Ζώντας στον Λαβύρινθο του φόβου

Ανάστατοι είναι οι κάτοικοι της συνοικίας του Λαβύρινθου, μιας από τις πιο ιστορικές περιοχές της πόλης, που είναι χτισμένη πάνω στην αποθήκη άλατος και την αποθήκη των Νεωρίων που δέχτηκε πλήγμα από τον Εγκέλαδο της 27ης Σεπτεμβρίου, με αποτέλεσμα να έχουν αποκολληθεί πέτρες.

Όπως είναι γνωστό, κατά μήκος της παραλιακής ζώνης, στο συγκεκριμένο τμήμα έχουν τοποθετηθεί προστατευτικά σύρματα προκειμένου να εμποδίσουν τη διέλευση των πολιτών από το επίμαχο σημείο, ωστόσο οι κάτοικοι που διατηρούν σπίτια πάνω από τα μνημεία εμφανίζονται ανήσυχοι και ζητούν την παρέμβαση της πολιτείας προκειμένου να ληφθούν μέτρα αποκατάστασης και αντιστήριξης του μνημείου που έχει πληγεί από τον σεισμό.

Το πρόβλημα έχει εντοπιστεί και στις πρόσφατες αυτοψίες που έγιναν από τον Δήμο Ηρακλείου, όπου έχει καταγραφεί ότι «στα Δυτικά Νεώρια και την αποθήκη Νεωρίων στην αποθήκη άλατος, δίπλα στο ανατολικό Νεώριο και κάτω από τη συνοικία Λαβύρινθος, υπάρχουν ρηγματώσεις και αποκολλήσεις τμημάτων τοιχοποιίας…».

Με δηλώσεις της στην «Π» η κάτοικος της περιοχής κ. Ζωγραφάκη τονίζει ότι υπάρχει ένα διαχρονικό αίτημα για την αποκατάσταση του μνημείου, το οποίο χρήζει μελέτης συντήρησης και ενίσχυσης προκειμένου να διασωθεί.

Ωστόσο ο πρόσφατος σεισμός ενίσχυσε την αγωνία όσων ζουν στην περιοχή και παρά το γεγονός ότι δεν έχουν καταγραφεί ζημιές στα σπίτια τους υπάρχει μια διάχυτη αγωνία, την οποία επιτείνει η διαρκής σεισμική δραστηριότητα που καταγράφεται στην ανατολική Κρήτη.

Η ίδια σημειώνει ότι θα πρέπει η πολιτεία και οι φορείς της να ασχοληθούν σοβαρά με το σημαντικό αυτό θέμα, πριν οδηγηθούμε σε καταστάσεις οι οποίες δεν θα είναι ευχάριστες για κανέναν.

Θυμίζουμε ότι το καλοκαίρι και συγκεκριμένα στις 12-6-21, όταν είχε βρεθεί στο Ηράκλειο η υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη, μετά από συνάντηση στην οποία συμμετείχαν ο υφυπουργός Αθλητισμού κ. Λ.Αυγενάκης και ο δήμαρχος Ηρακλείου κ. Β.Λαμπρινός, είχε ανακοινωθεί η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου των Νεωρίων ανάμεσα στο Υπουργείο Πολιτισμού, τον Δήμο Ηρακλείου και την Περιφέρεια Κρήτης.

Με βάση τα όσα είχαν ανακοινωθεί, η σύμβαση θα καθορίζει τις αρμοδιότητες κάθε πλευράς σε σχέση με τα Ενετικά τείχη και τα επόμενα έργα που πρόκειται να υλοποιηθούν. Κομμάτι της θα είναι και τα Νεώρια, με βασική προτεραιότητα τη μελέτη αποκατάστασής τους και την απόδοση χρήσεων συμβατών με το μνημείο.

Μάλιστα είχε γίνει ειδική αναφορά για τα Νεώρια, καθώς τονίσθηκε ότι πρόκειται για ένα «μνημείο που παραμένει αναξιοποίητο επί σειρά ετών. Θα συμπεριληφθούν στην προγραμματική, με την έμφαση σε πρώτη φάση να δίδεται στην στερέωση και στην αποκατάστασή τους και στη συνέχεια στην αξιοποίησή τους, στη βάση εξειδικευμένης προσέγγισης».

Τέσσερις μήνες μετά η προγραμματική σύμβαση δεν έχει υπογραφεί και οι αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις που καταγράφονται επιτείνουν την αγωνία για το μέλλον του μνημείου, το οποίο συνδέεται άρρηκτα με την ιστορική συνοικία του Λαβύρινθου.

Πού βρίσκεται ο Λαβύρινθος

Μια από τις πιο όμορφες ιστορικές αλλά και θελκτικές γειτονιές της πόλης είναι η συνοικία του Λαβύρινθου, η ιστορία της οποίας χάνεται στα βάθη των χρόνων.

Όπως μας εξηγεί η γνωστή αρχαιολόγος κ. Λιάνα Σταρίδα, η περιοχή του Λαβύρινθου είναι ένας ανεξάρτητος οικιστικός πυρήνας που βρίσκεται εκτός σχεδίου πόλης. Είναι μια γραφική γειτονιά, δαιδαλώδης, που έχει 3- 4 δρόμους όλους και όλους, πολύ στενούς με παλιά σπίτια, κάποια από τα οποία έχουν αναστηλωθεί υποδειγματικά.

Είναι μια ιστορική γειτονιά που έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έχει χτιστεί ακριβώς πάνω από την αποθήκη άλατος και πάνω στο βυζαντινό τείχος που αναπτύσσεται πίσω από το κτήριο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Από το βιβλίο της αείμνηστης Χρυσούλας Τζομπανάκη “Θαλασσινή τριλογία του Χάνδακα” διακρίνεται στο παραπάνω σχέδιο η οχύρωση και ο λιμένας του Χάνδακα μετά το 1615 και έως το τέλος της βενετοκρατίας. Μέσα στο σκιασμένο πλαίσιο διακρίνεται η περιοχή του Λαβύρινθου.

Την περίοδο της ενετοκρατίας υπήρχαν σπίτια στην περιοχή στα οποία κατοικούσαν τελωνειακοί και υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της εποχής, που ήθελαν να έχουν μια γενικότερη εποπτεία του λιμανιού, την οποία τους εξασφάλιζε η συγκεκριμένη θέση.

Στην περίοδο της τουρκοκρατίας ο χώρος καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς όπου ζούσαν εκεί μέχρι και τη σφαγή του 1898 και όπως περιγράφει ο Αλεξίου σε ένα άρθρο του, με την επίθεση των Άγγλων πηδούσαν από αυτό το ύψος για να γλιτώσουν τις ζωές τους.

Στη συνέχεια η περιοχή εγκαταλείφθηκε και κάποια από τα σπιτάκια έμειναν και διατηρήθηκαν ακέραια, ενώ άλλα κατοικήθηκαν από Καλύμνιους ψαράδες. Στη συνέχεια κατέφυγαν εκεί πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Λίλιαν Δαφερμάκη