"Μες τα φύλλα της καρδιάς" του μεγάλου ρεμπέτη

Το νέο του βιβλίο με τίτλο “Μαύρα Μάτια: Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920” παρουσίασε ο Μάνος Ελευθερίου, σε μία ξεχωριστή εκδήλωση στις γειτονιές του μεγάλου ρεμπέτη στην ιστορική έδρα της Σύρου.

Στην πρώην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου της Άνω Σύρου, όπου κυριολεκτικά δεν “έπεφτε καρφίτσα” από τους φίλους και τους λάτρεις της μοναδικής γραφής του, ο Συριανός στιχουργός, λογοτέχνης και ποιητής μίλησε για το καινούριο συγγραφικό “τέκνο του που αφορά σε ένα οδοιπορικό στα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της ζωής του Μάρκου Βαμβακάρη στη Σύρα.

Στην εκδήλωση συμμετείχε η γνωστή ηθοποιός και φίλη του κ. Ελευθερίου, Νένα Μεντή, η οποία ανέγνωσε με γλαφυρό τρόπο ένα -ξεχωριστό για την ίδια- απόσπασμα, στο οποίο αποτυπώνεται μοναδικά ο μόχθος της εργατικής τάξης και ο ευρύτερος κοινωνικός ιστός της εποχής.

Μέσα από τα μάτια του Συριανού συνθέτη

Συνδυάζοντας την προσωπική μαρτυρία του σπουδαίου συνθέτη για τα πρώτα νεανικά του χρόνια με πλούσιο αρχειακό υλικό (περιγραφές εφημερίδων για χορούς, αστυνομικές διατάξεις, δικαστικά έγγραφα, σπάνιες φωτογραφίες και ντοκουμέντα κ.ά.), ο δημιουργός στήνει ένα καλειδοσκοπικό κείμενο, ανασυστήνοντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της συριανής κοινωνίας εκείνης της εποχής.

Μέσα από τις σελίδες του αναδεικνύεται η Σύρος των αντιθέσεων -όχι μόνο των ταξικών- λαμπερή και σκοτεινή ταυτόχρονα, σε μια περίοδο που το κομβικό λιμάνι παρακμάζει, δίνοντας τη σκυτάλη στον Πειραιά, εκεί όπου θα πλεύσει και ο νεαρός Μάρκος αναζητώντας την τύχη του. Από τη μια η ευμάρεια των πλουσίων, από την άλλη οι τεκέδες, τα πορνεία και οι κουτσαβάκηδες. Τα εφοπλιστικά πλοία και οι καρβουνιάρηδες, τα εργοστάσια και η παιδική εργασία. Όλα αυτά που πέρασαν στην ψυχή του μικρού Μάρκου κι έγιναν μουσική, στίχος, τραγούδι.

Μιλώντας για το έργο του, ο κ. Ελευθερίου ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “ο Μάρκος Βαμβακάρης ήταν ένας μουσικός που έδωσε κρυιολεκτικά το αίμα της καρδιάς του για το ελληνικό τραγούδι”. Αξίζει να σημειωθεί ότι, το 2012 συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από την κοίμησή του. “Δυστυχώς, με τα προβλήματα που δέρνουν την ανθρωπότητα, τη χώρα, αλλά και τη Σύρα δεν τιμήθηκε όπως έπρεπε η μνήμη του”, επεσήμανε. Παράλληλα, απηύθυνε ιδιαίτερες ευχαριστίες προς τους Θωμά Δρίκο και την ιστορικό τέχνης Μαρίζα Δαλεζίου για την πολύτιμη συνεργασία τους.

“Είναι γνωστή η λατρεία του Μάνου Ελευθερίου για την έρευνα, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τη Σύρο και βέβαια η αδυναμία του για τις συλλογές” τόνισε στο σύντομο χαιρετισμό του, ο δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, Γιάννης Δεκαβάλλας.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της Σύρου την περίοδο 1905-1920

Αναφερόμενος στο νέο βιβλίο του σπουδαίου δημιουργού, τόνισε ότι παρουσιάζεται η ζωή της Σύρου εκείνη την εποχή, όχι μόνο της κοσμικής και φιλοτεχνικής τάξης, αλλά και των ανέργων, των επαιτών που δούλευαν ατέλειωτες ώρες και γενικότερα, όλου του κόσμου του περιθωρίου που βίωνε μία βασανιστική απαξίωση.

“Ο Μάνος, εφαρμόζοντας ό,τι είχε κάνει και στους τέσσερις τόμους “Το θέατρο στην Ερμούπολη τον 20ο αιώνα” έτσι και εδώ γαντζώνεται από φράσεις, αφηγήσεις και αναφορές του Μάρκου για να μπει βαθιά στις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Καταγράφει με διεξοδικό τρόπο την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της Σύρας στα χρόνια που έζησε αλλά με την απόλυτη σεμνότητα που τον διακρίνει, διευκρινίζει ότι δεν είναι ιστορικός”, σημείωσε ο κ. Δεκαβάλλας.

Παράλληλα, πρόσθεσε πως “πως η ζωή της Σύρου εκείνης της περιόδου και τα πρώτα βιώματα του Μάρκου όπως τα έζησε μέσα από την ανέχεια, τη φτώχεια και τις στερήσεις, σε συνδυασμό με τα πρώτα μουσικά ακούσματα των παιδικών του χρόνων, μουσικές από γάμους, πανηγύρια και διασκεδάσεις αλλά και ήχους εκκλησιών της Άνω Σύρου επηρέασαν βαθιά την προσωπικότητα αλλά και το μεγαλειώδες μουσικό του έργο”.

“Μετονομασία του πρώην Λατομείου Καραβέλα σε Ανοιχτό Χώρο Πολιτισμού “Μάνος Ελευθερίου”

Κλείνοντας, κατέστησε γνωστό ότι σε επόμενο δημοτικό συμβούλιο θα συζητηθεί η πρότασή του για την μετονομασία του πρώην Λατομείου Καραβέλα σε Ανοιχτό Χώρο Πολιτισμού “Μάνος Ελευθερίου”, ως ελάχιστη αναγνώριση του έργου και της μεγάλης γενναιοδωρίας του δημιουργού στη συριανή κοινωνία. “Είμαι σίγουρος ότι όπως εκείνος ερευνά σήμερα με ιδιαίτερη επιμέλεια και αγάπη τη ζωή και έργο του Μάρκου, με την ίδια φροντίδα θα προσπαθούν να ρίξουν φως στη ζωή και το έργο του Μάνου Ελευθερίου”, κατέληξε.

Από την πλευρά του, ο κ. Ελευθερίου ευχαρίστησε το δήμαρχο για αυτή την πρωτοβουλία, ωστόσο ζήτησε να δοθεί στο χώρο το όνομα του Μάρκου Βαμβακάρη και όχι το δικό του. “Είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε στη μνήμη του”, σημείωσε.