια δημοκρατική παραχώρηση επιτρέποντας τη λειτουργία περισσότερων κομμάτων. Ναι, το ξανάγραφα, η κρατική οργάνωσή μας είναι καλύτερη από της Τουρκίας. Όμως, ας τη συγκρίνουμε και με των άλλων κρατών της ΕΕ στην οποίαν ανήκομε.

Το σιδηροδρομικό δίκτυο στις πιο καλά οργανωμένες χώρες της ΕΕ είναι πολύ πυκνότερο από της δικής μας. Η χώρα μας είναι ασφαλώς ιδιαίτερα δύσκολη στις συγκοινωνίες της, με τη σχεδόν μοναδική γεωγραφική ανομοιογένειά της. Ολόκληρη η Βορειοδυτική Ελλάδα δεν έχει σιδηροδρομική κάλυψη. Δημιουργήθηκε ικανοποιητικό οδικό δίκτυo, που διευκολύνει την ατομική μετακίνηση (πανάκριβα με τα διόδια που πληρώνονται), αλλά όχι τη μαζική όπως με τους σιδηροδρόμους. Η Εγνατία οδός, η γέφυρα στο Ρίο-Αντίρριο κλπ δεν πρόβλεψαν τη δημιουργία σιδηροδρομικών γραμμών μεταξύ των λωρίδων. Και, το πιο σημαντικό, δεν εξασφαλίστηκε η ασφάλεια των γραμμών. Το ίδιο δεν εγγυάται την ασφάλεια η θαλάσσια συγκοινωνία, καθώς, παράλληλα με σύγχρονα, κατά το δυνατόν ασφαλή, πλοία, υπάρχουν και άλλα όχι και τόσο ασφαλή. Προσεύχομαι να μην ξαναδούμε ναυάγιο σαν του Εξπρές Σάμινα. Η προσευχή μου δεν είναι να γίνουν μαγικά ασφαλείς οι συνθήκες, αλλά να φωτιστούν οι αρμόδιοι να λάβουν τα αναγκαία μέτρα.

Η ΕΕ έχει γενικά καλύτερη οργάνωση από τη δική μας. Αλλά είναι αυτή που θα έπρεπε; Απόλυτη αυτάρκεια δεν υπάρχει. Ωστόσο, οφείλει να υπάρχει στοιχειώδης. Η αυτάρκεια μιας πολιτικής οντότητας έχει κυρίως οικονομική και στρατηγική συνιστώσα. Στην οικονομική συνιστώσα δεν τα έχει πάει ως τώρα άσχημα η EE. Στη στρατηγική όμως, κατά την προσωπική μου άποψη, όχι. Άφησε την άμυνά της στο ΝΑΤΟ, αντί να σχηματίσει τη δική της Ευρωπαϊκή άμυνα. Το ΝΑΤΟ όμως, πρώτο, δεν περιλαμβάνει όλα τα κράτη της ΕΕ (π.χ. η Κύπρος δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ) και δεύτερο, η αμυντική συμμαχία έχει κράτη που δεν ανήκουν στην ΕΕ (π.χ. ΗΠΑ, Τουρκία). Τα συμφέροντα ΕΕ-ΝΑΤΟ επομένως δεν συμπίπτουν πλήρως. "Σκοπός του ΝΑΤΟ είναι να κρατά τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω" (Lord H. Ismay, πρώτος γενικός γραμματέας ΝΑΤΟ, 1952). Οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες για την ανθρωπότητα, τον πλανήτη ολόκληρο, όπως διαφαίνεται με την κρίση στην Ουκρανία (μια διεθνώς σημαντική τραγωδία). Η ΕΕ, ακολουθώντας την πολιτική των ΗΠΑ, εφάρμοσε κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά αυτές γίνονται μπούμεραγκ για τις χώρες της Ευρώπης, που είχαν σημαντική συμπληρωματική ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Οι Ρώσοι φαντάζονταν πως η εισβολή τους στην Ουκρανία θα διέλυε το ΝΑΤΟ, που, σωστά ή λάθος, θεωρούσαν πως τους απειλούσε. Αντίθετα, οι χώρες του ΝΑΤΟ συσπειρώθηκαν. Όχι μόνο δεν φρόντισε η ΕΕ να οργανώσει τη δική της άμυνας, αλλά και προσπαθεί να επεκτείνει το ΝΑΤΟ, ακόμη σήμερα, μαζί με τις ΗΠΑ, και παρά τις υποσχέσεις που είχαν δοθεί στη Ρωσία, όταν κατέρρευσε η τότε ΕΣΣΔ. Η συσπείρωσή της Δύσης όμως οδήγησε σε συσπείρωση των αντιπάλων της, όπως στη σύσφιγξη των σχέσεων Ρωσίας-Κίνας. Αυτή η πόλωση γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη για τον Κόσμο. Η Δύση έδειξε ιδιαίτερη ευαισθησία στην απρόκλητη εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία. Δεν είχε δείξει όμως την ίδια ευαισθησία όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο. Επιπλέον έδειξε ότι δεν ενδιαφέρεται για επίτευξη ειρήνης, αλλά για ήττα της Ρωσίας. Όποιος επιζητεί την ειρήνη, ακούει τα επιχειρήματα των αντιπάλων και τα συζητά σε ένα τραπέζι, αντί να προσπαθεί να επιβληθεί στο πεδίο των συγκρούσεων. Το έχει δείξει επανειλημμένα η Δύση, όπως όταν τα μέλη της αποχώρησαν όταν μιλούσε ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών С. Лавров στον ΟΗΕ‎. Πρόσφατα οι συζητήσεις για το τελικό ανακοινωθέν των G20 απέτυχαν κυρίως εξαιτίας της επιμονής της Ρωσίας να περιλαμβάνεται σε αυτό η ανάγκη να διεξαχθεί «αμερόληπτη» έρευνα για τις εκρήξεις που σημειώθηκαν προ μηνών στους αγωγούς μεταφοράς αερίου Nord Stream 1 και 2. Κόβομε τις γέφυρες;

Εμείς, όπως η Τουρκία, βρισκόμαστε, μοναδικά ίσως, στο σύνορο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η Τουρκία προσπάθησε να κρατήσει μια επαμφοτερίζουσα στάση στον πόλεμο της Ουκρανίας. Εμείς εκδηλωθήκαμε εναντίον της Ρωσίας, στέλνοντας στον εχθρό τους ανθρωπιστική βοήθεια που σώζει ζωές, αλλά και όπλα που αφαιρούν ζωές. Έτσι όμως γίναμε εχθροί της Ρωσίας. Υπενθυμίζω ότι πολλές φορές οι Ρώσοι υποστήριξαν άλλους σε βάρος μας, αλλά και ήταν η μία από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις που συνέβαλαν στην απελευθέρωσή μας από τον Οθωμανικό ζυγό στο Ναβαρίνο. Ποτέ Ρωσικός στρατός δεν βρέθηκε στην Ελλάδα, ενώ εμείς είχαμε στείλει στρατό εναντίον της Ρωσίας (ΕΣΣΔ) μετά το πέρας του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου με ολέθριες συνέπειες για τους εκεί εγκαταστημένους Έλληνες. Και σήμερα αγνοήσαμε τα συμφέροντα των πολυάριθμων Ελλήνων που ζουν στη Ρωσοκρατούμενη τώρα, ως πρόσφατα Ουκρανική, Μαριούπολη.

Το κλίμα που δημιουργήθηκε μετά τη σεισμική τραγωδία στην Τουρκία και τη σιδηροδρομική στα Τέμπη, ίσως είναι η ψυχολογική ευκαιρία για μια προσέγγιση με κοινό στόχο, την επαφή Ανατολής-Δύσης. Προς ένα τέτοιο στόχο μοιάζει να ευαισθητοποιούνται Κινέζοι, Γάλλοι και Γερμανοί. Οι προτάσεις τους, αναμενόμενο είναι, εμπεριέχουν στοιχεία που είναι εμφανώς απαράδεκτα για τους αντιπάλους. Όμως αποτελούν την ευκαιρία να αρχίσει να μεταφέρεται η σύγκρουση από το πεδίο σε ένα τραπέζι. Η Δύση απειλεί με κυρώσεις την Κίνα αν στείλει όπλα στη Ρωσία, ενώ η ίδια στέλνει διαρκώς όπλα στην Ουκρανία. Η άρνηση της Δύσης να συζητήσει τις Κινεζικές προτάσεις δίνει το άλλοθι στην Κίνα να στείλει όπλα. Αυτή την προσπάθεια, πιστεύω, εμείς πρέπει να την υποστηρίξουμε και θα είναι πολλαπλά συμφέρουσα για μας και τους γείτονές μας, αν από κοινού την ενισχύσουμε.