Διαφύλαξη και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος

Η ανάπτυξη καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών, καταγραφής, προβολής και διάχυσης του πλούσιου υλικού της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου – Ερμούπολης αποτελεί το επόμενο μεγάλο βήμα που θα συμβάλει στον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση αυτής της σημαντικής πύλης ιστορίας, γνώσης και πολιτισμού στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής του Υπουργείου Εσωτερικών κάλεσε Δήμους και Περιφέρειες της χώρας να υποβάλουν προτάσεις για δράσεις και έργα, στο πλαίσιο της συμπλήρωσης 200 ετών από την Επανάσταση του 1821, που θα χρηματοδοτηθούν από το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» στον Άξονα Προτεραιότητας «Παιδεία, Πολιτισμός, Τουρισμός και Αθλητισμός».

Μεταξύ των προτάσεων που καταρτίστηκαν και προωθούνται από τον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης, περιλαμβάνεται το έργο «Ψηφιοποίηση και προβολή του ιστορικού αρχείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου», προϋπολογισμού 248.200 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

Η γέννηση και ανάπτυξη της Ερμούπολης στα επαναστατημένα χρόνια

Η απαρχή του οικισμού της Ερμούπολης στο παράλιο μέρος του νησιού της Σύρου ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.

Καταδιωκόμενοι Έλληνες από όλα τα μέρη της Ελλάδας κατέφυγαν στις άξενες ακτές του νησιού ρακένδυτοι, πεινασμένοι και τρομαγμένοι από τις σφαγές, τους διωγμούς, τον εξανδραποδισμό και τη φρίκη.

Αυτοί οι άνθρωποι πάλεψαν προς άπειρα εμπόδια και αντιξοότητες και κατάφεραν να αναστήσουν στο κέντρο του Αιγαίου μια πόλη μεγάλη, πολυάνθρωπη, οργανωμένη, αυτοδιοικούμενη δημοκρατικά, σφύζουσα από οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, η οποία δεν βοήθησε μόνο την Επανάσταση να σταθεί, αλλά αποτέλεσε και το μοναδικό εμπορικό της λιμάνι.

Όταν τα λιμάνια του αγωνιζόμενου έθνους είχαν νεκρωθεί από τον ορυμαγδό του πολέμου και τα σκληρά μέτρα του εχθρού, μια «άλλη» μάχη δινόταν στη Σύρα και μάλιστα στο λιμάνι της, όπου έμπαιναν κι έβγαιναν χιλιάδες σκάφη τον χρόνο, φορτωμένα σιτάρι, για να διοχετευθεί στους τόπους που όριζαν οι επαναστατικές αρχές. Και όχι μόνο σιτάρι, αλλά και μπαρούτι και πολεμοφόδια και άλλα αναγκαία.

Η Σύρα δέχτηκε τους πληγωμένους του αγώνα στο πρώτο Ελληνικό Νοσοκομείο που ίδρυσε η πλούσια και εμποροκρατούμενη Ερμούπολη. Δέχτηκε τα ορφανά του στα ορφανοτροφεία της και στα σχολεία της. Τα δίδαξε τέχνη στα εργαστήριά της.

Τα ταμεία της δεν τσιγκουνεύτηκαν σε χρηματικά ποσά εράνους. Έτσι, η Ερμούπολη έγινε σύντομα η μόνη εντόπια πηγή άντλησης εσόδων για τον αγώνα, καθώς και η τροφοδότρια σε χρήμα, η προμηθεύτρια και η ανανεώτρια του πολεμικού στόλου της Επαναστάσεως. Ακόμα και το κέντρο της πληροφοριοδότησής της.

Ο τόπος όπου πρωτοεμφανίστηκαν στο ανταριασμένο από την επανάσταση έθνος, οι θεσμοί και ο τρόπος ζωής μιας Ευρωπαϊκής κοινωνίας: διοίκηση, δικαιοσύνη, παιδεία, κοινωνική πρόνοια, εμπόριο, βιομηχανία, ναυτιλία, τυπογραφία και άλλα.

Η Ερμούπολη είναι μια πρωτεύουσα που η γέννηση, η εκρηκτική της ανάπτυξη στα ταραγμένα επαναστατημένα χρόνια, η ακμή της, η διεθνής της λάμψη αλλά και η τεράστια οικονομική συμβολή της στον Αγώνα, αποτελεί το δεύτερο, μετά τη νίκη, θαύμα της ελληνικής επαναστάσεως.

Όπως σημειώνεται στην περιγραφή της πρότασης, η ιστορία της ειρηνικής δημιουργίας της πόλης εν μέσω του πολέμου, παρουσιάζεται γλαφυρά μέσα από τη μελέτη των πρωτογενών πηγών της εποχής και πρωτίστως των εφημερίδων. Ερευνητές επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Δημοτική Βιβλιοθήκη του νησιού για τη μελέτη του Τύπου του 19^ου αιώνα, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.

Στο πλαίσιο του έργου, κρίνεται ιδιαίτερα  σημαντική η τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση και η δημιουργία καινοτόμων εφαρμογών προβολής τους από το πολύτιμο αρχείο των εφημερίων που διαθέτει η Δημοτική Βιβλιοθήκη Σύρου – Ερμούπολης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση εφημερίδων που χρονολογούνται από το 1837 έως το 1916. Πέραν των εργασιών ψηφιοποίησης και ψηφιακής επεξεργασίας, θα υλοποιηθούν επίσης: ένα αποθετήριο αναζήτησης στο περιεχόμενο των εφημερίδων μέσω οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων, η νέα ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης, καθώς και καινοτόμες ψηφιακές εφαρμογές προβολής και διάχυσης του πλούσιου περιεχομένου όπως: ψηφιακή εκπαιδευτική εφαρμογή σε οθόνη αφής και ψηφιακό διαδραστικό/χρονολόγιο της Ιστορίας της Σύρου.

Ανάδειξη της ιστορίας με διαδραστικά μέσα

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της μεγάλης ανάπτυξης της τεχνολογίας και των πολυμέσων, υπάρχουν πολλά παραδείγματα χώρων σε όλο τον κόσμο που προβάλλουν τον πολιτισμό με ψηφιακό διαδραστικό τρόπο. Οι νέες διαδραστικές τεχνολογίες με σωστό σχεδιασμό μπορούν να βοηθήσουν ώστε οι χώροι πολιτισμού να προσφέρουν το επιστημονικό τους περιεχόμενο με ελκυστικό τρόπο στο κοινό. Ο σχεδιασμός αυτός έχει σκοπό ο επισκέπτης να συμμετέχει με όλες του τις αισθήσεις, δηλαδή να έχει βιωματική προσέγγιση και να παροτρύνεται στην αυτενέργεια, τον πειραματισμό και την εξερεύνηση ώστε η επίσκεψή του να συνδυάζει την εκπαίδευση με την ψυχαγωγία. Βεβαίως, όλα αυτά πρέπει να γίνουν με σεβασμό στους επισκέπτες και με φροντίδα ώστε η νέα ψηφιακή τεχνολογία να ικανοποιεί τις ανάγκες τους, αποφεύγοντας την αλόγιστη και επιπόλαιη χρήση των τεχνολογικών δυνατοτήτων.

Ο Δήμος στοχεύει στην ανάπτυξη και παραγωγή πολιτιστικού αγαθού για την κοινωνία και τους επισκέπτες της περιοχής, για τη δημιουργία εξωστρεφών πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών επαφών. Για το λόγο αυτό, προτείνει την Ψηφιοποίηση και Προβολή του Ιστορικού Αρχείου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου και την ανάδειξη της ιστορίας του νησιού, την περίοδο της Επανάστασης με διαδραστικά μέσα.

Η ολοκληρωμένη προβολή και διαχείριση του Αρχείου που διαθέτει η Βιβλιοθήκη θα έχει σαν αποτέλεσμα την εντονότερη παρουσία της στην περιοχή των Γραμμάτων και των Τεχνών τόσο σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτό, θα δοθεί η δυνατότητα παραγωγής περισσοτέρων εκδόσεων (ηλεκτρονικής και έντυπης μορφής), όπως επίσης και αποτελεσματικότερη βοήθεια προς τους ερευνητές που ασχολούνται με το αρχειακό υλικό.

Το πολιτιστικό απόθεμα θα διασωθεί από την καταστροφή, κυρίως λόγω φθοράς από τη χρήση. Το μέγεθος του αρχειακού υλικού –που είναι πολύ μεγάλο- και η παλαιότητά του, το καθιστούν λίαν ευπαθές.

Μέσω της ψηφιοποίησης, θα ικανοποιηθεί μια βασική ανάγκη των χρηστών του Αρχείου που είναι η οικονομία χρόνου, η συλλογή και η επεξεργασία της πληροφορίας.

Η πολιτιστική κληρονομιά θα διατηρηθεί και θα αναδειχθεί, ενώ παράλληλα θα είναι εφικτή η εμβάθυνση σε θέματα εκπαίδευσης, η ενεργοποίηση των ανθρώπων και κυρίως των νέων προς τον πολιτισμό και η καλλιέργεια σχέσεων συνεργασίας.

Θα δημιουργηθούν νέα ερείσματα και δραστηριότητες, εμπλουτίζοντας τον βίο τόσο των ντόπιων όσο και των επισκεπτών, αξιοποιώντας χώρους και πολιτισμό από τον ίδιο τόπο.

Η ανάδειξη του ιστορικού έπους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, αλλά και γενικότερα του πολιτισμού, με σύγχρονη τεχνολογία αποτελεί μία για τα ελληνικά δεδομένα καινοτομία, η οποία προβάλλει την τοπική ιστορία και ιδιοσυγκρασία. Ο Δήμος στοχεύει στην ενσωμάτωση του πολιτισμού ως βασικού στοιχείου του τουρισμού της εμπειρίας στην περιοχή και το προτεινόμενο έργο συνδράμει σημαντικά σε αυτό, αξιοποιώντας παράλληλα καινοτόμες τεχνολογίες ΤΠΕ. Έτσι, επιδιώκεται η ενδυνάμωση του πολιτιστικού τουρισμού με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών, συμβάλλοντας στην αύξηση της επισκεψιμότητας του Δήμου ως προορισμού που συνδέεται με την Ελληνική Επανάσταση.

Η περίληψη της συγκεκριμένης πράξης έχει κατατεθεί στην Επιτροπή «Ελλάδα 2021».