Αβέβαιη η προστασία της

Χωρίς “θωράκιση” κινδυνεύει να μείνει η θαλάσσια περιοχή της Γυάρου, καθώς σε έξι μήνες λήγει η ισχύς της τελευταίας υπουργικής απόφασης, βάσει της οποίας εξασφαλιζόταν η ορισμένης χρονικής διάρκειας προστασία της.

Και αυτό, τη στιγμή που νέα έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι το συγκεκριμένο μέτρο, δηλαδή το πλαίσιο προστασίας, έχει αποδώσει καρπούς στο έπακρο και συγκεκριμένα στην εντυπωσιακή ανάκαμψη των αλιευτικών πόρων.

Η WWF Ελλάς έχει ήδη απευθύνει επείγουσα δημόσια έκκληση στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρο Σκυλακάκη, με τον πρόεδρό της, Δημήτρη Καραβέλλα να τονίζει ότι εάν δεν εκδοθεί προεδρικό διάταγμα μέσα στους επόμενους έξι μήνες, θα πάψει να υφίσταται, με ό,τι αυτό σημαίνει, το ειδικό καθεστώς προστασίας της περιοχής.

Η έρευνα

Η προστασία της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) της Γυάρου κινδυνεύει να μείνει στον αέρα, καθώς σε μόλις έξι μήνες από σήμερα και συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 2025, λήγει η ισχύς της τελευταίας υπουργικής απόφασης, μέσω της οποίας εξασφαλιζόταν η ορισμένης διάρκειας προστασία της περιοχής. Αυτό συμβαίνει, ενώ ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) και η σχετική Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου, που έχει την ευθύνη διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών των Κυκλάδων, τα τελευταία χρόνια αναβαθμίζουν την επιχειρησιακή τους δυνατότητα για τη διαχείριση και φύλαξη της ΘΠΠ Γυάρου.

Την ίδια στιγμή, νέα έρευνα έρχεται και επιβεβαιώνει πως το πλαίσιο προστασίας, αλλά και τα μέτρα διατήρησης που εφαρμόζονται συστηματικά στη ΘΠΠ της Γυάρου εδώ και σχεδόν 6 χρόνια, από τη WWF Ελλάς και πλήθος άλλων φορέων, αποδίδουν και προστατεύουν έμπρακτα το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής.

Με στόχο την τεκμηρίωση, αλλά και την ανάδειξη του θετικού αντίκτυπου που τα αυστηρά μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται στην περιοχή, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), σε συνεργασία με τη WWF Ελλάς και με τη συμμετοχή τοπικών αλιέων, πραγματοποίησε τα τελευταία επτά χρόνια και συγκεκριμένα από το 2018 έως και το 2014, έρευνα για την αξιολόγηση της κατάστασης των πληθυσμών των ψαριών εντός της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής της Γυάρου.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, που έρχονται σε μια τόσο κρίσιμη για το μέλλον της περιοχής περίοδο, καταδεικνύουν ότι η αυστηρή προστασία, σε συνδυασμό με τη συστηματική επιτήρηση και φύλαξη της περιοχής, συνετέλεσε σημαντικά στην εντυπωσιακή ανάκαμψη των αλιευτικών πόρων.

Ειδικότερα, επιβεβαιώνεται πως εντός της ΘΠΠ της περιοχής, καταγράφονται περισσότερα είδη ψαριών, σε μεγαλύτερες ποσότητες και σε μεγαλύτερα μεγέθη συγκριτικά με τις περιοχές εκτός των ορίων της ΘΠΠ, αύξηση της βιοποικιλότητας, καθώς από το 2018, υπήρξε σταθερή και σημαντική αύξηση του αριθμού των ειδών. Στις δειγματοληψίες εντός της ΘΠΠ καταγράφονται πλέον 80 διαφορετικά είδη.

Επίσης, μεγαλύτερα μεγέθη ψαριών, με τα αλιεύματα εντός της ΘΠΠ να παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερα μεγέθη σε σχέση με τις γειτονικές, μη προστατευόμενες περιοχές, πολλαπλάσια αφθονία, ειδικά των εμπορικών ειδών, όπου καταγράφεται έως και τετραπλάσια αφθονία εντός της ΘΠΠ σε σύγκριση με περιοχές χωρίς προστασία. Τέλος, τα είδη υψηλής εμπορικής αξίας, όπως ροφοί, μπαρμπούνια και φαγκριά, καταγράφονται σε ακόμα μεγαλύτερη και πολλαπλάσια αφθονία εντός της ΘΠΠ.

"Η προστασία της Γυάρου βρίσκεται στον... αέρα"

Η σημερινή προστασία της ΘΠΠ Γυάρου όμως, βασίζεται στην 5η κατά σειρά και υποχρεωτικά τελευταία υπουργική απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της οποίας η ισχύς λήγει οριστικά τον ερχόμενο Ιούλιο. Αυτό σημαίνει πως εάν μέχρι τότε δεν εκδοθεί το απαραίτητο Προεδρικό Διάταγμα που θα θεσμοθετεί ένα μόνιμο νομικό πλαίσιο προστασίας, η περιοχή κινδυνεύει να χάσει ολοκληρωτικά όλα αυτά τα σημαντικά οφέλη της προστασίας, με άμεσες συνέπειες για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τους αλιευτικούς πόρους, αλλά και την τοπική κοινωνία και οικονομία.

Ανατροπές και κενά στη θεσμική προστασία της περιοχής, όπως αυτή του καλοκαιριού του 2022, όταν αδικαιολόγητα επιτράπηκε η ανεξέλεγκτη αλιεία για τρεις μήνες, απέδειξαν ότι τα παραπάνω θετικά αποτελέσματα δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένα.

Επείγουσα δημόσια έκκληση

Η WWF Ελλάς έχει ήδη απευθύνει επείγουσα δημόσια έκκληση στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρο Σκυλακάκη, προκειμένου να προχωρήσει στην άμεση και έγκαιρη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τη ΘΠΠ Γυάρου, πριν - όπως τονίζεται-, να είναι αργά. Σημειώνεται πως η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος αποτελεί, σε κάθε περίπτωση, υποχρέωση και δέσμευση του ΥΠΕΝ που εκκρεμεί από το 2018. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, θα εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνέχεια στην προστασία του ξεχωριστού φυσικού πλούτου της περιοχής, αλλά και μέσω αυτής, η στήριξη των τοπικών κοινωνιών στις Βόρειες Κυκλάδες.

Ο Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής της WWF Ελλάς, δηλώνει για αυτό το θέμα ότι "με τα νέα επιστημονικά δεδομένα, η περίπτωση της Γυάρου έρχεται να προστεθεί στις δεκάδες έρευνες ανά τον κόσμο που τεκμηριώνουν πως μια θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή μπορεί να ωφελήσει πολλαπλώς τη θάλασσα και αυτούς που ζουν από τους πόρους της. Ενώ οι έρευνες αυτές δίνουν αισιοδοξία, την ίδια στιγμή η Γυάρος, όπως και η πλειονότητα των ΘΠΠ της χώρας, παραμένουν χωρίς την αναγκαία θεσμική προστασία των προεδρικών διαταγμάτων".

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει "η εκκρεμότητα αυτή υπονομεύει κάθε σχετική προσπάθεια που γίνεται στη χώρα μας για την προστασία σημαντικών περιοχών, ενώ ακυρώνει στην πράξη τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης για τήρηση των ευρωπαϊκών μας υποχρεώσεων και δημιουργία νέων ΘΠΠ. Σε ό,τι αφορά ειδικά στη Γυάρο, έχουμε επανειλημμένως τονίσει προς το αρμόδιο ΥΠΕΝ, την κρισιμότητα του παράγοντα χρόνου. Αν δεν εκδοθεί προεδρικό διάταγμα μέσα στους επόμενους έξι μήνες, θα πάψει να υφίσταται το ειδικό καθεστώς προστασίας της περιοχή. Ένα συλλογικό έργο πολλών ετών θα πέσει στο κενό. Θέλουμε να ελπίζουμε πως θα υπάρξει ανταπόκριση, έστω και την ύστατη στιγμή και η Γυάρος θα εξελιχθεί σε ένα πραγματικό πρότυπο ΘΠΠ, έτσι όπως της αξίζει", καταλήγει.