Οι αναφορές της Υπ. Πολιτισμού για τα νησιά

Είμαι χαρούμενη που βρίσκομαι εδώ γιατί αυτή περιοχή έχει δώσει μεγάλο κομμάτι της ταυτότητας του ελληνικού πολιτισμού. Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν ένα κομβικό σημείο για τη στρατηγική του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα νησιά αυτά αποτέλεσαν κοιτίδα πολιτισμού και ταυτόχρονα μια μόνιμη γέφυρα μέσα στους αιώνες ανάμεσα σε διαδοχικές πολιτισμικές φάσεις. Οι άπειρες αυτές στρώσεις του παρελθόντος είναι παντού ορατές. Από νησί σε νησί, από χωριό σε χωριό, πολλές φορές ακόμα και στον ίδιο τόπο διαφορετικά στοιχεία συνυπάρχουν αρμονικά, σε συνομιλία. Τόσο μεταξύ τους όσο και με το περιβάλλον και το τοπίο. Τα νησιά αυτά αποτελούν ταυτόχρονα και διαμορφωτές της συνολικής ελληνικής ταυτότητας. Ορίζουν τον νησιωτικό χαρακτήρα, τα χαρακτηριστικά του ταξιδιού και της εφευρετικότητας, του πνεύματος του Οδυσσέα, του κοσμοπολιτισμού και της εντοπιότητας.

Στα χαρακτηριστικά αυτά έρχεται να προστεθεί η έντονη τουριστική δραστηριότητα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως τα νησιά αυτά αποτελούν βιτρίνα και οτ παράθυρο της χώρας μας προς τον έξω κόσμο. Έναν προορισμό που μπορεί να προσφέρει ταυτόχρονα ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς, μια διαδρομή μέσα στην ιστορία και μια εμπειρία φιλοξενίας μοναδική σε ολόκληρο τον κόσμο.

Και θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω πως την εξαιρετική συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού για ποιοτική αξιοποίηση των αρχαιολογικών προορισμών με νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Φέρνω ως παράδειγμα τις διαδρομές πολιτισμού οι οποίες αναδεικνύουν και συνδέουν τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία με χώρους μικρότερης επισκεψιμότητας.

Συχνά αναφέρομαι σε τέσσερις άξονες που ορίζουν την πολιτική μας στον πολιτισμό – τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού όπως συνηθίζω να τα ονομάζω. Οι τέσσερις αυτές παράμετροι περιγράφουν το σχέδιο εντός του οποίου κινείται η πολιτική μας. Οι τέσσερις αυτοί πυλώνες είναι ο χώρος και ο χρόνος, η συλλογικότητα, η ποικιλομορφία και η βιώσιμη ανάπτυξη.

Ο χώρος για εμάς μπορεί να γίνει ορατός ως μια οριζόντια σχέση, ως μια σειρά ομόκεντρων κύκλων, όπου γύρω από το κέντρο απλώνονται η γειτονιά, η περιφέρεια, η χώρα, η Ευρώπη και ο κόσμος. Η αποκέντρωση για εμάς δεν αποτελεί έναν «ιμπεριαλισμό» του κέντρου, όπου επιβάλλονται κακέκτυπα και προκρίνονται μιμήσεις σε μικρότερη κλίμακα. Η στάση μας περιγράφεται από το διάλογο, την αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στους διαφορετικούς κύκλους, με σεβασμό στη δημοκρατικότητα του διαλόγου και τη διαφορετικότητα. Και ταυτόχρονα η εξωστρέφεια που εκπέμπει ο κάθε κύκλος, την ταυτότητά του και το συγκριτικό του πλεονέκτημα.

Σε ότι αφορά τον χρόνο έχουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά -τόσο υλική όσο και άυλη- αλλά και τον σύγχρονο πολιτισμό αλλά ταυτόχρονα τις έρευνες και τις δομές για το μέλλον. Ο χρόνος αυτός διαπερνά και την πολιτική μας στο σύνολό της κάτι που φαίνεται και στις επιλογές μας.

Σε ό,τι αφορά την δεύτερη έννοια αυτή της συλλογικότητας ξεκινάμε από την παραδοχή πως είμαστε όλοι μας μέρος ενός όλου. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο καλλιεργούμε το πνεύμα συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού με δήμους και περιφέρειες, τους συλλογικούς φορείς, αλλά και τα υπόλοιπα Υπουργεία. Δουλεύουμε όλοι μαζί, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να καταφέρουμε κάτι σημαντικό, αξιοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία, προκρίνοντας τις συνέργιες και τον συντονισμό των δράσεων.

Σημαντικός πυλώνας είναι η ποικιλομορφία. Η νησιωτική Ελλάδα αποτελεί μια χώρα με μεγάλη πολιτιστική «βιοποικιλότητα» με διαφορετικές παραδόσεις στην επικράτειά της, διαφορετικούς πολιτιστικούς πυρήνες ασύγκριτου πλούτου. Στόχος μας είναι η ανάδειξη της ταυτότητας και όχι η ισοπέδωση. Της ταυτότητας του κάθε τόπου και της κάθε παράδοσης, περιγράφοντας τελικά αυτή την ατελείωτη ποικιλία που είναι η χώρα μας.

Τέλος όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Ελλάδα έχει τρία κύρια στρατηγικά πλεονεκτήματα: α) Την πολιτιστική της κληρονομιά (χωρίς φυσικά να παραγνωρίζουμε τη σημασία και τα επιτεύγματα του νεώτερου πολιτισμού), β) το μοναδικό στην ομορφιά και την ποικιλομορφία τοπίο της και γ) την εξωστρέφεια και την ευρηματικότητα των πολιτών της. Τα στοιχεία αυτά οφείλουμε να τα αναδείξουμε και να τα ενισχύσουμε σε υπερθετικό βαθμό. Όχι μόνο γιατί αποτελούν ένα πολιτιστικό αγαθό το οποίο μπορεί να προσελκύσει ανθρώπους από όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως γιατί αποτελεί την ταυτότητά μας, το αποτύπωμά μας στον κόσμο.

Έχοντας πλήρη επίγνωση της υψηλής τουριστικής κίνησης που συγκεντρώνουν τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου -τo 2016 η ομώνυμη διοικητική Περιφέρεια ήταν η πρώτη σε όγκο ταξιδιωτικών εισπράξεων και η δεύτερη σε επίπεδο διεθνών αφίξεων Περιφέρεια, συγκρινόμενη με άλλες τέσσερις (Κρήτη, Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Ιόνιοι Νήσοι)- το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού επιδεικνύει ιδιαίτερη μέριμνα αλλά και εγρήγορση ως προς τη διαχείριση και προβολή του πολιτιστικού αποθέματος των εν λόγω νησιωτικών περιοχών.

Αρκεί να αναφέρουμε ότι στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων λειτουργούν 25 αρχαιολογικά μουσεία και συλλογές, ενώ στο αντίστοιχο της Δωδεκανήσου 24, οι δε οργανωμένοι αρχαιολογικοί χώροι που λειτουργούν στα Δωδεκάνησα ανέρχονται στους 28 και αντιστοίχως στις Κυκλάδες στους 15, στους οποίους θα πρέπει να προσθέσουμε και τους δεκάδες αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία που είναι προσβάσιμα δίχως δηλαδή την καταβολή εισιτηρίων και αναμφίβολα εμπλουτίζουν το τουριστικό προϊόν μιας περιοχής με προφανή αναπτυξιακά οφέλη.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα έσοδα από τα εισιτήρια στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία, στα Δωδεκάνησα, ήταν 7.416.688 ευρώ το 2016 και ανήλθαν σε 8.382.752 ευρώ το 2017, με αντίστοιχα ποσά για τις Κυκλάδες 3.683.372 (2016) και 4.159.110 (2017)

Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να υπογραμμιστεί ότι η κήρυξη μιας περιοχής ως αρχαιολογικού χώρου σημαίνει ότι υπάρχει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση για ύπαρξη αρχαιοτήτων, όχι κατ' ανάγκη διατηρητέων, οι οποίες ενδέχεται να αποκαλυφθούν κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών. Είναι ευνόητο ότι οι περιορισμοί, οι οποίοι απορρέουν από την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου δεν παρεμποδίζουν την επενδυτική ή/ και οικιστική δραστηριότητα στην περιοχή. Αντίθετα, δημιουργούν ένα ξεκάθαρα νομικό πλαίσιο προστασίας των αρχαιοτήτων, ώστε οι μελλοντικοί επενδυτές ή απλοί ιδιώτες να μην υποχρεωθούν να τροποποιούν τον οικονομικό τους σχεδιασμό λόγω της εκ των υστέρων διαπιστωθείσης ανάγκης ανασκαφικής έρευνας.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει εντάξει στο φετινό Πρόγραμμα Δράσης της, πιστώσεις για τη συντήρηση των περισσοτέρων αρχαιολογικών μουσείων της αρμοδιότητάς της, για τη διαμόρφωση κατάλληλων διαδρομών για επισκέπτες – Άτομα με Αναπηρία και τη δημιουργία ειδικών σημάνσεων για την κατηγορία αυτή του κοινού, καθώς και άλλες εργασίες που απαιτούνται στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των μουσειακών υποδομών των Κυκλάδων.

Στα νησιά των Κυκλάδων, ιδιαίτερη περίπτωση συνιστά ο αρχαιολογικός χώρος της Δήλου δεδομένου ότι -παρά την μεγάλη επισκεψιμότητά του, πλάι σε έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό-, βρίσκεται σε ένα νησί ακατοίκητο, με ό,τι προβλήματα απορρέουν από αυτό (τα σημαντικότερα προβλήματα είναι η υποστελέχωση, η έλλειψη τακτικής ακτοπλοϊκής σύνδεσης, και οι περιορισμένες/γερασμένες υποδομές).

Στην τελική ευθεία ένταξης στο ΕΠΑνΕΚ 2014-2020, βρίσκεται το έργο συντήρησης-στερέωσης-αναστήλωσης μνημείων Δήλου προϋπολογισμού 4.700.000 ευρώ, ενώ παράλληλα πραγματοποιούνται οι αναγκαίες εργασίες στερέωσης αρχαίων τοίχων μνημείων της Δήλου και συνεχίζεται η αναστήλωση της Στοάς του Φιλίππου. Εκπονείται επίσης διαχειριστικό σχέδιο του αρχαιολογικού χώρου με κύριο άξονα την ολιστική αντιμετώπιση των μνημείων και του Μουσείου/ μουσειακών εστιών, ολοκληρώνεται η Μελέτη αποκατάστασης ναού Δηλίου Απόλλωνα (α' φάση) ενώ σε συνεργασία με το ΤΑΠ κατασκευάζεται ο βιολογικός καθαρισμός για το νησί.

Κύρια προτεραιότητα μας την τελευταία τριετία (2016-2018) είναι η αναβάθμιση των Αρχαιολογικών Μουσείων Δήλου - Μυκόνου, τα οποία, λόγω του ότι ανεγέρθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και επεκτάθηκαν τη δεκαετία του 1970, χρήζουν κτηριακής αναβάθμισης και επανέκθεσης. Για τον σκοπό αυτό συνήφθη το 2016 Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης με τον Δήμο Μυκόνου και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με στόχο την εύρυθμη λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου της νήσου Δήλου και την ανάδειξη των μνημείων της Μυκόνου, την αναβάθμιση του κελύφους και των μόνιμων εκθέσεων των μουσείων Δήλου και Μυκόνου, καθώς και τη διοργάνωση εκθέσεων σε αυτά.

Ταυτόχρονα, δρομολογείται η γενικότερη επανέκθεση των δύο μουσείων, μέσω της εκπόνησης των σχετικών μελετών.

Τέλος, σημειώνεται ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει συνάψει Συμφωνία-Πλαίσιο και με τον Οργανισμό Parco Archeologico di Pompei, με σκοπό την οργάνωση εργαστηρίων, εκθέσεων, ανταλλαγών επιστημονικού προσωπικού και συνεργασιών στο πλαίσιο των στερεωτικών και αναστηλωτικών εργασιών των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου της Δήλου.

Εξίσου σημαντική είναι η δημιουργία νησίδας μουσείων στο Κάστρο της Χώρας Νάξου. Το συγκεκριμένο έργο, το οποίο εντάχθηκε τον Ιούλιο του 2017 και ολοκληρώνεται το 2021 στο «Ε.Π. ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 2014-2020» με συνολική χρηματοδότηση 2.300.000 ευρώ, θα προσφέρει τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στους πολυάριθμους επισκέπτες του νησιού, τρεις αναβαθμισμένες αρχαιολογικές εκθέσεις σε τρεις διαφορετικούς χώρους εντός του κηρυγμένου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου Κάστρου.

Το έργο προβλέπει πρώτον τη νοηματική και χωροταξική διασύνδεση όλων των σημαντικών καταλοίπων του μεσαιωνικού συγκροτήματος του Κάστρου με ενημερωτικές πινακίδες, με σημάνσεις διαδρομών και με δημιουργία σχετικής ψηφιακής εφαρμογής ξενάγησης – περιήγησης για έξυπνες συσκευές, και, δεύτερον, την πραγματοποίηση, σε τρία κτήρια, εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και αναβάθμισης των υποδομών, με σκοπό την οργάνωση, εξ αρχής, μίας ενιαίας μόνιμης έκθεσης με τον χαρακτήρα Θεματικού Διαχρονικού Μουσείου για τον πολιτισμό της Νάξου και των Μικρών Κυκλάδων.

Τα τρία κτήρια είναι: α) το κτήριο Τιμίου Σταυρού (Αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου) β) ο Πύργος Γλέζου (ή Crispi) (Βυζαντινό Μουσείο) και γ) το κτήριο της Αεροπορίας (ή Κτήριο Προμπονά): διώροφο αρχοντικό, αρχικά πρόσκτισμα του Κάστρου, που με το πέρασμα των χρόνων ενσωμάτωσε πολλές κατασκευαστικές φάσεις. Η συμβολική και πραγματική σύνδεση της οικίας με τον Πύργο Γλέζου θα επιτευχθεί με τη γεφύρωση τους σε ένα επίπεδο πάνω από εκείνο του δρόμου

Για την ανάδειξη της κηρυγμένης ως χρήζουσας ειδικής προστασίας περιοχής του Κάστρου και του Μπούργου νήσου Νάξου, παράλληλα με τον οικοδομικό έλεγχο, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ξεκίνησε πρόγραμμα απομάκρυνσης επιγραφών/πινακίδων καθώς επιφέρουν αισθητική βλάβη στον κηρυγμένο οικισμό.

Την τρέχουσα περίοδο προωθείται από την Εφορεία, σε συνεργασία με τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, Προγραμματική Σύμβαση που αφορά στην παρακολούθηση, εποπτεία και υλοποίηση της εκτέλεσης του έργου «Διαμόρφωση Αστικού Τοπιού Στη θέση«Γρόττα» στη Χώρα Νάξου», στο πλαίσιο του οποίου θα υλοποιηθούν έργα ανάδειξης σε τμήμα της Γρόττας.

Όσον αφορά το Αρχαίο υδραγωγείο και Ιερό των Πηγών στο Φλεριό, Κούροι Μελάνων, έχει εκπονηθεί η μελέτη για τη δημιουργία Κέντρου Ενημέρωσης Επισκεπτών σε απαλλοτριωμένο από το ΥΠΠΟΑ κτήριο, πλησίον των Κούρων. Μόλις εξασφαλισθούν οι απαραίτητες πιστώσεις, ο χώρος μπορεί να εξοπλισθεί και να λειτουργήσει.

Στο πλαίσιο κατασκευής και διαμόρφωσης του νέου λιμανιού στη Σχοινούσα, υπάρχει ενεργή Προγραμματική Σύμβαση με το Δήμο Νάξου, για την «Προστασία, Διαμόρφωση και ανάδειξη ανασκαφής στο χώρο των χερσαίων εγκαταστάσεων του νέου λιμανιού της Σχοινούσας». Ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος ανέρχεται στο ποσό των 38.752 ευρώ και αφορά στην ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Οι εργασίες προβλέπεται να ολοκληρωθούν με τη λήξη του έτους.

Στην Κύθνο, η οργάνωση του Αρχαιολογικού Μουσείου, μέσω της μετατροπής του ανενεργού Δημοτικού Σχολείου της Χώρας του νησιού σε μουσείο, εντάχθηκε ως έργο τον Αύγουστο του 2016 στο «Ε.Π. ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 2014-2020» και η λήξη του προγραμματίζεται στα τέλη του τρέχοντος έτους. Η αλλαγή χρήσης του κτηρίου (Παλαιό Δημοτικό Σχολείο) σε Μουσειακό χώρο αντιμετωπίζει το υφιστάμενο κέλυφος λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη ταυτότητά του ως νεοκλασικό και στοχεύει στην ανάδειξη των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών του. Στο πλαίσιο αυτό, επιλέγεται σχεδιασμός με βάση το τοπικό – νησιωτικό περιβάλλον και με σκοπό τη χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, αξιοποιώντας, κατά το δυνατόν, ήπιας μορφής πηγές ενέργειας και κάνοντας χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών. Θα γίνει, επίσης, προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας μέσα από την εκμετάλλευση της αρχιτεκτονικής του νεοκλασικού κτηρίου, όπως έχει αυτή ενταχθεί και προσαρμοσθεί στο νησιωτικό περιβάλλον. Επιπλέον, σε συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή θα επιδιωχθεί η οικολογική διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων του κτηρίου, ώστε να αποτελέσει σημείο πολιτιστικής και περιβαλλοντικής αναφοράς για την τοπική κοινωνία.

Στη θέση «Βρυόκαστρο» που ταυτίζεται με την αρχαία πόλη της Κύθνου διενεργείται συστηματική ανασκαφή από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας) σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Τέλος, συντηρήθηκε το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ι. ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στη Χώρα Κύθνου, 17ου αιώνα, με το σύνολο των εικόνων του.

Νέα μουσειακή υποδομή προτίθεται να οργανώσει η αρμόδια Εφορεία και στα Κουφονήσια, με τη δημιουργία Κέντρου Ενημέρωσης - Αρχαιολογικής Συλλογής στο κτήριο του πρώην Δημοτικού Σχολείου Άνω Κουφονησίου. Στον συγκεκριμένο χώρο, αφού πραγματοποιηθούν οι δέουσες εργασίες, θα εκτεθούν τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του περίφημου κυκλαδικού πολιτισμού που άνθισε στο Αιγαίο 5000 χρόνια πριν, με κέντρα τα Άνω και Κάτω Κουφονήσια, την Κέρο και το Δασκαλιό.

Για τη Θήρα προσβλέπουμε στην αναβάθμιση του αρχαιολογικού αποθέματος του νησιού και σε συνεργασία με το Δήμο Θήρας προωθείται η καθιέρωση του νησιού ως τουριστικού προορισμού για όλο τον χρόνο. Πρόσφατα (20/3/2018) το ΥΠΠΟΑ προχώρησε στη σύναψη διετούς Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης με τον Δήμο και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, για την εκτέλεση του έργου «Πρόγραμμα μελετών, συντήρησης και προβολής μνημείων, μνημειακών συνόλων και μουσείων στα όρια του Δήμου Θήρας". Στο πλαίσιο της εν λόγω Σύμβασης θα χρηματοδοτηθεί, μεταξύ άλλων, η ένταξη του περίφημου γλυπτού της "Κόρης της Θήρας" στο αίθριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θήρας.

Τέλος, σημειώνεται ότι οι δράσεις που περιλαμβάνονται στην ανωτέρω Προγραμματική Σύμβαση θα ενισχύσουν την προσπάθεια ένταξης του μνημειακού αποθέματος της Θήρας στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, καθώς και στον Οργανισμό των Πόλεων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Παράλληλα προγραμματίζεται η επισκευή του μουσειακού κτηρίου στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, η δημιουργία πωλητηρίου ΤΑΠΑ και η βελτίωση του υφιστάμενου συστήματος ηλεκτρονικής διαχείρισης και αυτόματης έκδοσης εισιτηρίων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πλήθος των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου Ακρωτηρίου.

Στην Πάρο, που πέρα από την αρχαία παρακαταθήκη της αποτελεί και αγαπημένο προορισμό για θρησκευτικό τουρισμό, δρομολογείται η αναστήλωση του αιθρίου για την δημιουργία Γλυπτοθήκης στο υπερώο της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, μιας από τις σημαντικότερες παλαιοχριστιανικές εκκλησίες του ελλαδικού χώρου και τοπόσημου της πρωτεύουσας του νησιού Παροικιάς.

Λαμβάνουν επίσης χώρα ανασκαφικές εργασίες στο πρωτοβυζαντινό συγκρότημα του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, κατά μήκος της ανατολικής εξωτερικής πλευράς του ναού και των παρεκκλησίων αγίου Νικολάου, αγίων Αναργύρων και αγίου Φιλίππου, στο πλαίσιο εργασιών εξυγίανσης προβλημάτων υγρασίας. Η έρευνα απέφερε νέα, ενδιαφέροντα στοιχεία για το σημαντικό αυτό μνημείο και την αρχιτεκτονική του καθώς και κεραμικά ευρήματα ιδίως από την πρωτοβυζαντινή περίοδο ανέγερσης και ακμής του. Μετά τις εργασίες αυτές, ο χώρος στα ανατολικά αυτού του μοναδικού μνημείου κατέστη επισκέψιμος. Τελος προγραμματίζεται η αναστήλωση των κελιών του Φραγκομονάστηρου στην Παροικιά Πάρου και η λειτουργία του ως Βυζαντινού Μουσείου σε συνεργασία με το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Εκατονταπυλιανής και το Δήμο Πάρου.

Στην Άνδρο έχει γίνει σημαντική υποδομή σε επίπεδο μελετών για αναστηλωτικά έργα αρχαίων αλλά και βυζαντινών μνημείων, τα οποία είναι ώριμα προς χρηματοδότηση: Πρόκειται για τον ελληνιστικό πύργο Αγ. Πέτρου, τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο Κορθίου καθώς και τους ναούς Αγίου Δημητρίου, της Παναγίας Θεοσκέπαστης και της πηγής (Κόμης) και Αγίου Νικολάου στο Κόρθι.

Στη Σίκινο έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ν. Αιγαίου 2014-2020 η Στερέωση κι αποκατάσταση ναού Επισκοπής Σικίνου (ΕΣΠΑ), με προυπολογισμό 750.000 ευρώ.

Το ΥΠΠΟΑ μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών του στο Νότιο Αιγαίο συμβάλλει συστηματικά στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών μας με την αποστολή μουσειακών αντικειμένων σε εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας, προβάλλοντας ποικιλοτρόπως τον πολιτισμό των νησιών και δημιουργώντας ένα ισχυρό δίκτυο προβολής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περιοδική έκθεση "Vanity: Κοσμήματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα", της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων που έχει παρουσιαστεί ήδη στην Ελλάδα και προγραμματίζεται να παρουσιαστεί στο προσεχές διάστημα στο Parco Archeologico di Pompei στην Ιταλία και εν συνεχεία στο Guangdong Museum στο Guangzhou στην Κίνα. Από την άλλη η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου πρόκειται να συμμετάσχει με δανεισμό αρχαίων έργων στην περιοδική έκθεση με τίτλο «Μυκηναϊκή Ελλάδα. Ο μυθικός κόσμος του Αγαμέμνονα» που διοργανώνει η ΓΔΑΠΚ σε συνεργασία με το Κρατικό Μουσείο Βάδης στην Καρλσρούη Γερμανίας (διάρκεια έκθεσης: 1.12.2018 – 2.6.2019). Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο συμφώνου συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Επιστημών, Έρευνας και Τεχνολογίας του Κρατιδίου Βάδης-Βυρτεμβέργης και του ΥΠ.ΠΟ.Α.

Επιπλέον κατά την τρέχουσα περίοδο αντικείμενα από τις Κυκλάδες περιλαμβάνονται στην περιοδική έκθεση «Χρήμα», στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης καθώς και στην περιοδική έκθεση του Σπιτιού Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες με τίτλο "Interactions". Επίσης πρόσφατα (Νοέμβριος 2017), η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων οργάνωσε στην Αθήνα το διεθνές συνέδριο «Περί των Κυκλάδων νήσων. Το αρχαιολογικό έργο στις Κυκλάδες» με παράλληλη περιοδική έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο.

Το Υπουργείο Πολιτισμού βρίσκεται σε συνεχή κι αγαστή συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Μέσω Προγραμματικών Συμβάσεων και σε συμπράξεις με τις οικείες Μητροπόλεις υλοποιείται η επισκευή και συντήρηση του κωδωνοστασίου της Ιεράς Μονής Πανορμίτη στη Σύμη, η δομική αποκατάσταση του κωδωνοστασίου της Παναγίας Φιλερήμου, η Φωτιστική Ανάδειξη της Ακρόπολης Λίνδου και η στεγάνωση της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης Σωτήρα στην Κάλυμνο.

Επιπλέον το ΥΠΠΟΑ μετέχει ενεργά στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων και συνεργασιών με ελληνικούς και ξένους επιστημονικούς και εκπαιδευτικούς φορείς σε προγράμματα που αφορούν στην έρευνα, τεκμηρίωση και ανάδειξη των μνημείων, όπως με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (ανασκαφικό ερευνητικό πρόγραμμα για την ανάδειξη της αρχαίας νεκρόπολης του Αγίου Φωκά και διασύνδεση με την νεκρόπολη της Κυμισάλας στη Ρόδο). Πρόσφατα μάλιστα υπεγράφη προγραμματική σύμβαση με φορέα χρηματοδότησης την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης για τη δράση των Κοινών στην αρχαία Ρόδο, με τηνΕλβετική Συνομοσπονδία Πολιτισμού (πρόγραμμα για τους ροδιακούς αμφορείς και τα ψηφιδωτά δάπεδα από την αρχαία πόλη της Ρόδου), με την Πολυτεχνική Σχολή του Μπάρι (αποτύπωση μνημείων της Κω), με το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο (ως εταίρο στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων, όπως η «Ανοικτή Καινοτομία» του ΕΠΑνΕΚ ή το «Hyperion» του Horizon 2020), με τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή (Επιφανειακή έρευνα στη νήσο Κέρο), με την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή (Ρήνεια, Εκπόνηση αρχαιολογικού χάρτη της νήσου)

Προσβλέπουμε σε περαιτέρω συνεργασίες με κυβερνητικούς και εκπαιδευτικούς φορείς, με τους οποίους ήδη έχουμε συνεργαστεί αγαστά στο παρελθόν (Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης και Πανεπιστήμιο Αιγαίου), για την αναβάθμιση και ψηφιοποίηση του πολύτιμου και σπάνιου αρχειακού και φωτογραφικού αρχείου που διαθέτει το ΥΠΠΟΑ στα Δωδεκάνησα και το οποίο αποτελεί αντικείμενο μελέτης και έρευνας σε διεθνές επίπεδο.

Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία που βρίσκονται στα νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, θα στελεχωθούν με την πρόσληψη μόνιμου φυλακτικού προσωπικού, συνολικά 22 ατόμων. Η προκήρυξη βρίσκεται στο ΑΣΕΠ προς δημοσίευση.

Για την ομαλή λειτουργία των ανωτέρω χώρων έχουν προσληφθεί με συμβάσεις πεντάμηνης (5) διάρκειας, συνολικά 41 άτομα (αρχαιοφύλακες, καθαριστές).

Για τη θερινή περίοδο, προκειμένου να λειτουργήσουν οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία με διευρυμένο ωράριο (8:00-20:00), θα προσληφθούν εντός των επόμενων ημερών συνολικά 199 άτομα (αρχαιοφύλακες, καθαριστές, εργάτες), με συμβάσεις επτάμηνης (7) διάρκειας, άμεσα την ερχόμενη εβδομάδα.

Για τις ανάγκες καθαριότητας καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου θα προσληφθούν άμεσα 11 καθαριστές με συμβάσεις δεκαοκτάμηνης (18) διάρκειας.

Για την υλοποίηση αρχαιολογικών έργων και υποέργων σε έργα τρίτων στα εν λόγω νησιά, εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου συνολικά 34 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων (αρχαιολόγοι, μηχανικοί, συντηρητές, εργατοτεχνίτες κτλ.).

Σημαντικό όμως κομμάτι της παράδοσης αποτελεί και η άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Το ΥΠΠΟΑ διά των αρμοδίων υπηρεσιών του εποπτεύει και υλοποιεί την εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) στην Ελλάδα. Πάντοτε σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, που κατά τεκμήριο είναι και φορείς της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ανάδειξη της διατροφικής κληρονομιάς της Ελλάδας αποτελεί έναν από τους στόχους υψηλής προτεραιότητας συνδεδεμένους με την εφαρμογή της εν λόγω σύμβασης. Μέσα από μια σειρά δράσεων προωθείται αυτός ο στόχος και παράλληλα η κουλτούρα της καλλιέργειας προϊόντων, της συνέχισης ύπαρξής τους στην διατροφική αλυσίδα των ανθρώπων, της σύσφιξης των σχέσεων με άλλες χώρες με τις οποίες μοιραζόμαστε κοινό πολιτιστικό παρελθόν(π.χ. της Μεσογείου).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής είναι η εγγραφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Μεσογειακής Δίαιτας.

Στον προγραμματισμό υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ είναι η ανάδειξη και εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και άλλων αγροδιατροφικών παραδόσεων από την περιοχή του Ν. Αιγαίου, πάντα με τη συνεργασία των τοπικών κοινοτήτων και φορέων. Να σημειώσουμε εδώ πως το 2018 εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς η Αμπελοοινική Κληρονομιά της Σαντορίνης.

Eπίσης, στο πλαίσιο της ανάδειξης του τοπίου ως πολιτισμικού αγαθού, με πρωτοβουλία της Ελλάδας και της Κύπρου, υποβλήθηκε φάκελος υποψηφιότητας από κοινού με άλλες επτά χώρες για την εγγραφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO της Τέχνης της Ξερολιθιάς. Καθώς οι ξερολιθιές αποτελούν προσίδιο χαρακτηριστικό του ελληνικού αγροτικού τοπίου -τις συναντούμε σε πολλά νησιά του Νοτίου Αιγαίου- και είναι συνυφασμένες με την παραγωγή αγροδιατροφικών προϊόντων.

Παράλληλα με τον μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων και μουσείων των διαφόρων νησιών και την βιοποικιλότητα των ευρημάτων και το πολιτιστικό βάθος της περιοχής, το Νότιο Αιγαίο είναι μια περιοχή με έντονη δημιουργική δραστηριότητα και στον σύγχρονο πολιτισμό. Το Υπουργείο Πολιτισμού μεριμνά για αυτή την παραγωγή βοηθώντας με κάθε δυνατό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα το 2017 δόθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού 13 Αιγίδες, τόσο σε εκδηλώσεις όπως η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου στη Ρόδο, η Γιορτή Ποίησης στις Δονούσες, η Περιοδική έκθεση «Χαράσσοντας την Οδύσσεια» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου, ή τέλος σε σημαντικά Φεστιβάλ που πραγματοποιούνται την καλοκαιρινή περίοδο και προσελκύουν Έλληνες και ξένους επισκέπτες, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τα Φεστιβάλ της Νάξου, της Σύρου και της Ρόδου.

Όσο αφορά τις οικονομικές ενισχύσεις και την προσπάθεια του ΥΠΠΟΑ να ενισχύσει την Περιφέρεια, και ειδικά την Περιφέρεια του Ν. Αιγαίου όπου συνυπάρχουν οι σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί της χώρας μας, αλλά και τα ακριτικά νησιά που δέχονται ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων και βάλλονται από ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, δόθηκαν συνολικά 86.000€.

Ενισχύθηκαν όμως και σημαντικά Φεστιβάλ της περιοχής με διεθνείς συνεργασίες αλλά και διεθνή αποδοχή, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Σύρου με τη συμμετοχή καταξιωμένων καλλιτεχνών στο χώρο τους, ή το Φεστιβάλ Νάξου στο διατηρητέο μνημείο του πύργου Μπαζαίου, ή τέλος την χορευτική ομάδα ARTIUS DANCE THEATRE, που ενισχύθηκε μέσα από τις επιχορηγήσεις του ΥΠΠΟΑ για το ελεύθερο θέατρο και χορό.

Για να έχουν όλα αυτά αποτέλεσμα απαιτούνται ευρύτερες συνεργασίες κι αυτό επιδιώκει το ΥΠΠΟΑ και οι αποκεντρωμένες Υπηρεσίες του. Συνεργασίες με τα άλλα Υπουργεία, με την Περιφέρεια, με τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα (όπως το Πολυτεχνείο), με τον Δήμο, με την Εκκλησία, με τους τοπικούς κι επιστημονικούς φορείς και συλλόγους.

Ολόκληρη η ομιλία της εδώ.