Ευρεία συμμαχία στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης

Συνέντευξη τύπου του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τις προτεραιότητες της πολιτικής κατά της πλαστικής ρύπανσης και την κυκλική οικονομία.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης, κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση ανέφερε τα ακόλουθα:

Αντί εισαγωγής, θα αναφέρω απλά ένα στοιχείο: 39 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες κάθε μέρα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της WWF.

Τι σημαίνει αυτό για τις ζωές μας; Σημαίνει μεταξύ άλλων πως μεγάλη ποσότητα πλαστικού καταναλώνεται από ψάρια που καταλήγουν στο πιάτο μας. Σκεφτείτε τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Και αν είναι κάτι που μπορούμε να αφήσουμε να συνεχιστεί.

Οι επιπτώσεις από την πλαστική ρύπανση έχουν πολλές διαστάσεις. Αφορούν τη δημόσια υγεία, τα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα σε τομείς όπως ο τουρισμός και η αλιεία.

Για αυτό η κυβέρνησή έχει ως προτεραιότητα τη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης.

Το πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/904 για περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. Εξετάζουμε, μάλιστα, το πώς θα υιοθετήσουμε ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους από αυτούς που εμπεριέχονται στην εν λόγω οδηγία ώστε η Ελλάδα να γίνει πρωτοπόρος στην Ευρώπη στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης!

Έχουμε αποδείξει άλλωστε, με την ανακοίνωση για πλήρη απολιγνιτοποίηση της χώρας μέχρι το 2028, ότι θέλουμε την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Έχουμε παρουσιάσει, επίσης, με τον αρμόδιο Γενικό Γραμματέα Μανώλη Γραφάκο ένα σύγχρονο σχέδιο για ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων. Στόχος είναι να βελτιώσουμε τις απογοητευτικές μας επιδόσεις ως χώρα σε αυτόν τον τομέα και να ενισχύσουμε ιδιαίτερα την ανακύκλωση.

Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, ζητήσαμε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη να συντονίσει τον διάλογο με τους φορείς και την κοινωνία, καθώς και τις δράσεις για την πιο αποδοτική εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές επιταγές σχετικά με την πλαστική ρύπανση.

Στόχος μας είναι να αξιοποιήσουμε την εμπειρία του Ιδρύματος, που έχει υλοποιήσει μια σειρά από σημαντικές περιβαλλοντικές δράσεις τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά. Αυτές περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες καθαρισμού θαλασσών, δράσεις ευαισθητοποίησης πολιτών, αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα, με εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών.

Αυτό που θέλω να τονίσω εγώ είναι πως, με την επιλογή αυτής της συνεργασίας θέλουμε να στείλουμε το μήνυμα ότι τη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης δεν αρκεί να τη δώσει μόνο του το υπουργείο. Χρειαζόμαστε μια ευρεία συμμαχία. Όλοι πρέπει να δουλέψουμε μαζί. Κράτος, ιδιωτικός τομέας -συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανίας πλαστικού-, φορείς, οργανώσεις και πολίτες.

Από τη μεριά μας, ως υπουργείο, έχουμε τις πόρτες μας ανοιχτές σε όποιον έχει νέες ιδέες και διάθεση να βοηθήσει.

Η λύση δεν θα έρθει μόνο με πολιτικές από πάνω προς τα κάτω. Χρειάζεται να αλλάξουμε την κουλτούρα μας. Και αυτό απαιτεί πρώτα από όλα ευαισθητοποίηση των πολιτών, ξεκινώντας από τα σχολεία. Με μεγάλη μου χαρά διαπιστώνω μάλιστα πως οι νέοι δείχνουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε αυτό το θέμα, όπως και σε όλα τα ζητήματα περιβάλλοντος. Πρέπει να ακούσουμε τα παιδιά μας και να αλλάξουμε πορεία, ξεκινώντας από την καθημερινότητά μας. Όχι αύριο. Σήμερα.

Πλαστικά μίας χρήσης

Στις παρουσιάσεις που ακολούθησαν, σε ότι αφορά στα πλαστικά μίας χρήσης, αναφέρθηκε ότι:

- Η Ελλάδα εισάγει περίπου 700.000 τόνους πρώτων υλών πλαστικών

- Τους καλοκαιρινούς μήνες, στις παραθαλάσσιες περιοχές, η παραγωγή απορριμμάτων αυξάνεται σημαντικά (π.χ. στην Πάρο, ο όγκος των απορριμμάτων αυξάνεται κατά ~ 76% τους μήνες Μάρτιο-Οκτώβριο)

- Μόνο 8% των πλαστικών απορριμμάτων ανακυκλώνεται

- Το 2016, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων της Ελλάδας ήταν 17%.

Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο ορίζει:

- Τη μείωση και σταδιακή κατάργηση συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων

- Την αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης

- Την επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένων υλικών ως πρώτης ύλης (π.χ. 25% έως 2025, 30% έως 2030)

- Τη συντεταγμένη μετάβαση στην κυκλική οικονομία

- Απαιτήσεις για συγκεκριμένα προϊόντα

- Απαιτήσεις σχετικά με τη σήμανση.

Οι στόχοι

- Ορθή προετοιμασία της χώρας για την ομαλή μετάβαση στην εποχή «χωρίς πλαστικά μίας χρήσης»

- Εξειδίκευση της εφαρμογής της Οδηγίας και σύνδεση με εφαρμόσιμα μέτρα και αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις

- Έγκαιρη εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου και των προκριθεισών δράσεων για να αποφευχθούν περιβαλλοντικά πρόστιμα για τη χώρα

- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού – δημιουργία θετικού κλίματος και συνθήκης αποδοχής.

Τομείς Παρέμβασης

- Μείωση της κατανάλωσης

- Περιορισμός της διάθεσης στην αγορά

- Απαιτήσεις για τα προϊόντα μίας χρήσης (π.χ. σήμανση)

- Μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τη βιομηχανία (π.χ. αυξημένη ευθύνη του παραγωγού, χωριστή συλλογή)

- Ενίσχυση της σχετικής έρευνας

- Μέτρα ευαισθητοποίησης των καταναλωτών.

Προϋποθέσεις επιτυχίας

- Ευρεία διαβούλευση – διάλογος όλων των ενδιαφερόμενων μερών (βιομηχανία, εταιρίες, ερευνητικοί φορείς, σύνδεσμοι, επιμελητήρια, ΜΚΟ/ιδρύματα, think tanks, ενώσεις πολιτών)

- Εντοπισμός και αξιοποίηση καλών πρακτικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό

- Ενίσχυση της συνηγορίας και του εποπτικού ρόλου της κοινωνίας των πολιτών

- Συνεργασίες με τον Δημόσιο και Ιδιωτικό Τομέα

- Πολιτική βούληση.

Σε ότι αφορά στο θαλάσσιο περιβάλλον:

- 39 τόνοι πλαστικού/ μέρα

- 134 Μεσογειακά θαλάσσια είδη έχουν καταπιεί πλαστικά (WWF)

- 35-50 μέτρα βάθος έχει φτάσει η θαλάσσια ρύπανση στο Αιγαίο

Στόχοι 4ετίας στη διαχείριση αποβλήτων

- Καφέ κάδος για τα τρόφιμα παντού, κάλυψη του 100% της χώρας.

- Ενίσχυση της ανακύκλωσης από το 19% σήμερα στο 30%.

- Κατασκευή μονάδων ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων και με ΣΔΙΤ σε όλη τη χώρα.

- Άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων στις τουριστικές περιοχές Καλύπτουμε το 100% των αναγκών τους σε εξοπλισμό για ανακύκλωση και συλλογή βιοαποβλήτων, μέχρι την Άνοιξη του 2020.

- Ολοκληρωμένο σχέδιο για την επεξεργασία των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων και χημικών αποβλήτων για την προστασία της δημόσιας υγείας.