Το Πανεπιστήμιο να αποτελέσει πυλώνα του αναπτυξιακού οράματος για τη Σύρο

Η λειτουργία του Τμήματος του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρο, οι κτιριακές πανεπιστημιακές υποδομές στο νησί, η αναμονή λειτουργία του δεύτερου τμήματος, όπως και η αμφίδρομη σχέση του Τμήματος με την τοπική κοινωνία, ήταν μεταξύ των θεμάτων που αναπτύχθηκαν στη συνέντευξη που παραχώρησε στην “Κ.Γ.” ο νέος πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων (ΤΜΣΠΣ), καθηγητής κ. Δαμιανός Γαβαλάς.

Αναλάβατε προσφάτως και μετά από τη διαδικασία των εκλογών, την προεδρία του ΤΜΣΠΣ. Ποιοί είναι οι βασικοί σας στόχοι αναφορικά με τη λειτουργία του Τμήματος;

“Οι όποιοι στόχοι επιδιώκονται από το Τμήμα μας προκύπτουν από διεξοδικό διάλογο και συλλογικές διαδικασίες. Ο εκάστοτε Πρόεδρος είναι, απλώς, εκφραστής μιας κοινής αντίληψης για την πορεία και ανάπτυξη της ακαδημαϊκής μονάδας. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει συνέχεια και συνέπεια παρά τις εναλλαγές προσώπων. Οι βασικοί, λοιπόν, στόχοι που θα επιδιώξουμε στο επόμενο διάστημα είναι:

Στόχοι ακαδημαϊκοί:

Προώθηση στοχευμένων διορθωτικών αλλαγών στο Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΠΣ), με στόχο την καλύτερη άρμοση και λειτουργική ροή μεταξύ μαθημάτων, ισορροπία θεωρίας-εφαρμογής, τη διαρκή επικαιροποίηση του προγράμματός μας με γνώμονα τη στενότερη σύνδεσή του με σύγχρονες εξελίξεις στο χώρο του design.

Στόχοι στρατηγικοί:

Προώθηση εξωστρεφών δράσεων με σκοπό την καλύτερη επικοινωνία των δραστηριοτήτων, διακρίσεων και συγκριτικών πλεονεκτημάτων του Τμήματός μας, ως πρωτοπόρου φορέα ακαδημαϊκής εκπαίδευσης στο χώρο του design στον Ελλαδικό χώρο. Στόχος η ενδυνάμωση της παρουσίας του Τμήματος σε ένα ανταγωνιστικό ακαδημαϊκό περιβάλλον όπως αυτό διαμορφώνεται από την ίδρυση ευθέως ομοειδών -με το ΤΜΣΠΣ-τμημάτων στα Πανεπιστήμια Δυτικής Αττικής και Δυτικής Μακεδονίας.

Προώθηση λειτουργικών λύσεων με βραχύ και μέσο χρονικό ορίζοντα προς αντιμετώπιση των -πάγιων-προβλημάτων του Τμήματος ως προς τις ανεπαρκείς κτηριακές μας υποδομές”.

Με φόντο την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους, πόσοι είναι οι νεοεισαχθέντες φοιτητές στο ΤΜΣΠΣ; Υπάρχει αύξηση στον αριθμό των νέων που επιλέγουν το Τμήμα της Σύρου τα τελευταία χρόνια;

“Φέτος, έχουμε 135 εισακτέτους φοιτητές, χωρίς δυνατότητα μετεγγραφής σε άλλο Παν/μιακό ίδρυμα. Το Τμήμα μας εξακολουθεί και βρίσκεται ψηλά στις προτιμήσεις των υποψηφίων που ενδιαφέρονται για σπουδές design στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, πολλοί φετινοί μας εισακτέοι προέρχονται από την Αττική και επέλεξαν το Τμήμα μας, παρότι τα μόρια που συνέλεξαν θα τους επέτρεπαν να σπουδάσουν στο ομοιειδές Τμήμα του Παν/μίου Δυτικής Αττικής. Το γεγονός αυτό απηχεί τη φήμη που έχει κατακτήσει το Τμήμα μας, με βασικούς φορείς αυτής της φήμης και πρεσβευτές μας τους αποφοίτους μας”.

Είναι γνωστό το πρόβλημα του κτιριακού κατακερματισμού που αφορά το Πανεπιστημιακό Τμήμα της Σύρου, όπως επίσης και γνωστές οι προσπάθειες του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης να δημιουργηθεί πανεπιστημιούπολη στον χώρο του στρατοπέδου. Ποια είναι η θέση σας ως προς τη συγκεκριμένη υπόθεση;

“Πράγματι, οι υποδομές του Τμήματός μας είναι διεσπαρμένες στον ιστό της πόλης και, ακόμα χειρότερα, κρίνονται επιεικώς ανεπαρκείς. Ενδεικτικά, το 2010-11 είχαμε 78 εισακτέους έναντι 135 φέτος. Σήμερα έχουμε περισσότερους από 800 ενεργούς φοιτητές, περίπου τους διπλάσιους από όσους είχαμε 10 χρόνια πριν. Στους παραπάνω, θα πρέπει να προσθέσουμε τη μεγέθυνση των αριθμών ως προς το διδακτικό και τεχνικό προσωπικό, τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες.

Ουσιαστικά, με όρους φοιτητικού πληθυσμού, κάτω από την ομπρέλα του υπάρχοντος Τμήματος που ιδρύθηκε το 2000, τρέχει σήμερα και ένα δεύτερο. Παρόλα αυτά, οι υποδομές που έχουν παραχωρηθεί στο Τμήμα μας από την τοπική αυτοδιοίκηση δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες προκύπτουν από το διπλασιασμό του ακαδημαϊκού πληθυσμού κατά την τελευταία δεκαετία. Η πραγματικότητα των αριθμών καταδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για βελτίωση των υποδομών μας τόσο για τη διδασκαλία και των έρευνα, όσο και για τη φοιτητική μέριμνα.

Ως προς το στρατόπεδο: Πράγματι, η δημιουργία ενός Παν/μιακού campus στο χώρο του στρατοπέδου αποτελεί σημείο μόνιμης διεκδίκησης από το Παν/μιο Αιγαίου, ήδη από την ίδρυση του Τμήματος το 2000.

Για διάφορους λόγους, το όραμα αυτό δεν έχει έως σήμερα ευοδωθεί. Ωστόσο, αναγνωρίζουμε τις καλές προθέσεις, χαιρετίζουμε, παρακολουθούμε και ενημερωνόμαστε για τις προσπάθειες της σημερινής Δημοτικής Αρχής για παραχώρηση του χώρου του στρατοπέδου στο Παν/μιο Αιγαίου. Μια θετική έκβαση θα αποτελούσε το πρώτο και κρίσιμο βήμα προς τη δημιουργία των απαραίτητων εγκαταστάσεων και θα έδινε μόνιμη λύση στο χρονίζον αυτό πρόβλημα”.

Προσφάτως έγινε και μία τεχνική σύσκεψη ανάμεσα στη Δημοτική Αρχή και στελέχη του ΤΕΘΑ και του αρμόδιου Υπουργείου για το θέμα των παραχωρήσεων τμημάτων του στρατοπέδου. Είχατε ενημέρωση από τον Δήμαρχο σχετικά με τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα;

“Έχει ενημερωθεί ο προηγούμενος Πρόεδρος, δεν έχω ακόμα προλάβει να συναντήσω το Δήμαρχο. Είναι κάτι που θα επιδιώξω σύντομα, ώστε να ενημερωθώ κι εγώ προσωπικά για τις πρόσφατες εξελίξεις”.

Το Τμήμα αναπτύσσεται και λειτουργεί σε πολλά ιστορικά και σημαντικής αξίας ακίνητα στην Ερμούπολη. Ωστόσο είναι γνωστό πως διατηρεί μεγάλες αναπάντητες ανάγκες όσον αφορά την απόκτηση νέων χώρων. Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι ενέργειες του Πανεπιστημίου για την αξιοποίηση του παραχωρημένου χώρου στο κτίριο του Τελωνείου και σε ποιο στάδιο οι κινήσεις για αγορά κτηρίου;

“Ως προς το κτήριο του Τελωνείου, πρώην ΕΛΙΖΕ, ένα ιστορικό κτήριο του 1860:

Εκπονείται η μελέτη αποκατάστασης του κτιρίου και έχει κατατεθεί ο φάκελος στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού προς έγκριση. Αναμένεται η έγκριση, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει πολύ, ώστε να ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη και να κατατεθεί φάκελος στην Πολεοδομία. Στη συνέχεια θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για την ανάδειξη αναδόχου εκτέλεσης του έργου της αποκατάστασης.

Ως προς την αγορά κτηρίου: Μία πρόσκληση ενδιαφέροντος που βγήκε πρόσφατα στον αέρα, και αποσκοπούσε στην αγορά ενός μεγάλου χώρου κατάλληλου για διδασκαλία, εντός των ορίων της Ερμούπολης, δεν έφερε θετικό αποτέλεσμα. Κατόπιν αυτού, το ενδιαφέρον μας έχει μετατοπιστεί προς την αγορά φοιτητικών κατοικιών, ενδεχομένως και υποστηρικτικών υποδομών διδασκαλίας. Για το θέμα αυτό, η Κεντρική Δ/νση Τεχνικής Υποστήριξης Προγραμματισμού & Δικτύων του Πανεπιστημίου σε συνεργασία με το Τμήμα, συζητά με την αποκεντρωμένη περιφέρεια ώστε να προβούμε σε προκήρυξη για την αγορά κτιρίου/ων στο προσεχές διάστημα”.

Σε πρώτο πλάνο είχε τεθεί και η λειτουργία ενός δεύτερου νέου Τμήματος στη Σύρο. Εκτιμάτε ότι η σχετική απόφαση της Συγκλήτου μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα;

“Πράγματι, το Παν/μιο Αιγαίου είχε υποβάλει πρόταση που είχε επεξεργαστεί το Τμήμα της Σύρου για ίδρυση νέου Τμήματος «Ρομποτικών Συστημάτων και Μηχανοτρονικής» με έδρα τη Σύρο. Η τότε ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, όπως πληροφορηθήκαμε, υποδέχτηκε θετικά την πρόταση. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου έχει, προς το παρόν, παγώσει όλα τα αντίστοιχα αιτήματα.

Πρόσφατη ενημέρωση που έχουμε από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) είναι πως πρόκειται να ζητηθεί από τα Παν/μια να επαναϋποβάλουν τυχόν αιτήματα για ίδρυση, μετονομασία ή μετεγκατάσταση τμημάτων, συνοδεύοντάς τα από πιο αναλυτικές και εμπεριστατωμένες μελέτες. Σε κάθε περίπτωση, αδιαπραγμάτευτη θέση μας είναι πως η ίδρυση ενός νέου τμήματος συνοδεύεται από αυστηρές προϋποθέσεις, όπως η διάθεση κατάλληλων -κτηριακών και άλλων- υποδομών (που αυτή τη στιγμή δεν διατίθενται στη Σύρο) και, φυσικά, τη στελέχωσή του από το απαραίτητο διδακτικό και διοικητικό προσωπικό, κάτι το οποίο συχνά δε βλέπουμε να συμβαίνει σε νεοϋδριθέντα τμήματα στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, το νεοσύστατο Τμήμα Οικονομικής και Διοίκησης Τουρισμού του Παν/μίου Αιγαίου με έδρα τη Χίο, που λειτουργεί ήδη από το 2017, λειτουργεί (3 χρόνια τώρα) χωρίς κανένα μόνιμο μέλος Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) και, ουσιαστικά υποστηρίζεται -σε μεγάλο βαθμό- από την εθελοντική εργασία και «πατριωτισμό» μελών ΔΕΠ άλλων Τμημάτων της Χίου. Αντιλαμβάνεστε πως κάτι τέτοιο δε διαμορφώνει συνθήκες υγιούς ανάπτυξης και ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου”.

Θεωρείτε πως η πλευρά της Αυτοδιοίκησης θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη λειτουργία του Πανεπιστημιακού Τμήματος στο νησί με περισσότερες συνεργασίες;

“Το Τμήμα μας έχει ήδη αναπτύξει ένα ευρύ πλέγμα συνεργασιών με τοπικούς φορείς.

Για παράδειγμα, συνεργάζεται με τον Δήμου Σύρου – Ερμούπολης σε έργο για την ανάδειξη της γεωλογικής σημασίας της Σύρου και τη προώθηση του γεωλογικού τουρισμού. Η συμβολή του Τμήματος στο έργο αφορά στην ανάπτυξη εφαρμογών για φορητές συσκευές που ξεναγούν τους επισκέπτες κατά την περιήγησή τους στα μονοπάτια, και διαδραστικών εφαρμογών με τεχνολογίες πολυμέσων και εικονικής πραγματικότητας για το υπό διαμόρφωση εκθετήριο πετρωμάτων στο Κτήριο Κορνηλάκη.

Επίσης, στο πλαίσιο του έργου ενίσχυσης ερευνητικών υποδομών του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την υποστήριξη της στρατηγικής της έξυπνης εξειδίκευσης στο Νομό Κυκλάδων, το Τμήμα μας απέκτησε σύγχρονο εξοπλισμό τρισδιάστατης ψηφιοποίησης και προγραμματίζει πιλοτικές δράσεις αξιοποίησής του σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Σύρου και το Λύκειο Ελληνίδων Σύρου. Οι δράσεις αφορούν σε ψηφιοποιήσεις κτηρίων και στην δημιουργία πλατφόρμας εικονικών εκθέσεων.

Για τις ανάγκες του έργου «Περιφερειακή Αριστεία» στο οποίο συμμετέχει το Τμήμα μας προβλέπεται η συνεργασία σε κοινές δράσεις με τους φορείς: HERMES (Μη Κυβερνητική και Μη Κερδοσκοπική Εταιρία για τον Ψηφιακό Πολιτισμό), Ινστιτούτο Έρευνας Βιώσιμης Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Παράδοσης, Λύκειο Ελληνίδων Σύρου, Δήμος Σύρου-Ερμούπολης και Εργοστάσιο Ζησιμάτου. Στα πλαίσια του έργου θα παραχθούν διαδραστικές εγκαταστάσεις και εφαρμογές προβολής: α) της βιομηχανικής κληρονομιάς της Ερμούπολης, β) παραδοσιακών χορών και ενδυμάτων, και γ) ιστορικών κτηρίων και αρχιτεκτονικών στοιχείων της Ερμούπολης και της Άνω Σύρου.

Επίσης το τμήμα μας υποστηρίζει και συμμετέχει στην διοίκηση του υπό σύσταση Open Lab Σύρου (Εργαστήριο Ανοικτών Τεχνολογιών Δήμου Σύρου-Ερμούπολης).

Παρότι, η σημερινή Δημοτική Αρχή έχει έμπρακτα δείξει ένα θετικό πρόσωπο προς το Παν/μιο, εκτιμούμε πως υπάρχουν πολλές ακόμα αναξιοποίητες δυνατότητες για εμβάθυνση της συνεργασίας μας και περαιτέρω στήριξης του Παν/μιου, π.χ.:

-Καθιέρωση χορηγιών / υποτροφιών σε αριστεύσαντες αποφοίτους

-Απασχόληση φοιτητών/τριών του Τμήματος σε υπηρεσίες του Δήμου στο πλαίσιο του προγράμματος Πρακτικής Άσκησης.

-Υποστήριξη στη διοργάνωση δράσεων της Παν/μιακής μονάδας (ημερίδων, εκδηλώσεων, εκθέσεων, κ.α.) μέσω της διάθεσης χώρων ή/και οικονομικής ενίσχυσης, όπου απαιτείται. Ως τόπος διοργάνωσης προτείνεται η Ερμούπολη αλλά και η Αθήνα στο πλαίσιο της εξωστρέφειας του Τμήματος αλλά και του Δήμου προς υποψηφίους/ες φοιτητές/τριες σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης.

-Ενίσχυση ευρύτερων συνεργειών μεταξύ τοπικών θεσμικών φορέων (Περιφέρεια Ν/ Αιγαίου, Γραφεία Εκπαίδευσης, Επιμελητήριο) και του Τμήματος με τη διαμεσολάβηση και συντονισμό της Δημοτικής Αρχής.

-Θεμελίωση του ρόλου του Παν/μίου ως θεσμικού εταίρου και συνομιλητή της τοπικής αυτοδιοίκησης στον καθορισμό προτεραιοτήτων σε θεματικές περιοχές στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη του Δήμου (π.χ. τουρισμός, πολιτισμός, μεταφορές, πράσινη ενέργεια, διαμόρφωση αστικού περιβάλλοντος, αγροδιατροφή, κτλ.). Αντίστοιχα, θεμελίωση συμβουλευτικού ρόλου για το Τμήμα σε θέματα άμεσου ενδιαφέροντος για το Δήμο, π.χ. πολιτιστικές δράσεις, επικοινωνία και προβολή εκδηλώσεων, αναπλάσεις δημόσιων χώρων, κλπ.

-Διεύρυνση της συνεργασίας Τμήματος και Δήμου στο πλαίσιο της προετοιμασίας προτάσεων και υλοποίηση έργων που συγχρηματοδοτούνται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους”.

Πόσο σημαντική θεωρείτε την “αλληλεπίδραση” του ΤΜΣΠΣ με την τοπική κοινωνία;

“20 χρόνια τώρα, το ΤΜΣΠΣ έχει αφήσει βαθύ ίχνος στη Σύρο. Η ακαδημαϊκή κοινότητα (καθηγητές/διοικητικό και τεχνικό προσωπικό / φοιτητές) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της τοπικής κοινωνίας. Χαρακτηριστικά σας λέω, πως το ΤΜΣΠΣ είναι ευρύτερα γνωστό ως «το Τμήμα της Σύρου». Η κοινότητά μας συμμετέχει στο γίγνεσθαι και προσφέρει στον τόπο με πολλαπλούς τρόπους: οικονομικά, πολιτιστικά, κοινωνικά, δημογραφικά. Η σχέση αυτή, ωστόσο, είναι «δούναι και λαβείν». Προϋποθέτει, δηλαδή, τη στήριξη του Παν/μίου. Και μια συναντίληψη για το Παν/μιο ως κεντρικού πυλώνα για τη βιώσιμη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου, καθώς και για το ρόλο που μπορεί να επιτελέσει στον αναπροσανατολισμό του αναπτυξιακού οράματος για τη Σύρο”.