Μία διαφορετική θέαση του παρελθόντος

Την ευκαιρία να αναστοχαστούν τους ταυτοτικούς, γνωσιακούς και αισθητικούς δεσμούς τους με το παρελθόν, μέσα από τη ματιά ενός εμπνευσμένου καλλιτέχνη, προσφέρει στους επισκέπτες της Δήλου η έκθεση σύγχρονης γλυπτικής τέχνης “SIGHT” του Βρετανού Antony Gormley.

Η εικαστική αυτή εγκατάσταση στον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο του ιερού νησιού, όπου και θα παραμείνει μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2019, αποτελεί προϊόν σύμπραξης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Οργανισμού ΝΕΟΝ.

Οι δύο φορείς ξεκίνησαν τη συνεργασία τους πέρυσι, με την επιτυχημένη έκθεση σύγχρονης τέχνης «Constellations in the dirt» (Αστερισμοί στο χώμα) που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι 2018 στο Κουφονήσι, ως πρόλογος της δημιουργίας της Αρχαιολογικής Συλλογής Κουφονησίου από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Αλληλεπίδραση με την τοπογραφία του νησιού

Με το “SIGHT”, ο Antony Gormley, ένας από τους πιο καταξιωμένους καλλιτέχνες των καιρών μας, επανεποικίζει τη Δήλο με «σωματομορφές» από σίδηρο, αποκαθιστώντας την ανθρώπινη παρουσία και δημιουργώντας ένα ταξίδι από πιθανές συναντήσεις. Η πρώτη σύνδεση του επισκέπτη με την έκθεση επιτυγχάνεται πριν ακόμα ο ίδιος πατήσει το πόδι του στη στεριά. Προσεγγίζοντας τη Δήλο με το σκάφος, στη δύσβατη βορειοδυτική πλευρά, αντικρίζει μια μοναχική φιγούρα (από τη σειρά του Gormley «Another Time», 1999-2013) που στέκεται φρουρός σε ένα βραχώδες ακρωτήριο στην άκρη του νερού. Δύο ακόμη έργα από την ίδια σειρά, που επίσης ατενίζουν τον μακρινό ορίζοντα, δεσπόζουν στην κορυφή Πλάκες πάνω στο όρος Κύνθος και άλλο ένα παρόμοιο έργο στέκεται στα νερά του λιμανιού. Άλλες γλυπτές φιγούρες ενσωματώνονται σε αρχαιολογικούς χώρους σε όλο το νησί, από το Στάδιο μέχρι τη συνοικία του Θεάτρου και από τα εμπορικά καταστήματα μέχρι το Μουσείο. Συνολικά παρουσιάζονται 29 γλυπτά, κατασκευασμένα τα τελευταία είκοσι χρόνια, μεταξύ των οποίων πέντε νέα έργα που ανατέθηκαν στον καλλιτέχνη ως νέα παραγωγή για τη Δήλο.

Η έκθεση παρουσιάστηκε την περασμένη Πέμπτη στη Μύκονο, ενώπιον δημοσιογράφων έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το γεγονός μαγνητοσκοπήθηκε και από τηλεοπτικά συνεργεία. Η διήμερη δημοσιογραφική αποστολή, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο νησί της Δήλου, οργανώθηκε από τον Οργανισμό ΝΕΟΝ. Μεταξύ των μέσων που προσκλήθηκαν και έδωσαν το «παρών» ήταν και η «Κοινή Γνώμη».

Απολαυστική περιήγηση στη δηλιακή ανασύνθεση

Στην ομιλία του, ο Διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της υπηρεσίας για την πραγματοποίηση μίας σύγχρονης εικαστικής εγκατάστασης στη Δήλο, η οποία θα μπορούσε να δώσει μία νέα διάσταση στον τρόπο ανάγνωσης του παρελθόντος. «Τα αρχαία δεν έχουν αυταξία, έχουν την αξία που εμείς τους δίνουμε κάθε φορά. Σήμερα το παρελθόν διαβάζεται σε περισσότερα επίπεδα και οι σχέσεις με αυτό είναι πιο σύνθετες. Οι θεσμικές, οι συλλογικές και οι ατομικές μνήμες διαρκώς αναπλάθονται και αναζητούν νέες συνάψεις και έμπνευση από το παρελθόν πέρα από την απλή, ακαδημαϊκή γνώση», δήλωσε χαρακτηριστικά ο προϊστάμενος της Εφορείας. Όπως τόνισε, η έκθεση του Antony Gormley, ο οποίος ανασημασιοδοτεί και ανασημαίνει το αρχαίο ιστορικό τοπίο της Δήλου, προσφέροντας στον επισκέπτη μια απολαυστική περιήγηση στη δηλιακή ανασύνθεση, λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής ισχύος για τη βιωματική εμπειρία του χώρου και ως δίαυλος για να αναγνώσουμε το νησί με έναν νέο τρόπο, πιο προσωπικό. Καταλήγοντας, ο κ. Αθανασούλης ευχαρίστησε θερμά τον Οργανισμό ΝΕΟΝ για τη συνεργασία του, καθώς και όλο το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων που συνέβαλε στο στήσιμο αυτής της εξαιρετικά δύσκολης και απαιτητικής έκθεσης, κάνοντας ειδική αναφορά, στον αρχαιολόγο Θέμη Βάκουλη, που είχε την επιμέλεια της εγκατάστασης.

Σύνδεση με τον χρόνο, τον χώρο και τη φύση

Τη ριζοσπαστική στάση του Gormley, ο οποίος έρχεται με τα γλυπτά του να υπενθυμίσει πόσο σημαντική είναι η τέχνη στην ανθρώπινη ιστορία, υπογράμμισε με τη σειρά της η Διευθύντρια του ΝΕΟΝ, Ελίνα Κουντούρη, συν-επιμελήτρια της έκθεσης, μαζί με τη Διευθύντρια της Whitechapel Gallery του Λονδίνου, Iwona Blazwick. Η ίδια επισκέφτηκε τον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου το καλοκαίρι του 2017 προς αναζήτηση της ιδέας που ο Οργανισμός θα κατέθετε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ύστερα από την πρόσκλησή της για συνεργασία. «Από ψηλά βλέπεις τη σχέση της Δήλου με τα υπόλοιπα νησιά και συνειδητοποιείς την ψυχική και σωματική προσπάθεια που χρειάζεται για να την εξερευνήσεις και να τη ζήσεις, τη σχέση του σώματος με τη γεωγραφία, την τοπογραφία του νησιού, τις ιστορίες της που στο κέντρο έχουν την ανθρώπινη δημιουργία, την ανάπτυξη και τη συναλλαγή. Φεύγοντας, ήξερα ότι μόνο το έργο του Antony Gormley θα μπορούσε να σταθεί εδώ, γιατί το έργο του μας συνδέει με το σώμα, το χώρο, τη φύση, τα στοιχεία της, την κίνηση και τη μετακίνηση στο χρόνο και αναπόφευκτα με το κοινό μας μέλλον», εξήγησε η κ. Κουντούρη.

Όπως τόνισε, η συνεργασία της με τον Βρετανό εικαστικό ήταν μια μοναδική εμπειρία από την πρώτη κοινή τους επίσκεψη, καθώς είχε την ευκαιρία να δει τον καλλιτέχνη να προχωρά στη σύλληψη του έργου, πώς σκέφτεται την πρώτη σύνδεση του επισκέπτη με τα έργα, πώς μελετά τους ναούς, τα ιερά, τις αρχιτεκτονικές δομές για να καταλήξει στο ποια θα είναι η συνύπαρξη των έργων με το αρχαιολογικό περιβάλλον.

«Δεν είναι μόνο το έργο αλλά και η προσωπικότητα και η καλλιέργεια του ιδίου η οποία σου δίνει τη δυνατότητα μιας βαθιάς κατανόησης των ανθρώπινων πολιτισμών και της προέλευσής τους», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η κεντρική σημασία της τέχνης στο ανθρώπινο αφήγημα

Σύμφωνα με την ίδια, η σύγχρονη διασταύρωση του έργου του Antony Gormley και της ιστορίας προσφέρει μας προσφέρει έναν χώρο ιδεών και έναν εμπλουτισμένο διάλογο που αφορά στο ποιοι είμαστε, ποια είναι η ταυτότητά μας, η σχέση μας με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, η σχέση μας με τη φύση.

«Ως επιμελητήρια επιθυμώ να κατανοήσω πώς αυτή η δέσμευση μπορεί να παράσχει μια βιωμένη εμπειρία, πώς ο καλλιτέχνης μπορεί να γίνει καταλύτης στην αλλαγή αντιλήψεων, στην προώθηση του διαλόγου και στη δέσμευση αρχαιολόγων και κοινού σε μια κοινή, συνεχιζόμενη και συνεχή ιστορία, μια πολιτισμική συνέχεια, μια άλλη θέαση όπως είναι και ο τίτλος της έκθεσης», κατέληξε η Διευθύντρια του ΝΕΟΝ.

Τα γλυπτά του Gormley, που λαμβάνουν νατουραλιστικές, κυβοειδείς και πιο αφηρημένες μορφές, είτε στέκονται όρθια είτε ξαπλώνουν στο έδαφος, εκτεθειμένα στα στοιχεία της φύσης. Αλληλεπιδρώντας με την τοπογραφία του νησιού, τα έργα εμφανίζονται και εξαφανίζονται. Ενεργοποιούν το στοιχειακό χαρακτήρα του νησιού και της ανθρώπινης ιστορίας του, καθιερώνοντας μία σύνδεση με τη συλλογική μας μνήμη. Ο καλλιτέχνης εμπλέκει με σεβασμό το κοινό σε μια εμπειρία που δεν έχει στόχο να λειτουργήσει αντιθετικά προς τον χώρο ή την ιστορία του, αλλά περισσότερο να καθιερώσει μία σωματική και πνευματική σύνδεση με τη συλλογική μνήμη.

«Η τέχνη έχει να κάνει με την επανεπικύρωση της προσωπικής μας εμπειρίας στον παρόντα χρόνο», δηλώνει ο Βρετανός εικαστικός.