Τα δώρα της Πρωτοχρονιάς

p { margin-bottom: 0.25cm; direction: ltr; color: rgb(0, 0, 10); line-height: 120%; text-align: left; }p.western { font-family: "Liberation Serif",serif; font-size: 12pt; }p.cjk { font-family: "Droid Sans Fallback"; font-size: 12pt; }p.ctl { font-family: "FreeSans"; font-size: 12pt; }

Και σ' αυτές τις μεγάλες γιορτές μικροί – μεγάλοι σ' όλο τον κόσμο ανταλλάσσουν τα δώρα τους. Αυτή η ωραία συνήθεια καλλιεργήθηκε από πολύ παλιά χρόνια. Η ανταλλαγή δώρων έχει προχριστιανική καταγωγή. Πολλές ομάδες ανθρώπων αντάλλασσαν δώρα κατά τη διάρκεια θρησκευτικών γιορτών και μάλιστα στις χειμερινές εκδηλώσεις ή γιορτές με στόχο και σκοπό (παράλληλα με την εκτίμηση και την αγάπη) το κάθε δώρο πίστευαν ότι βοηθούσε τον κάθε φίλοι ή συγγενή να δημιουργήσει ένα νέο κύκλο παραγωγής των αναγκαίων αγαθών για τη ζωή του ανθρώπου.

Η προσφορά των δώρων ξεκίνησε στην αρχαία Ρώμη όπου οι πλούσιοι συνήθιζαν τα δίνουν χρήματα ή ρούχα κ.α στους φτωχούς γείτονες τους κατά τη διάρκεια της έβδομης μέρας της γιορτής των “Σατουρναλίων”.

Τα “Σατουρνάλια” ήταν η ετήσια γιορτή των Ρωμαίων προς τιμήν του Σατούρνου, που στην ελληνική γλώσσα ήταν ο θεός Κρόνος (πατέρας του Δία).

Στην άλλη σπουδαία γιορτή των Καλενδών, του Ιανουαρίου στο ρωμαϊκό έτος, γινόταν ανταλλαγή δώρων από όλο τον πληθυσμό. Καλένδες ήταν οι πρώτες πέντε μέρες κάθε μήνα κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο. Τα δώρα των Καλενδών που αντάλλασαν οι Ρωμαίοι ήταν κλαδιά με πρασινάδα και ο στόχος τους ήταν να συνοδεύεται από την ευχή να υπάρχει παραγωγικότητα, γονιμότητα, καλή βλάστηση και υγεία στη ζωή των ανθρώπων. Αυτά τα δώρα και όλες οι Ρωμαϊκές συνήθειες είχαν ένα συμβολισμό της δικής τους ειδωλολατρικής θρησκείας. Ο σκοπός των δώρων στην αρχαιότητα ήταν συνυφασμένος με την ευχή και την προσπάθεια για την εξασφάλιση της παραγωγικότητας και της γονιμότητας.

Ανταλλαγή δώρων σήμερα

Σε πολλές χώρες του κόσμου η ανταλλαγή δώρων, σήμερα, συνδέθηκε με την εκκλησιαστική γιορτή των Χριστουγέννων. Με την ευλάβεια οι Χριστιανοί, με σεβασμό και πίστη στον Υιό του Θεού ανταλλάσουν δώρα τιμώντας την ιερή εορτή της Γεννήσεώς του.

Σε ορισμένες χώρες, όπως αναφέρει η Αγγλίδα λαογράφος Christina Hole, προσφέρονται δώρα στις εορτές του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Μαρτίνου και άλλων Αγίων, γιατί τους θεωρούν “δωροδότες”, των ανθρώπων. Στην Αγγλία, στην Αμερική και στις περισσότερες περιοχές του Χριστιανικού κόσμου και φυσικά στην Ελλάδα τα δώρα έρχονται με τον Άγιο Βασίλειο την Πρωτοχρονιά. Συχνά όμως συνηθίζεται και η προσφορά δώρων τα Χριστούγεννα. Και είναι ωραία εικόνα να είναι τοποθετημένα γύρω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, κάνοντας τη γιορταστική όψη αυτών των ημερών πιο ωραία.

Η Βασιλόπιτα

“Βάγια μου, άναψ, τα κεριά, Βασίλη τα φανάρια.

Ακόμα δεν ακούσαμε το μάνταλο ν' ανοίξει,

να φέρει το χριστόψωμο να μας καλοκαρδίσει...”

Είναι λίγοι στίχοι, από τα κάλαντα του 19ου αιώνα από την Βόρεια Ελλάδα. Πόσες και πόσες αναμνήσεις δεν μας φέρνει η μυρωδιά φρεσκοψημένου ψωμιού! Θυμόμαστε μύθους και παραμύθια και διαβάσματα για την αγωνία των ανθρώπων της βόρειας γης μας για “ένα κομμάτι ψωμί”. Είναι το ψωμί μια τροφή σημαντική που βοηθά στη συνείδηση μας το θεωρούμε δώρο της μάνας γης, δώρο πολύτιμο και ιερό. Το ψωμί για τον άνθρωπο του χωριού του ορεινού ήταν το βασικό είδος διατροφής και ιερό. Όταν πέρασαν τα χρόνια.... ήρθε κι η Βασιλόπιτα. Πρωτοχρονιά χωρίς Βασιλόπιτα δεν γίνεται. Σε πολλά χωριά, το βράδυ μετά το φαγητό, κόβουν την πίτα σε κομμάτια, αφού πρώτα την “σταυρώσουν” με ένα σταυρό καμωμένο από κλαδιά ελιάς! Η ελιά ήταν και είναι το ιερό δέντρο για πολλούς ανθρώπους. Πρώτα κόβουν το κομμάτι του Χριστού, μετά της Παναγίας, μετά του σπιτιού και στο τέλος ένα κομμάτι για κάθε μέλος της οικογένειας.

Τελευταίο είναι το κομμάτι του φτωχού. Σε πολλά από τα χωριά κόβουν κι ένα κομμάτι για τα ζώα τους. Μετά τον άνθρωπο, την οικογένεια και τους φίλους, τα ζώα στα χωριά μας είναι πολύτιμα! Σε άλλες περιοχές το πρώτο κομμάτι της πίτας είναι του Αη Βασίλη και έπειτα ακολουθούν όλα τα άλλα. Τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς, ακόμη και σήμερα, σε μερικά χωριά αφήνουν το τραπέζι στρωμένο, με όλα τα γλυκίσματα επάνω, κουραμπιέδες, μελομακάρονα, φυσικά και την πίτα για τον Αη Βασίλη, αλλά και πολλοί λένε και για τους καλικάντζαρους που θα μπουν στο σπίτι με σκοπό να το καταστρέψουν. Όταν όμως δουν ότι υπάρχουν τα ωραία γλυκίσματα σέβονται τα σπίτια που τους υποδέχονται.

Σύμφωνα με μερικά κείμενα ιστορικών, αναφέρεται ότι ο Μέγας Βασίλειος που ήταν σοφός και δίκαιος, επιθυμούσε να προσφέρει στον άνθρωπο, ιδιαίτερα σε αυτόν που ήταν φτωχός, ότι μπορούσε. Ο ίδιος ο Άγιος, γράφουν, ζύμωνε ο ίδιος δεκάδες μικρούς άρτους μέσα στους οποίους έβαζε ένα κομμάτι χρυσάφι και από τη δική του παρουσία και από όσα προσέφεραν κάτοικοι της πόλης. Τότε βέβαια κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι έτσι θα γινόταν η αρχή για την καθιέρωση ενός οιωνού τύχης, ευτυχίας, πλούτου και ελπίδας. Και φυσικά αυτό είναι το φλουρί! Και όλοι γνωρίζουμε ότι στην δική μας εποχή δεν υπάρχει βασιλόπιτα χωρίς να έχει φλουρί!!!Αυτό το έθιμο της βασιλόπιτας με το φλουρί και ιδιαίτερα με το τι συμβολίζει πέρασε και στην Ευρώπη, έστω κι αν ο... “Αη Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία. Ενσωματώθηκε στον τρόπο ζωής σε πολλές χώρες. Έτσι, σε πολλές περιοχές της Αγγλίας αλλά και της Γερμανίας και την παραμονή της Πρωτοχρονιά, αλλά και την παραμονή των Θεοφανίων, κατασκευάζεται ένα γλύκισμα που μέσα του κρύβουν ένα φασόλι ή ένα αμύγδαλο. Όποιος το βρει θεωρείται ο “βασιλιάς” της βραδιάς.

Κάλαντα της Σμύρνης

“Εις αυτό το νέον έτος, εις την πρώτη του μηνός,

ήρθα να σας χαιρετήσω φίλος άσσος θαυμαστός.

Ο Βασίλης ο Μέγας, Ιεράρχης ταπεινός,

εις την οικογένειαν σας ναναι πάντα αρεστός...”

Υ.Γ. Αγαπητοί φίλοι αναγνώστες σας εύχομαι από καρδιάς, η Νέα Χρονιά 2017 να είναι χαρούμενη, ευτυχισμένη