Στόχος η δημοκρατία και η τόνωση της συμμετοχής

Τους λόγους, για τους οποίους, η μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση, θα χρειαστεί να επέλθει, σε δύο φάσεις και όχι με ένα σχέδιο νόμου, εξήγησε ο υπουργός Εσωτερικών, κ. Πάνος Σκουρλέτης, σε δημόσια τοποθέτησή του.

Την ανάγκη, να υπάρξει συνταγματική αναθεώρηση, προκειμένου, να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες προωθούνται εκ μέρους της κυβέρνησης, σχετικά με την τοπική αυτοδιοίκηση, τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Εποχή», ενώ αναφέρθηκε επίσης, τόσο στις αντιδράσεις, που έχουν προκύψει, από την αντιπολίτευση, αλλά και τους αυτοδιοικητικούς φορείς, όσο και στον προτεινόμενο θεσμό των τοπικών δημοψηφισμάτων.

Δεύτερη φάση μετά τη συνταγματική αναθεώρηση

Σχετικά με τους λόγους, για τους οποίους το σχέδιο νόμο καθυστέρησε να έρθει προς διαούλευση, ο υπουργός σημείωσε, πως εξαρχής το υπουργείο επέλεξε να προηγηθεί πολύμορφος διάλογος, ώστε να τεθούν επί τάπητος τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την αυτοδιοίκηση. «Δεν υπάρχει κανένας αιφνιδιασμός, αντίθετα σε αυτό που «πρωτοτυπήσαμε» είναι ότι αποκαλύψαμε όλες μας τις προθέσεις», επεσήμανε.

Παράλληλα, ο κ. Σκουρλέτης αναφέρθηκε στην επιβολή των μεταρρυθμίσεων σε δύο φάσεις, λέγοντας, πως δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις, προκειμένου να υπάρξει μία καθολική μεταρρύθμιση, αναφερόμενος αφενός στο σύνταγμα, το οποίο θέτει μία σειρά από αυστηρούς περιορισμούς, όπως ενδεικτικά το ζήτημα της αποκεντρωμένης διοίκησης και αφετέρου, στην ανάγκη ύπαρξης διαθέσιμων πόρων, κάτι που προς το παρόν δεν υφίσταται. «Γι’ αυτό κινηθήκαμε με βάση τη σημερινή πραγματικότητα, προωθώντας μια σειρά κρίσιμων αλλαγών που είναι ώριμες και θα ακολουθήσει ένα δεύτερο νομοσχέδιο, όταν θα έχουμε αντικειμενικά περισσότερες δυνατότητες. Μην υποτιμάμε, όμως, τις αλλαγές του πρώτου νομοσχεδίου», υποστήριξε.

Απαριθμώντας τις σημαντικότερες αλλαγές, που θα περιληφθούν στην πρώτη φάση, με το σχέδιο νόμου, ο κ. Σκουρλέτης σημείωσε, πως «στο επίπεδο της αυτοδιοίκησης και κεντρικού κράτους παίρνουμε τον έλεγχο νομιμότητας από τις σημερινές αποκεντρωμένες και κάνουμε μια αυτόνομη υπηρεσία, υπό το υπουργείο Εσωτερικών, ελέγχου της νομιμότητας –και όχι της σκοπιμότητας, όπως γίνεται πολλές φορές τώρα – των αποφάσεων.  Αυτή θα βοηθήσει στην πιο γρήγορη διεκπεραίωση των υποθέσεων, με πιο αποτελεσματικό και διαφανή τρόπο. Το δεύτερο σημαντικό σημείο είναι η κατηγοριοποίηση των δήμων. Λέμε ότι δεν μπορεί οι δήμοι να στηρίζονται και να ενισχύονται από τους κρατικούς πόρους, στη βάση μόνο του πληθυσμιακού κριτηρίου, όπως ισχύει τώρα κατά 92%. Είναι άλλα τα χαρακτηριστικά του ορεινού δήμου, άλλα του νησιωτικού και άλλα του μητροπολιτικού. Ακόμη, εισάγουμε και νέα κριτήρια, όπως είναι η ανεργία ή αν ο δήμος έχει μεγάλο οδικό δίκτυο κλπ. Το τρίτο σημείο είναι η διεύρυνση του τομέα των ανταποδοτικών υπηρεσιών, που μέχρι τώρα περιοριζόταν στην καθαριότητα και τον οδοφωτισμό. Εντάσσουμε σε αυτές, τις υπηρεσίες πρασίνου, καλύπτοντας έτσι την ανάγκη για δημόσιο πράσινο στις πόλεις. Το τέταρτο είναι ότι δίνουμε τη δυνατότητα σύστασης εταιρειών ειδικού σκοπού στον τομέα της κοινής ωφέλειας. Προβλέπεται, λοιπόν, ότι οι δήμοι θα μπορούν μόνοι τους, σε διαδημοτικό επίπεδο ή σε επίπεδο περιφέρειας, να συγκροτούν τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Αυτή η διάταξη είναι ένα όχημα έτσι ώστε οι δήμοι του μητροπολιτικού κέντρου της Θεσσαλονίκης να διεκδικήσουν το ποσοστό της ΕΥΑΘ, που προοριζόταν με βάση το σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ για ιδιωτικοποίηση. Μια ακόμα σημαντική αλλαγή είναι η δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων των δήμων, όχι μόνο με τις περιφέρειες, αλλά και με άλλους δημόσιους φορείς για την εκπόνηση μελετών. Και βέβαια, υπάρχει η κορυφαία αλλαγή του εκλογικού νόμου, που είναι η εφαρμογή της απλής αναλογικής, η οποία συνιστά μια αναγκαία δημοκρατική τομή, που θα δώσει νέα ώθηση στην τοπική αυτοδιοίκηση. Επίσης αυξάνεται η ποσόστωση γυναικών στο 40%  στη διαμόρφωση των ψηφοδελτίων».

Δίκαιη αποτύπωση των συσχετισμών με απλή αναλογική

Περνώντας στο ζήτημα των αντιδράσεων και ειδικότερα στην κριτική που έχει δεχτεί το σχέδιο νόμου, από εκπροσώπους του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, ο υπουργός επεσήμανε, πως, παρά το γεγονός, ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεσμεύτηκε, πως στην περίπτωση που αναλάβει τα ηνία της διακυβέρνησης, αναμένεται να αποσύρει το συγκεκριμένο νόμο, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, πως το βασικό πλεονέκτημα της απλής αναλογικής δεν είναι μόνο ότι αποτυπώνει με ένα δίκαιο τρόπο τους τοπικούς συσχετισμούς, αλλά ότι εισάγεται και μία διαφορετική λογική συνθέσεων και συνεργασιών, καλλιεργείται μία κουλτούρα αναζύτησης προγραμματικών συγκλίσεων. «Δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε το δήμο ως μια μικρογραφία της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Με το νέο νόμο, ξεφεύγουμε από μια στενά μονοπαραταξιακή λογική, που οχυρωνόταν σε μια θηριώδη πλειοψηφία και τίθεται η κάθε πολιτική δύναμη προ των ευθυνών της».

Τέλος, σε ό,τι αφορά στο θεσμό των τοπικών δημοψηφισμάτων, ο οποίος εισάγεται με το νέο νομοσχέδιο, ο κ. Σκουρλέτης διευκρίνησε, πως τα δημοψηφίσματα θα αφορούν τα ζητήματα που χαρακτηρίζονται ως τοπικές υποθέσεις και όχι θέματα που αφορούν συνολικά την κοινωνία. «Δεν θα δίνεται, για παράδειγμα, η δυνατότητα να υπάρχει δεσμευτικού χαρακτήρα δημοψήφισμα για τα θέματα μεταναστευτικής πολιτικής, αλλά το αν θα γίνει η πλατεία Mall ή όχι είναι ένα τοπικό ζήτημα που μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα και το αποτέλεσμά του να είναι δεσμευτικό». Πρόσθεσε μάλιστα, πως στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται αρκετές αλλαγές στη λογική της ενίσχυσης των συμμετοχικών δαδικασιών, όπως η υποχρεωτική συγκρότηση της επιτροπής διαβούλευσης, σε δήμους άνω των 7.000 κατοίκων, με στόχο ο κόσμος να εισπράξει τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια, ως «μια δυνατότητα να ανθίσει η δημοκρατία και η συμμετοχή. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και η πρόβλεψη του ενιαίου ψηφοδελτίου στις τοπικές κοινότητες, έως 500 δημοτών».