Το βλέμμα στην ιστορία και την ασφάλεια της Κόκκινης παραλίας

Μία ακόμη σπουδαία επιστημονικής φύσεως συνεργασία θα πραγματοποιηθεί στη Σαντορίνη και αυτή τη φορά θα αφορά στην περιοχή της Κόκκινης παραλίας. Συγκεκριμένα, εγκρίθηκε προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Θήρας, του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) για την εκτέλεση του ερευνητικού προγράμματος σχετικά με την ανάδειξη της γεωλογικής ιστορίας και τη βελτίωση της ασφαλούς επισκεψιμότητας από τους γεωκινδύνους της περιοχής της Κόκκινης παραλίας.

Ο στόχος του Δήμου Θήρας

Η Σαντορίνη, διακρίνεται από την μακραίωνη πολιτιστική ιστορία, τα μνημεία, ενώ διατηρεί μοναδικά στοιχεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους μέσα και από την έντονη γεωλογική ιστορία της. Αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες που διαθέτει, για την ενίσχυση της τουριστικής οικονομίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νησιού. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Δήμος Θήρας στοχεύει στην ανάδειξη όλων των στοιχείων που αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού και εντάσσονται στη γενικότερη αναπτυξιακή κατεύθυνση, που συνθέτει τους στόχους του Δήμου Θήρας.

Αντικείμενο της σύμβασης - Ορισμός Επιστημονικών Υπεύθυνων

Η προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει και υλοποιεί συνεργασία μεταξύ του Δήμου Θήρας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π),η οποία αποσκοπεί στην ανάδειξη της γεωλογικής ιστορίας και τη βελτίωση της ασφαλούς επισκεψιμότητας από τους γεωκινδύνους της περιοχής της Κόκκινης παραλίας με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών μέσων. Για την επίτευξη του συγκεκριμένου προγράμματος, προτάθηκε μια σειρά ενεργειών για την βέλτιστη ανάδειξη, την καλύτερη πρόσβαση και την ασφαλέστερη επισκεψιμότητα στην περιοχή της Κόκκινης παραλίας. Ειδικότερα μια σειρά δράσεων ενημέρωσης και δημοσιότητας για την μοναδικού φυσικού γεωλογικού κάλλους περιοχή της Σαντορίνης καθώς και την ευαισθητοποίηση σε θέματα γεωλογίας αλλά και των φυσικών γεωκινδύνων κατά μήκος της παραλίας.

Αρχικά, θα πραγματοποιηθεί λεπτομερής αποτύπωση του συνόλου των πρανών κατά μήκος της Κόκκινης παραλίας, από τη θέση στάθμευσης μέχρι και στο δυτικό κομμάτι (λευκό τμήμα). Συγκεκριμένα, εναέριες μέθοδοι τρισδιάστατης αποτύπωσης μέσω φωτογραμμετρίας και λέιζερ (laserscanning) θα χρησιμοποιηθούν για την ψηφιακή ανακατασκευή του χερσαίου τμήματος του αιγιαλού σε πολύ υψηλή ανάλυση. Η δημιουργία ενός ενημερωτικού περιπτέρου με διαδραστικό οπτικοακουστικό υλικό που θα ενημερώνει τον χρήστη για την γεωλογική ιστορία της περιοχής μέσα από τρισδιάστατα ρεαλιστικά μοντέλα οπτικοποίησης.

Η ανάγκη για μεγαλύτερη έρευνα στην περιοχή

Σύμφωνα με την γεωλογική – γεωτεχνική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί στην περιοχή της Κόκκινης παραλίας, παρουσιάζεται υψηλή έως πολύ υψηλή επικινδυνότητα εκδήλωσης καταπτώσεων σε όλο το μήκος της Κόκκινης παραλίας με σημαντική επαναληψιμότητα ανεξάρτητα περιόδου (χειμερινή ή θερινή). Αυτό είναι διακριτό και από τα παρελθόντα συμβάντα, μεγαλύτερου μεγέθους των πρόσφατων καταπτώσεων. Λόγω της χρήσης της παραλίας από σημαντικό πλήθος λουόμενων και επισκεπτών προκύπτει μια διακινδύνευση πολύ υψηλή για όλο το μήκος της παραλίας. Η αποτελεσματική απομείωση και μακροπρόθεσμη διατήρηση του επιπέδου επικινδυνότητας σε όλο το μήκος της Κόκκινης Παραλίας σε αποδεκτά επίπεδα με βάση τη διεθνή πρακτική και τους σχετικούς κανονισμούς, απαιτεί εργασίες εξαιρετικά δύσκολες κατασκευαστικά, εκτεταμένες χωρικά, δαπανηρές οικονομικά αλλά κυρίως μη φιλικές περιβαλλοντικά, ιδιαίτερα σε ένα χώρο εξαιρετικού γεωλογικού φυσικού κάλους σε αρχαιολογική

ζώνη Α. 

Ότι εργασίες εφαρμοστούν, θα πρέπει να μην επηρεάσουν πολύ σοβαρά την αισθητική της γεωλογικής ιδιαιτερότητας της παραλίας, ενώ δε θα πρέπει να διαταράξουν και την ισορροπία μεταξύ της διαβρωτικής δράσης της θάλασσας και της φυσικής τροφοδοσίας της παραλίας με υλικό μέσω των καταπτώσεων από τα φυσικά πρανή, θέτοντας υπό σημαντικό κίνδυνο ακόμη και την ύπαρξή της. Όσον αφορά τη χρήση της παραλίας στον ευρύτερο χώρο θα πρέπει να διερευνηθούν θέσεις σε συγκεκριμένα σημεία με αποδεκτή μειωμένη επικινδυνότητα. Η ολοκληρωμένη ανάδειξη της γεωλογικής ιστορίας καθώς και η ορθολογική διαχείριση και προστασία της περιοχής της Κόκκινης παραλίας από τους γεωκινδύνους και κυρίως τις κατολισθήσεις, κρίνεται απολύτως αναγκαία για την προστασία των εκατοντάδων χιλιάδων επισκεπτών της περιοχής, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα προσβασιμότητας σε συνανθρώπους μας ΑμεΑ. Ο Δήμος Θήρας ενδιαφέρεται να προστατεύσει το φυσικό πλούτο του νησιού και να αναδείξει τις φυσικές ιδιαιτερότητες του, σε όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Οι λόγοι που έκριναν απαραίτητη την επιστημονική συνεργασία

Η συνεργασία με τους δύο φορείς (Ε.Κ.Π.Α. και Ε.Μ.Π.) κρίνεται επιβεβλημένη διότι ο Δήμος δεν διαθέτει το επιστημονικό προσωπικό για τη διενέργεια τέτοιων εξειδικευμένων ενεργειών για την ανάδειξη της φυσικής γεωλογικής ιδιαιτερότητας της περιοχής. Πρόκειται για καινοτόμο παρέμβαση, υψηλής επιστημονικής έρευνας και τεκμηρίωσης των επιστημονικών δεδομένων, με αναπτυξιακή διάσταση. Προστατεύει μια ευαίσθητη παραθαλάσσια περιοχή και εν’ δυνάμει επικίνδυνη από τους γεωκινδύνους, για τους πολυάριθμους επισκέπτες της, ενώ αναδεικνύει την μοναδικότητα του χώρου στο φυσικό περιβάλλον.

Η επιστημονική επάρκεια του Ε.Κ.Π.Α.

Η ανάδειξη τόσο του χερσαίου όσο και του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος με καινοτόμες εφαρμογές αλλά και η ανάλυση των γεωκινδύνων αποτελούν φυσικό αντικείμενο του Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας (ΕΦΓ) του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Ε.Κ.Π.Α. Το εργαστήριο διαθέτει α) σύγχρονο επιστημονικό εξοπλισμό (ROVs, drones, cameras κλπ), β)

απαραίτητα λογισμικά για την επεξεργασία των χερσαίων και θαλάσσιων δεδομένων και γ) συσκευές εικονικής πραγματικότητας. Από την εκτεταμένη και ειδική εμπειρία που έχουν τα μέλη του Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας επί την ανάλυση των φυσικών κινδύνων και την ανάδειξη και προβολή του φυσικού περιβάλλοντος, το Εργαστήριο θα εκτελέσει τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του στα θέματα φυσικών κινδύνων, ανάλυση της γεωλογικής ιστορίας, διερεύνηση του υποθαλάσσιου χώρου στη περιοχή της Κόκκινης παραλίας και προβολή του μοναδικού γεωλογικά φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.

Η ερευνητική δράση του Ε.Μ.Π.

Τα φαινόμενα των εδαφικών ασταθειών (κατολισθήσεων και βραχοκαταπτώσεων) είναι αντικείμενα κατ’ εξοχήν ειδικότητας Γεωτεχνικού Μηχανικού. Ειδικότερα ο Τομέας Γεωτεχνικής Μηχανικής του ΕΜΠ έχει αναπτύξει ιδιαίτερη ερευνητική δράση στην Ελλάδα και Διεθνώς με πλήθος αναφορών και εφαρμογών στα αντικείμενα (α) της ευστάθειας πρανών, (β) των γεωτεχνικών αναλύσεων ευστάθειας και (γ) των εξελιγμένων μεθόδων ακριβούς τρισδιάστατης αποτύπωσης της δομής σύνθετων βραχομαζών με ειδικά ανεπτυγμένα λογισμικά και εξοπλισμό. Το αντικείμενο του Έργου είναι καινοτόμο από πολλές πλευρές. Η περιβαλλοντική και αναπτυξιακή διάσταση του Έργου σχετίζεται και θα πρέπει να εκτιμηθεί σε σχέση με τα εγγενή χαρακτηριστικά της παραθαλάσσιας περιοχής διατηρώντας την αισθητική του χώρου και προστατεύοντας το περιβάλλον.

Από την εκτεταμένη και ειδική εμπειρία που έχουν τα μέλη του Τομέα Γεωτεχνικής επί των γεωλογικών και γεωτεχνικών συνθηκών και συμπεριφοράς των γεωυλικών, ειδικότερα στο θέμα της επικινδυνότητας και διακινδύνευσης από κατολισθήσεις και βραχοπτώσεις σε ασθενείς και σύνθετες βραχομάζες σε περιβάλλον που απαιτείται η διατήρηση της αισθητικής και του περιβάλλοντος, ο Τομέας Γεωτεχνικής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ θα εκτελέσει τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του στα θέματα τεχνικογεωλογικής και γεωτεχνικής διερεύνησης των συνθηκών ευστάθειας, εκτίμησης επικινδυνότητας εκδήλωσης βραχοκαταπτώσεων και κατολισθήσεων στη περιοχή της Κόκκινης παραλίας.