Δρομολογούνται οι ενέργειες διάσωσης των ταφικών μνημείων

Η υφιστάμενη κατάσταση, αλλά και ο προγραμματισμός των απαιτούμενων ενεργειών, σε ότι αφορά στην αποκατάσταση των ταφικών μνημείων της Σύρου, απασχόλησαν τη χθεσινή πρώτη συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης.

Τα μέλη της Επιτροπής Ταφικών Μνημείων έλαβαν μία αναλυτική ενημέρωση από τον Διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, Δαυίδ Διακοδημητρίου, σχετικά με τις μέχρι τώρα ενέργειες και τις περαιτέρω κινήσεις για τη διάσωση τους.

Τα ταφικά μνημεία του Αγ. Γεωργίου χαρακτηρίστηκαν από την αρμόδια Αντιδήμαρχο Πολιτισμού, Αλίκη Λεονταρίτη, ως «σπάνιο, εκπληκτικό σύνολο έργων τέχνης», για τα οποία, όπως ενημέρωσε, το ενδιαφέρον των τοπικών αρχών για αυτά ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1980, ενώ το 1990, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, τα μνημεία κρίθηκαν διατηρητέα.

Η νέα Αντιδήμαρχος αναγνώρισε ότι και από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή, δια της κυρίας Μαρίζας Αγγελοπούλου, υπήρξε μία «εξωστρέφεια» του θέματος, «με κάποιες ενέργειες», όπως ανέφερε, που είχαν ως αποτέλεσμα την ένταξη τους στην Ένωση Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης (Association of Significant Cemeteries of Europe – ASCE).

Ενημέρωση για το ιστορικό

Στην ενημέρωση που παρείχε στα μέλη της Επιτροπής ο κ. Διακοδημητρίου, υπενθύμισε την πορεία των ενεργειών γύρω από το θέμα, όταν στα τέλη της δεκαετίας του ’90 υπήρξαν κάποιες επιτόπιες επισκέψεις επισήμων, όπου διαπιστώθηκαν οι εκτεταμένες φθορές που είχαν υποστεί τα μνημεία, γεγονός που οδήγησε στην εκκίνηση μίας προσπάθειας, με την παρακίνηση του Δήμου, από το Υπουργείο Πολιτισμού για την αποκατάσταση και συντήρηση τους.

«Το Υπουργείο εκπόνησε μελέτη για την αποκατάσταση 4 μνημείων (Γιαννίκογλου, Πρωίου, Πετροκοκκίνου και Γεωργιάδη), στα πρώτα χρόνια του 2000, όταν υπήρξε και η σχετική έγκριση, ενώ αργότερα προωθήθηκε, σε ποιο προχωρημένο στάδιο, η μελέτη για το μνημείο Γεωργιάδη. Κατόπιν παρεμβάσεων του Δήμου και του Υπουργείου Πολιτισμού, επιτεύχθηκε το 2010 να υπογραφεί μία προγραμματική σύμβαση μεταξύ του τότε Δήμου Ερμούπολης και του Υπουργείου Πολιτισμού, με σκοπό να γίνει η συντήρηση και αποκατάσταση των 4 προαναφερόμενων μνημείων. Λίγο μετά έγινε και μία ένταξη στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ποσού 450.000 για τον σκοπό αυτό».

Όπως διευκρίνισε ο κ. Διακοδημητρίου, η κατάσταση τότε ήταν διαφορετική σε σχέση με τα όσα ισχύουν σήμερα, καθώς τότε το Υπουργείο Πολιτισμού είχε τη δυνατότητα να εκτελεί έργα, ενώ διέθετε και συντηρητές. Με την έναρξη της οικονομικής κρίσης το Υπουργείο Πολιτισμού ήταν από τα πρώτα που είχαν πληγεί, με αποτέλεσμα η εν λόγω 3ετής προγραμματική σύμβαση να μείνει «στα αζήτητα».

«Γύρω στο 2013 ξεκίνησαν και πάλι οι συζητήσεις μήπως και με ανάθεση εργολαβίας σε εξωτερικούς εργολάβους προχωρήσουν οι εργασίες και οι προσπάθειες για την παράταση της σύμβασης. Η παράταση αυτή εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο το 2014. Από εκείνη τη χρονική περίοδο και μετά δεν έγινε τίποτα άλλο, από τυπική άποψη. Δηλαδή ούτε η προγραμματική σύμβαση υπογράφηκε, ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού ασχολήθηκε, ούτε και ο Δήμος για την υπογραφή της παράτασης της προγραμματικής σύμβασης».

Βέβαια, στο σημείο αυτό ο κ. Διακοδημητρίου σημείωσε ότι «στην προγραμματική σύμβαση του 2010 αναφέρεται ότι το έργο θα επιβάρυνε τον προϋπολογισμό του Δήμου με 150.000 ετησίως. Οπότε ο Δήμος είχε την πρόθεση να δώσει αυτά τα χρήματα και λίγο μετά δόθηκε η δυνατότητα να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Ο Δήμος είχε τη διάθεση να δώσει αυτά τα χρήματα στο Υπουργείο Πολιτισμού, γιατί ο ίδιος δεν θα μπορούσε ποτέ να το κάνει, καθώς δεν έχει συντηρητές στις υπηρεσίες του, οπότε δεν μπορούσε να εκπονήσει ούτε τις μελέτες, ούτε και να τις επιβλέψει».

Η υπόθεση παρέμεινε σε αδράνεια μέχρι το 2018, όταν ο Δήμος έλαβε μία ενημέρωση ότι επίκειται απένταξη, από την χρηματοδότηση, με τον Δήμο να βιάζεται να απαντήσει ότι θα ενεργοποιηθεί, με τη Διαχειριστική να επισημαίνει πως αυτό δεν μπορεί να γίνει από την στιγμή που η χρηματοδότηση είχε εγκριθεί για το Υπουργείο Πολιτισμού, που ήταν ο φορέας υλοποίησης του έργου και όχι για το Δήμο... Τότε

έγιναν κάποιες επαφές (του Δήμου) με το Υπουργείο Πολιτισμού, για το τι προτίθεται να κάνει, καθώς λήγει η χρηματοδότηση, όμως άργησαν να απαντήσουν, καθώς είχαν πρόβλημα στο πως θα συντάξουν την απάντηση χωρίς να εκτεθούν και οι ίδιοι. Τελικά το Υπουργείο ωθήθηκε να εκδώσει την απάντηση το 2019, στην οποία αναφέρεται ότι δίνονται οι μελέτες στο Δήμο για να τις υλοποιήσει».

«…Ο Δήμος ποτέ δεν διεκδίκησε τα δικαιώματα του έναντι του Υπουργείου Πολιτισμού, αυτή τη στιγμή υφίσταται ζημιά στα μνημεία και δεν έκανε ποτέ κάποια ενέργεια έστω και νομική ή έστω μια διοικητική ή έστω μία όχληση. Απεναντίας βρέθηκε ο ίδιος ο Δήμος να κατηγορεί την Τεχνική του Υπηρεσία ότι δεν πήγε να κάνει μία τηλεδιάσκεψη. Μιλάμε για 10 χρόνια ιστορία, 450.000 διαθέσιμα, ένα Υπουργείο ως φορέας υλοποίησης και κατηγορήθηκε η Τεχνική. Αυτό είναι το άδικο και έγινε για εσωτερικούς και πολιτικούς λόγους του Δήμου και δεν έχει καμία σχέση με την Υπηρεσία».

Το τώρα και οι επόμενες ενέργειες

Για την υπάρχουσα κατάσταση ο κ. Διακοδημητρίου ενημέρωσε ότι επιχειρείται να γίνει τροποποίηση της ένταξης ώστε το ποσό των 450.000 να διατεθούν με φορέα υλοποίησης το Δήμο και επειδή υπάρχει η αδυναμία στην εκπόνηση των μελετών και την επίβλεψη τέτοιου είδους έργων θα ενταχθεί και μία υπηρεσία συμβούλου, που θα βοηθήσει την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου στο να κάνει όλη τη διαδικασία (δημοπράτησης, μελετών κ.λ.π.)…Η διαδικασία έχει ξεκινήσει το Ιανουάριο-Φεβρουάριο, αλλά τον Σεπτέμβριο στάλθηκαν τροποποιημένα τεχνικά δελτία, προϋπολογισμός (75.000) για το θέμα του συμβούλου και από ότι φαίνεται θα εγκριθεί αυτή η τροποποίηση».

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι από το 2005 που έγιναν οι μελέτες, οι οποίες εγκρίθηκαν το 2006, όταν το 2018 έγινε μία αυτοψία στο χώρο από συντηρητή, κατά την οποία διαπιστώθηκε, συγκρίνοντας το τότε φωτογραφικό υλικό αποτύπωσης των μνημείων, ότι υπήρξε μία εκτεταμένη επιδείνωση τους.

Αυτό όμως που επισημαίνεται είναι ότι δεν πρέπει να συγχέεται το θέμα της συντήρησης με την αποκατάσταση των μνημείων, καθώς αυτή είναι και η βαρύνουσας σημασίας εργασία, η οποία προϋποθέτει αποκαθήλωση τους, μεταφορά τους σε χώρους όπου θα γίνουν όλες οι απαιτούμενες εργασίες και να επανατοποθετηθούν, ενώ η συντήρηση αφορά στην επιτόπια εφαρμογή κάποιων υλικών επί των επιφανειών των μνημείων.

Για τον ρόλο του συμβούλου, διευκρινίστηκε ότι θα διαθέτει στην ομάδα του ειδικούς για το συγκεκριμένο έργο συντηρητές και θα παρέχει βοήθεια στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου για την εκπόνηση των μελετών, τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, αλλά και για στη φάση υλοποίησης του έργου.

Όσον αφορά στις ήδη υπάρχουσες μελέτες, του Υπουργείου Πολιτισμού, ο σύμβουλος θα εκτιμήσει τον εάν απαιτείται επικαιροποίηση τους.

Η ένταξη των ταφικών μνημείων στην Ένωση Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης, αποτελεί τη βάση του σχεδιασμού του Τμήματος Πολιτισμού για τις περαιτέρω ενέργειες, οι οποίες περιλαμβάνουν μία ψηφιακή αποτύπωση με εικόνα 3D όλων των ταφικών μνημείων, με σκοπό να διατηρηθεί η ιστορίας τους μέσα στο χρόνο. Για την εν λόγω ενέργεια και προκειμένου να υλοποιηθεί σε συνεργασία, έχουν ήδη γίνει οι πρώτες επαφές με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, όπως ενημέρωσε η κ. Λεονταρίτη.

Παράλληλα, το Τμήμα Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία, σχεδιάζει να προχωρήσει σε αναβάθμιση του χώρου και οριοθέτηση της εισόδου στο χώρο των μνημείων για τους επισκέπτες και ένταξη τους στις πολιτιστικές διαδρομές του νησιού.

Για τη δυνατότητα παρεμβάσεων και διασφάλισης των δεδομένων που απαιτούνται σε χώρους που γίνονται επισκέψιμοι, αποφασίστηκε να διευκρινιστεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς, καθώς πρόκειται για οικογενειακές ιδιοκτησίες σε έναν δημοτικό χώρο, ώστε να επιτραπούν όλες οι περαιτέρω ενέργειες εκ μέρους του Δήμου.