Σάρα Μπερνάρ και Σύρος

Τη θέση της στον 3^ο όροφο του Θεάτρου Απόλλων έλαβε χθες το πρωί μία συλλεκτική φωτογραφία της θρυλικής Γαλλίδας ηθοποιού του θεάτρου και του πρώιμου κινηματογράφου, Σάρα Μπερνάρ, δωρεά Συριανού επιχειρηματία προς τον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης.

Μέρος του ανεκτίμητου θησαυρού που ο κ. Ραφαήλ Πρίντεζης φύλαγε επί σειρά ετών στο παλαιοπωλείο του, ήταν μέχρι πρότινος μία ξύλινη κορνίζα με βελούδινη επένδυση που φέρει μία σπάνια φωτογραφία της περιζήτητης σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική, Σάρα Μπερνάρ.

Ο ίδιος αγόρασε το συγκεκριμένο έργο στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που συνέλεξε τότε, το κάδρο ήταν διακοσμημένο σε νεοκλασική κατοικία της Ερμούπολης, επί της οδού Απόλλωνα, όπου ζούσε η οικογένεια Δαμαλά.

Ο «κινηματογραφικός» γάμος με τον Συριανής καταγωγής Αριστείδη Δαμαλά

Σημειώνεται πως, η -γεννημένη στο Παρίσι το 1844- Σάρα Μπερνάρ παντρεύτηκε το 1882 στο Λονδίνο τον κατά δώδεκα χρόνια νεότερό της Συριανό διπλωμάτη Αριστείδη ή Ζάκ Δαμαλά, γνωστό τόσο για «την απολλώνια ομορφιά του» όσο και για τον τυχοδιωκτισμό, τα σκάνδαλα και την εξάρτησή του από τη μορφίνη. Εμμονικά ερωτευμένη και επιμένοντας στην επιλογή της, η Μπερνάρ περιέφερε τον εντυπωσιακό, αλλά ατάλαντο σύζυγό της ως συμπρωταγωνιστή στη σκηνή. Όσο έζησαν μαζί, από το 1882 μέχρι το 1884 που χώρισαν χωρίς ποτέ να πάρουν διαζύγιο, δεν είχαν παρά μόνο αποτυχίες, τόσο καλλιτεχνικές όσο και οικονομικές, καυγάδες και σκάνδαλα.

Όπως μας εξηγεί ο ερευνητής και υπεύθυνος του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης κ. Αχιλλέας Δημητρόπουλος: «κατά καιρούς, πολλοί βιογράφοι της Σάρας Μπερνάρ αναρωτήθηκαν, όπως και οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος, πως και γιατί μια πανέξυπνη, χαρισματική και πανίσχυρη γυναίκα επέλεξε συνειδητά και εμπιστεύθηκε την προσωπική της ζωή, αλλά και την καλλιτεχνική της επιτυχία, σε έναν όμορφο, αλλά απρόβλεπτο και ναρκομανή, εικοσιεξάχρονο άντρα. Φαίνεται πως την απάντηση έδωσε, μια για πάντα, η ίδια η Σάρα Μπερνάρ όταν χάραξε με το διαμάντι του δακτυλιδιού της πάνω στο τζάμι του μεγάρου Δαμαλά στην Ερμούπολη, τη φράση “Souvent femme varie bien fous qui s’ y fie”, που μπορεί να αποδοθεί ως «Συχνά η γυναίκα αλλάζει τρομερά, ανάλογα με το ποιόν εμπιστεύεται».

Η συγκεκριμένη φράση βρίσκεται χαραγμένη στο ΒΑ παράθυρο της μεγάλης αίθουσας του αρχοντικού Δαμαλά (αργότερα Εμμ. Κ. Ζερβουδάκη κι’ έπειτα Κων. Κρίνου και Λαυρέντιου Ξενόπουλου), στη γωνία των οδών Απόλλωνος και Χαρίτων 8, στην Ερμούπολη. Σ’ αυτό το αρχοντικό φιλοξένησε ο πατέρας του Αριστείδη (Ζακ) Δαμαλά, ο Αμβρόσιος Ι. Δαμαλάς (1810 – 1869) μεγαλέμπορος και δήμαρχος Ερμούπολης (1853 – 1862) το βασιλικό ζεύγος Όθωνα και Αμαλία, όταν επισκέφτηκαν τη Σύρο το 1846.

Αντίστοιχη, ως ένα βαθμό, μπορεί να θεωρηθεί η ρήση του Γάλλου βασιλιά Φραγκίσκου του Πρώτου, ο οποίος την είχε χαράξει πάνω στο βιτρό του Château de Chambord: “Souvent femme varie, bien fol est qui s’y fie” – «Η γυναίκα αλλάζει συχνά, είναι τρελός όποιος την εμπιστεύεται» - , την οποία παραφράζοντας η Σάρα Μπερνάρ θέλησε να εξωτερικεύσει την διάθεση αυτοκριτικής, αλλά και την απόγνωσή της. Ομοιότητα υπάρχει, επίσης, με τη φράση από την όπερα «Ριγκολέτο» του Giuseppe Verdi (1851): La donna è mobile… È sempre misero chi a lei s’ affida… - «Η γυναίκα είναι άστατη…… Είναι πάντα δυστυχής όποιος την εμπιστεύεται….».

Μια άλλη εποχή στον 3^ο όροφο του ιστορικού Θεάτρου

Η φωτογραφία της παγκοσμίως αναγνωρισμένης ηθοποιού που βρισκόταν στην κατοχή του κ. Ραφαέλου Πρίντεζη, χρονολογείται περίπου τη δεκαετία 1880-1890, διάστημα κατά το οποίο η Σάρα Μπερνάρ είχε επισκεφτεί τη Σύρο με τον σύζυγό της Αριστείδη Δαμαλά. Εικάζεται πως η λήψη έγινε στο νησί από κάποιον Συριανό φωτογράφο.

Η περίτεχνη κορνίζα δωρήθηκε από τον κ. Πρίντεζη στον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης και τοποθετήθηκε από το Τμήμα Πολιτισμού στον χώρο αναμνήσεων του ιστορικού Θεάτρου Απόλλων, που ταξιδεύει τους επισκέπτες σε μία άλλη εποχή. Την εν λόγω έκθεση κοσμούν όχι μόνο προθήκες με έγγραφα, αφίσες, παλιά εισιτήρια και φωτογραφίες ηθοποιών και άλλων διάσημων προσωπικοτήτων της παλιάς εποχής, αλλά και τρία σύγχρονα καμαρίνια με αυθεντικά αντικείμενα από τους Ζαννή Καμπάνη, Άννα και Μαρία Καλουτά και Ελένη Παπαδάκη. Επίσης στο χώρο υπάρχει και το πιάνο του Μουσικοσυνθέτη Μιχάλη Σουγιούλ. Σύντομα θα τοποθετηθεί σε κάθε προθήκη ειδική πινακίδα με την περιγραφή των εκθεμάτων σε δύο γλώσσες.

Το πολιτιστικό «διαμάντι» της Ερμούπολης αναβαθμίζεται

Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαδικασίες για την προμήθεια εξοπλισμού του Θεάτρου Απόλλων, έργου που αποσκοπεί στην αναβάθμιση του σημαντικού πολιτιστικού μνημείου της Ερμούπολης.  

Υπενθυμίζεται πως, για την εκτέλεση της συγκεκριμένης Πράξης πρόκειται να υπογραφεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το αντικείμενό της αφορά στην προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού ώστε να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες και να καταστεί λειτουργική και ασφαλής η χρήση του Θεάτρου. Ειδικότερα, το έργο θα περιλαμβάνει: την προμήθεια σύγχρονου προβολέα (Projector) για τις ανάγκες εκδηλώσεων, προβολής κλπ., την αντικατάσταση της Ηλεκτρολογικής Εγκατάστασης και των φωτιστικών σωμάτων, που έχουν υποστεί φθορές λόγω παλαιότητας και χρήσης, για την ασφαλή λειτουργία του Θεάτρου, την προμήθεια νέων επίπλων για την συμπλήρωση του εξοπλισμού, την τοποθέτηση συστημάτων ασφαλείας και την προμήθεια αναβατορίου φορτίου.

Η παραπάνω προγραμματική σύμβαση έχει εγκριθεί μέχρι στιγμής από τις Οικονομικές Επιτροπές της Περιφέρειας και του Δήμου, το ποσό συμπεριλήφθηκε στην αναμόρφωση του προϋπολογισμού για το 2021 που ψηφίστηκε στην τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου και απομένει το τελικό στάδιο της υπογραφής μεταξύ των δύο συμβαλλομένων.

Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 46.500 ευρώ και θα καλυφθεί από ιδίους πόρους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η προγραμματική σύμβαση έχει χρονική διάρκεια 12 μηνών από την ημέρα της υπογραφής της.