ENOTHTA

Το σύμπαν αποτελείται από άπειρα κομματάκια άτμητης ενέργειας, τα κβάντα. Αυτά σε υλική μορφή οργανώνονται σε ομάδες που ας τις πούμε οντότητες. Όλες οι οντότητες γεννιόνται, διατηρούνται για κάποιο διάστημα και κάποτε, πεθαίνουν. Το τέλος επέρχεται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ένας είναι να υπάρξει ένα εξαιρετικά αντίξοο περιβάλλον. Για παράδειγμα μια σταγόνα βροχής περνά από ένα χώρο θερμό και ξηρό, που την εξατμίζει. Ο άλλος τρόπος είναι να βρεθεί η σταγόνα σε ένα περιβάλλον ακριβώς ίδιο μ΄ αυτήν, οπότε παύει να υπάρχει, διότι ύπαρξη σημαίνει διαφορά από το περιβάλλον. Η σταγόνα πέφτει στη θάλασσα και εξαφανίζεται, σταγόνα στον ωκεανό. Πέρα από αυτά, υπάρχει και ένας προγραμματισμένος θάνατος, επειδή κάθε οντότητα, είπαμε, γεννιέται, διατηρείται, πεθαίνει. Ονομάζεται διεθνώς απόπτωση, όπως αποπίπτουν τα φύλλα των δέντρων το φθινόπωρο, χωρίς να πεθαίνει το δέντρο. Πώς δημιουργείται, πώς διατηρείται και πώς τελειώνει μια οντότητα.

Καθώς τα ελάχιστα σωματίδια κινούνται τυχαία, τυχαίνει πού και πού στον άπειρο χρόνο να βρεθούν κοντά παρόμοια σωματίδια. Την επόμενη στιγμή θα σκορπίσουν. Όμως μπορεί να μη γίνει αυτό, αν οι ελκτικές δυνάμεις μεταξύ τους (συνοχή) τύχει να είναι ισχυρότερες από εκείνες μεταξύ αυτών και εκείνων του περιβάλλοντός τους (συνάφεια). Όμως, κάποτε θα γίνει. Όχι αμέσως όμως. Διότι υπάρχουν κατασκευές που η παρουσία τους προάγει την ενότητα χωρίς οι ίδιες να μετέχουν και να καταναλώνονται (καταλύτες).

Καθένα από τα συστατικά μιας ενότητας έλκεται από παντού το ίδιο, εκτός από τα επιφανειακά. Αυτά δέχονται ελκτικές δυνάμεις από μέσα (συνοχή) ισχυρότερες από εκείνες της συνάφειας. Έτσι σχηματίζεται γύρω από την ενότητα ένα είδος κελύφους που τη συγκρατεί να μη διαλυθεί. Γι΄ αυτό στην επιφάνεια ενός κυττάρου υπάρχει η κυτταρική μεμβράνη, του ψωμιού η κόρα, του γάλακτος η τσίπα, του αυγού το τσόφλι, των φυτών ο φλοιός, των ζώων το όστρακο ή το δέρμα κλπ.

Κέλυφος ενός κράτους είναι τα σύνορά του. Μαθαίνομε και αναμεταδίδομε ο ένας στον άλλον, ότι σαν έθνος διαρκώς τρωγόμαστε μεταξύ μας, με σπάνιες εξαιρέσεις. Είναι μύθος! Όχι διότι δεν είναι σωστό, αλλά διότι όλα τα έθνη τρώγονται διαρκώς μεταξύ τους. Εμφύλιους πολέμους στην προσπάθεια για ανεξαρτησία τους είχαν Ισπανοί, Μεξικάνοι, Γάλλοι (έφτασαν να καρατομήσουν τον αρχηγό της επανάστασης), Σοβιετικοί (θυμηθείτε τις εκκαθαρίσεις) κλπ.

Τι είναι όμως εκείνο που μας ενώνει; Είναι κατ΄ αρχήν, κάποιες κοινές ιδιότητες. Ο (προδότης) Δημάρατος θεώρησε ότι τα ενωτικά στοιχεία των Ελλήνων είναι το "Ὁμόηθες, ὁμόθρησκον, ὃμαιμον, ὁμόγλωσσον" (Ηρόδοτος). Από αυτά ο Ισοκράτης κατάργησε το όμαιμο και διατήρησε την κοινή παιδεία, δηλαδή τα άλλα τρία: "Τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκε μηκέτι τοῦ γένους ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι καὶ μᾶλλον Ἓλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας". Με το πέρασμα των αιώνων ούτε το ομόθρησκο διατηρήθηκε. Να κρατήσουμε όμως μια επιφύλαξη σ΄ αυτό, διότι οι σοφοί της αρχαιότητας (Ηράκλειτος, Πλάτων, Εμπεδοκλής κ.α.) θεωρούσαν ότι υπάρχει ένα υπέρτατο Ένα, το θείο, ενώ η Γένεση εμφανίζει πολλούς αθανάτους σε αντιδιαστολή με εμάς τους θνητούς (Θεός, Άγγελοι, Διάβολος ή διάβολοι κλπ). Όταν μιλά ο Θεός για τον εαυτό του χρησιμοποιεί πληθυντικό. "Ἰδού Ἀδάμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ΗΜΩΝ…". Ακόμη και τα απόλυτα κριτήρια του Δημάρατου δεν αρκούν για να περιλάβουν την ενότητά μας ως Ελλήνων. "...Είναι μεν χωρισμένοι σε πόλεις οι Έλληνες, αλλά όταν έρθει ο ξένος, θα είναι σαν ένα χέρι δεμένο", διευκρινίζει.

Και να που εισάγεται άλλη μια δύναμη στη συνοχή μιας εθνικής ενότητας: οι εχθρικοί ξένοι. Το είπαμε ήδη. Μια αντίξοη δύναμη μπορεί να αφανίσει μια ενότητα. Αλλά αυτή είναι που την κάνει να ξεχωρίζει από το περιβάλλον της και να υπάρχει. Στην πατρίδα μας, παρά τις εμφύλιες διαφορές μας, υπήρξαν υπαρξιακές στιγμές που κυριάρχησε η ενότητα, πλησιάζοντας το 100% (όχι, δεν το έφτασε). Τέτοιες στιγμές ήταν π.χ. η Επανάσταση του 1821, η αντίσταση στον Ιταλικό φασισμό το 1940 κλπ. Σήμερα, τέτοια δύναμη υπάρχει, είναι η απειλή από την Ανατολή. Αντίθετα όμως ο κίνδυνος να πάψουμε να υπάρχουμε ως έθνος, είναι παρών.

Το έθνος μας ήταν πάντοτε σκόρπιο και έχει συρρικνωθεί. Υπάρχουν σήμερα εκατομμύρια Έλληνες στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, Αλβανία, ενώ πολλοί ζουν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Η μικρή νοτιοαμερικανική Ουρουγουάη, με 3 500 000 κατοίκους έχει τουλάχιστον 6000 Ελληνόγλωσσους. Συμπαγής Ελληνικός πληθυσμός (πάνω από 100 000) υπάρχει και στην Ουκρανία (Μαριούπολη κλπ). Στο μεταξύ όλο και περισσότερο αφομοιωνόμαστε με τους οργανισμούς που συμμετέχομε, ιδίως Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και ΝΑΤΟ. Και αναρωτιέμαι αν κινδυνεύει η ύπαρξή μας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέσυρε το πρόβλημα. Δεν ξέρω ποιες ακριβώς είναι οι δεσμεύσεις μας με ΕΕ και ΝΑΤΟ. Αντιμετωπίζομε ένα ηθικό πρόβλημα, να βοηθήσουμε έναν αδικούμενο κράτος που έχει δεχθεί μια απρόκλητη επίθεση. Φυσικά και ο επιτιθέμενος έχει να αντιτάξει ηθικά επιχειρήματα, αλλά ας δεχθούμε ότι είναι λιγότερο ισχυρά από των Ουκρανών. Εμείς όμως έχομε το συμπαγή Ελληνικό πληθυσμό εκεί, ο οποίος τώρα βρίσκεται στην επικράτεια (στο έλεος καλύτερα) των επιτιθεμένων. Εμείς στείλαμε βοήθεια. Ηθικά ήταν τελείως δικαιολογημένη η ανθρωπιστική· σώζει ζωές ανθρώπων. Στέλνομε όμως και οπλισμό που αφαιρεί ζωές ανθρώπων. Πώς αναμένομε να αντιδράσουν οι Ρώσοι; Και πάνω σε ποιους θα ξεσπάσει η οργή τους, ενώ συνέβαλαν κάποτε, μαζί με τους Άγγλους και Γάλλους στην απαλλαγή μας από τον Οθωμανικό ζυγό και ουδέποτε είχαν στρατό πάνω στην επικράτειά μας; Ναι, αλλά είχαμε υποχρέωση, αφού το αποφάσισαν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Όμως αφενός η υποχρέωση δεν ήταν δεσμευτική, αφού η Ουκρανία δεν ήταν μέλος ούτε της ΕΕ ούτε του ΝΑΤΟ. Ηθικά, είχαμε υποχρέωση. Θα περίμενα όμως να δείξουμε την ίδια αντίδραση που έδειξαν ΕΕ και ΝΑΤΟ όταν δέχθηκε επίθεση από ξένο κράτος η Κύπρος, που, τότε τουλάχιστον, όπως σήμερα η Ουκρανία, δεν ήταν μέλος ούτε της ΕΕ ούτε του ΝΑΤΟ. Η τύχη σημαντικής μερίδας του έθνους μας κινδυνεύει να αφανιστεί ακριβώς λόγω αυτής της επέμβασης. Όταν πριν από ένα αιώνα στείλαμε στρατιωτική δύναμη εναντίον των Ρώσων στην Κριμαία αφανίστηκαν στη συνέχεια το πλήθος των Ελλήνων της περιοχής. Τότε το κάναμε προσδοκώντας σαν αντάλλαγμα την απελευθέρωση από τους Τούρκους εκτεταμένων περιοχών Μικράς Ασίας και Ανατολικής Θράκης. Τώρα ποιο είναι το αντάλλαγμα που προσδοκάμε; Έχομε καμιά ρητή εγγύηση πως αν δεχθούμε επίθεση, από την Ανατολή, ΕΕ και ΝΑΤΟ θα προτάξουν τις δυνάμεις τους με κυρώσεις και στρατό;