Οι Άγιοι του Νοεμβρίου

Οι θρησκευτικές γιορτές του τρίτου μήνα του φθινοπώρου είναι πολλές με πλούσια έθιμα. Στην 1 Νοεμβρίου είναι η γιορτή των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού οι οποίοι τιμώνται ως άγιοι θαυματουργοί.

Στις 8 Νοεμβρίου τιμάται ο Ταξιάρχης Μιχαήλ μαζί με τον αρχάγγελο Γαβριήλ. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ν. Πολίτη, ο Μιχαήλ είναι: «ο κατ’ εξοχήν ψυχοπομπός άγγελος και διατήρησε ίχνη πολλά της λατρείας του ψυχοπομπού Ερμή»!!! Είναι φύλακας του ανθρώπου, γι’ αυτό συνήθως εικονίζεται με ρομφαία και προκαλεί δέος. Στη Σύμη ο ταξιάρχης τιμάται ως προστάτης των ναυτικών….

Στις 9 Νοεμβρίου τιμάται ο άγιος Νεκτάριος που θεωρείται από πολλούς πιστούς ότι ο άγιος κάνει θαύματα σε παραλυτικούς και άλλους ασθενείς και άτεκνους. Ο άγιος Μηνάς στις 11 Νοεμβρίου. Το όνομα του (όπως γράφουν πολλοί ιστορικοί) συνδέεται με το ρήμα μηνώ. Θεωρείται δηλαδή, μηνυτής κάθε αδικίας, κι ακόμη ότι μηνά, δηλαδή φανερώνει τα χαμένα και τα κλοπιμαία.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο άγιος Φίλιππος, που τιμάται στις 14 Νοεμβρίου. Ήταν φτωχός γεωργός, ο οποίος όλη μέρα δούλευε στο χωράφι του και το βράδυ γύριζε σπίτι του και φρόντιζε όλους τους φτωχούς γύρω του. Γι’ αυτό επειδή ήταν πολύ καλός και αγαθός, άγιασε όταν πέθανε. Η μέρα του Αγίου Φιλίππου ημερολογιακά έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού τότε ξεκινά η 40ήμερη νηστεία για τα Χριστούγεννα (Σαρανταήμερο). Η Εκκλησία θα ήθελε αργία, η οποία όμως δεν τηρείται, επειδή πρέπει να γίνεται η σπορά.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 21 Νοεμβρίου, που στη Βόρεια Ελλάδα, αυτή η μέρα ονομάζεται «της Παναγίας της Αρχισπορίτισσας» ή «Μεσοσπορίτισσας» ή και «Πολυσπορίτισσας». Σε πολλά βόρεια χωριά βράζουν πολυσπόρια, μείγμα από τα γεωργικά προϊόντα, που τα προφέρουν για τα «χρόνια πολλά» και για ευδοκίμηση της σποράς. Διηγείται μια γυναίκα από εκείνες τις περιοχές: «…τη μέρα της Παναγίας της Ξεσπορίτισσας τελειώνουμε το σπόρο (τη σπορά) και οι γυναίκες πααίνουν στάρι δώρο στην εκκλησία. Ο παπάς το διαβάζει όταν απολύει η εκκλησία. Το διαλέουν καθαρό κι ύστερα το δίνουν στους ψαλτάδες και στους άλλους ανθρώπους για ναναι καλές οι κατοπινές μέρες.»

Ο Άγιος Στυλιανός, 26 Νοεμβρίου. Το όνομά του συνδέεται με το ρήμα στηλώνω. Θεωρείται «στύλος» προστασίας και υγείας, ιδιαίτερα των άρρωστων παιδιών. Στην υμνογραφία του αναφέρεται: «των νεογνών και των νηπίων φύλαξ γενόμενος» και καλείται να διαφυλάτει πάντοτε «αλώβητα τα βρέφη» Πολλές φορές σε ασθενικά παιδιά δίνουν το όνομα Στυλιανός ή Στυλιανή, για να στυλώσουν τα παιδιά.

30 Νοεμβρίου τιμάται ο Άγιος Ανδρέας. Τότε αρχίζει το κρύο να “αντρειεύει” και να δυναμώνουν τα σπαρτά. Γι αυτό βράζουν πάλι πολυσπόρια, που τα ευλογεί ο παπάς στην εκκλησία, και μετά τα μοιράζουν στα σπίτια για να “αντρειωθούν” τα σπαρτά.

Όλες αυτές οι δραστηριότητες είναι συνήθειες των χωρικών που ζούν και δραστηριοποιούνται στη Β. Ελλάδα, στις Σέρρες, στη Δράμα αλλά και στη Φθιώτιδα και στην Αιτωλία, στην Πέλλα....Ήταν μια σημαντική εργασία του καθηγητού μας Γ. Μέγα: “Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας”.

ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Τα Εισόδια της Θεοτόκου αναδεικνύουν το θεϊκό γυναικείο στοιχείο στον Χριστιανισμό. Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου έγινε δεκτή τον 8ο αιώνα μ.χ. στην Κωνσταντινούπολη. Τότε, η είσοδος του γυναικείου φύλου μέσα στο Ιερό της Ιερουσαλήμ ήταν αρνητική. Ο ιστορικός Ιώσηπος αναφέρει οτι στα Ιεροσόλυμα υπήρχε στην αυλή του ναού ένα ειδικό τμήμα, “η αυλή των γυναικών” και εκεί μόνο επιτρεπόταν στις γυναίκες να παρίστανται και να ακούν τις λειτουργίες.

“Ίσως όμως” όπως έγραφε ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης, “από ένα σημείο κι έπειτα, η χριστιανική κοινότητα αναζητούσε κάποια διέξοδο για την έλλειψη του θεϊκού γυναικείου στοιχείου στη χριστιανική ζωή... κατά τον 4ο αιώνα οι χριστιανοί πληροφορούνται μια νέα ιστορία, τη γέννηση της Μαρίας της Αγίας Θεοτόκου και υπερενδόξου μητρός Ιησού Χρηστού”.

Και, όπως αναφέρει το “Πρωτοευαγγέλιο” από κείμενα του Αδελφόθεου Ιάκωβου το 1552, γνωρίζουμε την οικογένεια του Ιησού. Γονείς της Θεοτόκου Μαρίας ήταν ο Ιωακείμ και η Άννα. Αυτό το ζευγάρι, μέχρι τα βαθιά γεράματά του, δεν είχε αποκτήσει παιδί. Υποσχέθηκαν, παρακαλώντας το Θεό, πως αν τους χαρίσει ένα παιδάκι, όταν θα γινόταν τριών ετών, θα το αφιέρωναν στον ναό Του. Και ο Θεός έκανε το θαύμα του, και οι γηραιοί γονείς έγιναν ευτυχείς και χάρηκαν τη θαυμαστή γέννηση της Μαρίας. Προβλέποντας ο Ιωακείμ και η Άννα την “ταχεία έξοδό των από τη ζωή, προσήνεγκαν κατά την παράδοση την κόρη των στον Ιερό Ναό της Ιερουσαλήμ, όταν ήταν τριών ετών και έτσι την αφιέρωσαν στο Θεό. Τη Μαρία υποδέχθηκε Ζαχαρίας, (ίσως πατέρας του Ιωάννου Προδρόμου) ο οποίος την οδήγησε στο Ιερό του Ναού, όπου έμεινε μέχρι της ηλικίας των 14 ή 15 ετών. Και τότε ως ενηλικιωμένη κόρη, αφού οι γονείς της είχαν προ τριετίας αποθάνει, οι ιερείς μετά κοινή σύσκεψη, αποφάσισαν να τη μνηστεύσουν με τον Ιωσήφ, ο οποίος (κατά κάποια κείμενα) ήταν χήρος και είχε αρσενικά και θηλυκά τέκνα από τον πρώτο του γάμο...).

Αυτή η είσοδος της Μαρίας στον Ναό, ονομάστηκε “Εισόδια Θεοτόκου” και καθιερώθηκε ως εορτή της εκκλησίας. Και είναι υπέροχο ότι Ορθόδοξοι και Καθολικοί χριστιανοί απέκτησαν ενα σημαντικό συμπαραστάτη θηλυκού γένους στον αγώνα για τη σωτηρία των ανθρώπων.

Όλοι πιστεύουμε και σεβόμαστε την Παναγία, την Θεοτόκο και υπερένδοξο Μητέρα του Ιησού Χριστού.

Υ.Γ. Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης σε ένα κείμενο του αναφέρει οτι υπήρξαν μερικές διαφορετικές θέσεις ιερέων σε μερικά γραπτά κείμενα 5ου ή 6ου αιώνα: “Ο Πατριάρχης Νεστόριος ετόνισε ότι η Μαρία δεν μπορεί να είναι Θεοτόκος, αλλά μόνο Χριστοτόκος”. Το πρώτο το θεωρούσε εντελώς ειδωλολατρικό...