Πανδημία και ενέργεια τα μεγάλα προβλήματα για τον κλάδο των ακτοπλόων

Στον απολογισμό για το 2021, κατά την ετήσια Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας την Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2022, ο πρόεδρος, Μιχάλης Σακέλλης, έκανε αναφορά στα θέματα που απασχόλησαν τον Σύνδεσμο στη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς, με κυριότερα την πανδημία και την ενέργεια.

Μείωση του μεταφορικού έργου

Σε ότι αφορά την πανδημία η χώρα μας έχει πληγεί ιδιαίτερα λόγω της μείωσης του τουρισμού με αρνητικά αποτελέσματα και στο μεταφορικό μας έργο, το οποίο πέραν από τον τουρισμό επηρεάστηκε και από τις απαγορεύσεις των μετακινήσεων αλλά και από τα μέτρα τα οποία εφαρμόστηκαν.

Το ακτοπλοϊκό μεταφορικό έργο επιβατών το 2021 ήταν αυξημένο σε σχέση με το 2020 αλλά μειωμένο κατά 40% περίπου σε σχέση με το 2019. Σε ότι αφορά τα οχήματα η μείωση κυμάνθηκε -15% έως -20%, ενώ η διακίνηση φορτηγών οχημάτων παρουσιάζει μία σχετική σταθερότητα και είναι μειωμένη κατά 5%-10%, σε σχέση πάντα με το 2019. Δυστυχώς δεν είναι ακόμα διαθέσιμα τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αλλά δεν προβλέπουμε να υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις με τις εκτιμήσεις μας.

Στις γραμμές Αδριατικής επίσης υπήρξε σημαντική βελτίωση σε σχέση με το 2020 αλλά το μεταφορικό έργο παρέμεινε χαμηλό σε σχέση με το 2019 και συγκεκριμένα -35% σε επιβάτες, -28% σε οχήματα ΙΧ, ενώ παρουσιάζεται αύξηση στη διακίνηση φορτηγών οχημάτων κατά 10%.

Τα αποτελέσματα για την επιβατική κίνηση το 2021 οπωσδήποτε δεν ήταν τα αναμενόμενα. Υπήρξε μακρά περίοδος με απαγόρευση των θαλάσσιων μετακινήσεων αλλά και μετέπειτα με επιβολή περιοριστικών μέτρων στις μετακινήσεις. Οι προϋποθέσεις της υπό όρους απελευθέρωσης των μετακινήσεων ανακοινώθηκαν αργά, μόλις τον Μάιο, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της έναρξης της τουριστικής περιόδου, ενώ η εφαρμογή των μέτρων υπήρξε επιλεκτική και σε βάρος των θαλάσσιων μεταφορών.

Τα μειωμένα πρωτόκολλα στις θαλάσσιες μεταφορές ήταν άδικο μέτρο αφού στις αερομεταφορές δεν ισχύει και αποτελεί ανεπίτρεπτη παρέμβαση στον ελεύθερο ανταγωνισμό. Πρωταρχικό καθήκον της νέας διοίκησης του Συνδέσμου είναι η κατάργηση των περιορισμών αυτών και της άνισης μεταχείρισης σε βάρος του κλάδου.

Εκτός από τα παραπάνω, οι υγειονομικές εξελίξεις δεν ήταν οι αναμενόμενες, οι εμβολιασμοί δεν ήταν όσο αποτελεσματικοί περιμέναμε και θέλαμε να πιστεύουμε, ενώ οι μεταλλάξεις είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθούν τα κρούσματα σημαντικά, ευτυχώς με ελαφρότερα συμπτώματα.

Το ενθαρρυντικό είναι ότι οι καλοκαιρινοί μήνες του 2021 απέδειξαν ότι ο τουρισμός μας έχει μεγάλη δυναμική και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο θα είχαμε πλησιάσει το μεταφορικό έργο του 2019 εάν δεν ίσχυαν τα μειωμένα πρωτόκολλα.

Για το 2022 οι προοπτικές είναι θετικές και οι κρατήσεις, συμπεριλαμβανομένων και αυτών των ξενοδοχείων, σημαντικά αυξημένες συνεπώς περιμένουμε μία καλή χρονιά για τον τουρισμό κοντά στα επίπεδα του 2019 για τους θερινούς μήνες, ενώ είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει βελτίωση και στο ετήσιο μεταφορικό έργο.

Στόχος μας παραμένει το μεταφορικό έργο του 2019 αλλά σε ετήσια βάση, το οποίο δεν θα συμβεί το 2022. 

Επιβάρυνση από την ενεργειακή κρίση

Οι γραμμές που είναι δρομολογημένα τα πλοία πρέπει να εξυπηρετούνται 12 μήνες τον χρόνο ενώ ακόμα και όταν τα πλοία ακινητοποιούνται τα έξοδα παραμένουν υψηλά στο 40-45% των συνολικών εξόδων.

Η ενεργειακή κρίση που μαστίζει όλο τον κόσμο επηρεάζει τις Επιβατηγό Ναυτιλία  περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο κλάδο της οικονομίας. Υπολογίζεται ότι για την κάλυψη του κόστους των καυσίμων δαπανώνται σήμερα περίπου το 40% των καθαρών ναύλων που εισπράττονται, ενώ μόνο για το 2021 υπολογίζεται ότι οι ακτοπλοϊκές εταιρείες επιβαρύνθηκαν με € 130 εκ. λόγω της αύξησης του κόστους των καυσίμων κατά 45%.

Η κατάσταση είναι αντιμετωπίσιμη αλλά δεν είναι μία εύκολη υπόθεση και κυρίως δεν μπορεί να μην έχει συνέπειες.

Η κυβέρνηση πρέπει να σταθμίσει την κατάσταση σοβαρά και να προβληματιστεί για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ενεργειακή κρίση για τα νησιά μας, τους κατοίκους τους και τον τουρισμό τους, ο οποίος φιλοξενεί το 70% του τουρισμού στην Ελλάδα.

Ενεργειακό αποτύπωμα

Ένα θέμα που μας απασχολεί ιδιαίτερα και θα αποτελέσει το κυριότερο θέμα για τα επόμενα χρόνια είναι το περιβαλλοντικό και τα μέτρα τα οποία συζητούνται και έχουν ήδη αποφασιστεί για τη μείωση των ρύπων και του ενεργειακού μας αποτυπώματος και τα οποία θα εφαρμόζονται σταδιακά από το 2023, με αποκορύφωμα το 2030 όταν οι εκπομπές CO2 πρέπει να μειωθούν κατά 55% σε σχέση με το 1990 ή το 2050 με μηδενικούς ρύπους.

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη δύο μελέτες οι οποίες εκπονούνται για λογαριασμό του ΣΕΕΝ.

Η πρώτη μελέτη ανατέθηκε στο ΙΟΒΕ και αφορά τις επιπτώσεις των μέτρων τα οποία συζητούνται στα πλαίσια του «Fit for 55». Σκοπός της μελέτης, στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται και προτάσεις πολιτικής, είναι η ενημέρωση της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και της ΕΕ.

Εκτός από την κυβέρνηση πρέπει οπωσδήποτε να ενημερωθεί και η τοπική αυτοδιοίκηση και προτείνεται, με πρωτοβουλία του Συνδέσμου, να οργανωθούν παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων της μελέτης.

Η δεύτερη μελέτη έχει ανατεθεί στο Πολυτεχνείο και αφορά την ηλεκτροδότηση των πλοίων. Η μελέτη αναφέρεται σε τεχνικά θέματα αλλά και σε προτάσεις για το θεσμικό πλαίσιο που θα ισχύει.

Η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου

Ένα μεγάλο θέμα που θα μας απασχολήσει τα επόμενα χρόνια είναι η ανανέωση του Ακτοπλοϊκού μας στόλου, η οποία συζητείται από το 2018 χωρίς όμως να έχουμε καταλήξει σε οριστικές λύσεις.

Το 2035 από τα 107 πλοία τα οποία είναι σήμερα δρομολογημένα στις ακτοπλοϊκές γραμμές, τα 52 θα είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών, εκ των οποίων μάλιστα τα 20 μεγαλύτερης των 50.

Στη διεθνή αγορά η διαθεσιμότητα πλοίων κατάλληλων για την ακτοπλοΐα μας και μικρής ηλικίας σπανίζει, ενώ δεν υπάρχουν καθόλου διαθέσιμα πλοία που να πληρούν τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Επίσης πρέπει να τονιστεί ότι η κατασκευή νέων πλοίων είναι χρονοβόρα και το ύψος των επενδύσεων εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με το αναμενόμενο συνολικά μεταφορικό έργο το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγάλη εποχικότητα.

Οι πολυετείς συμβάσεις Δημόσιας Υπηρεσίας που έχουν αποφασιστεί  μπορεί να βοηθήσουν στη ναυπήγηση πολύ μικρού αριθμού πλοίων, το οποίο βέβαια δεν λύνει το πρόβλημα. Αυτό που είναι απαραίτητο να οριστικοποιηθεί είναι η επιδότηση του οικολογικού κόστους των νέων ναυπηγήσεων αλλά και η υπό ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησή τους σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Εθνικό θέμα η εξυπηρέτηση των νησιών

Με όλες τις προκλήσεις και τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν και θα βρεθούν μπροστά, δεν πρέπει να ανησυχούν μόνο οι ακτοπλόοι αλλά και η κυβέρνηση, η οποία κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβει ότι η εξυπηρέτηση των νησιών δεν είναι θέμα των ακτοπλόων αλλά είναι ένα σοβαρό εθνικό θέμα, με το οποίο επιτέλους όλοι πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά.

Οι λέξεις ‘Θαλάσσιες Συγκοινωνίες’ για πολλά χρόνια απουσίαζαν από το λεξιλόγιο των αναπτυξιακών νόμων και προγραμμάτων και ο κλάδος δεν ήταν επιλέξιμος. Επίσης πρέπει επιτέλους να αναλάβει ενεργητικότερο ρόλο η τοπική αυτοδιοίκηση,  και να διεκδικήσει αυτό που δικαιούνται τα νησιά μας».