Η Σύρος και η ιστορία της! Μετά το 1821

Έφυγε το 2021. με ιδιαίτερη τιμή όλοι εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε ότι πέρασαν διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821.

Ήταν σημαντική στιγμή για το έθνος μας, για την ελληνική Ιστορία, για όλους τους Έλληνες που ζούσαν στη χώρα μας και για τόσους άλλους που ζουν εκτός Ελλάδας. Γιορτάσαμε, έστω και με δυσκολία, λόγω του κορονοϊού, τα διακόσια χρόνια ύπαρξης του εθνικού κράτους, με το όνομα Ελλάς!!!

Η ιστορία της θάλασσας αποτελούσε από τα πολύ παλιά χρόνια την ιστορία των Ελλήνων, ως μέσο οικονομίας και πολιτισμού.

Το Αιγαίο, σήμερα, χωρίζει δύο κόσμους, δύο κράτη. Χωρίζει την Ελλάδα από την Τουρκία. Αυτός ο χώρος με τη θάλασσα και τα νησιά αποτελεί τμήμα της ελληνικής επικράτειας, με την ύπαρξη του ναυτικού κόσμου, ο οποίος είχε (και έχει0 σπουδαία παράδοση στη ναυπήγηση, ώστε να μπορεί να φτάσει σε όλα σχεδόν τα λιμάνια του κόσμου.

Στα 1821 έφτασαν στη Σύρο τα πρώτα πλοιάρια για να αποβιβάσουν σ' αυτό το νησί με τις ασφαλείς ακτές του, τους διωγμένους και ανυπεράσπιστους Έλληνες που ζούσαν σε άλλες περιοχές. Σμυρναίοι και Κυδωνιείς ήταν οι πρώτοι κάτοικοι. Δεν πέρασε πολύς χρόνος και ακολούθησαν και πολλοί άλλοι πρόσφυγες από διάφορες άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας, που οι Τούρκοι τους έδιωχναν ή τους σκότωναν. Έφθασαν πολλοί άνθρωποι από τη Σμύρνη, Αϊβαλί, Κυδωνία κ.α.

Έφθασαν στο νησί της Σύρου και κάτοικοι από άλλα νησιά του Αιγαίου.

Δύο δραματικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, που ήταν η καταστροφή της Χίου το 1822 και η καταστροφή των Ψαρών στα 1824, έδωσαν την μεγαλύτερη ζωή στον... τότε προσωρινό οικισμό του νησιού.

Στο νησί της Σύρου και πολύ αργότερα, έως το 1850 περίπου, έφτασαν στη Σύρο πρόσφυγες από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως από την Κρήτη, (είναι τόσοι, έως σήμερα οι Κρητικοί στο νησί) από την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Πελοπόννησο και από άλλα νησιά. Βέβαια, ακόμη και όσο περνούσαν τα χρόνια όσοι άνθρωποι φρόντιζαν να βρεθούν στο νησί, δεν ερχόντουσαν μόνο για ελευθερία από Τούρκους, αλλά γιατί τους ενδιέφερε η καλή εργασία. Είχαν ήδη γνωρίσει ότι σ' αυτό το νησί είχε ξεκινήσει μια σταθερή εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη σ' αυτή τη νέα πόλη που δημιούργησαν, την Ερμούπολη!

Η Σύρος, λοιπόν, ήταν το καταφύγιο τόσων πολλών κατοίκων, γιατί προστατευόταν από τους Γάλλους, που φρόντιζαν από την αρχή της ιδρύσεώς της, δεδομένου ότι φρόντιζαν από πολλά χρόνια πριν τους κατοίκους της Άνω Σύρου, και το νησί ήταν πάντα ελεύθερο.

Οι περισσότεροι πρόσφυγες, εκείνη την εποχή, ήταν Χιώτες και είχαν υπηρετήσει με επιτυχία στην πατρίδα τους το εμπόριο και τη ναυτιλία και φυσικά, έτσι ελεύθεροι που βρέθηκαν σ' αυτό το νησί, είχαν την όρεξη να συνεχίσουν το έργο τους και πίστευαν ότι με ιδιαίτερη φροντίδα θα δημιουργούσαν μια νέα ελεύθερη πατρίδα.

Τυχερή η Σύρος από τους πρόσφυγες

Δεν χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να αναπτυχθεί γύρω από το λιμάνι, (εκεί που στην αρχή υπήρχαν μόνο αποθήκες, μαγαζιά κ.α.) ένας προσωρινός στην αρχή οικισμός, που πολύ σύντομα δημιουργήθηκε και αναδείχθηκε σε θαυμάσιο εμπορικό κέντρο και σε θαυμάσιο λιμάνι.

Ο πρεσβευτής της Αυστρίας Prokesch von Osten δίνει με τον πιο παραστατικό τρόπο την εικόνα της δημιουργίας. Ήρθε για πρώτη φορά στη Σύρο το Σεπτέμβριο του 1824 και περιέγραψε τις σκηνές της δυστυχίας και της αθλιότητας που αντίκρισε, μόλις το πλοίο του πλησίασε στο λιμάνι. Χιλιάδες πρόσφυγες, ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά, ήταν σκορπισμένοι στην παραλία, άλλοι κάτω από σκηνές, άλλοι σε ξύλινες παράγκες και άλλοι στον εξωτερικό χώρο, χωρίς προσωρινά ξύλινα σπιτάκια. Αισθάνθηκε ιδιαίτερη λύπη ο von Osten. Επανήλθε στο νησί τον Φεβρουάριο του 1825 και τότε με έκπληξη και θαυμασμό χάρηκε τα καινούργια σπίτια, περίπου εκατό, που είχαν χτιστεί στις πλαγιές του λόγου πάνω από το λιμάνι. Ενθουσιάστηκε και θεώρησε τους νέους κατοίκους του νησιού άριστους και ικανούς ανθρώπους.

Με ιδιαίτερο ενθουσιασμό σημείωσε ότι, “... στη Σύρο βλέπει κανείς πως γεννιέται μια πόλη και πως αναπτύσσεται. Τα σχέδια των περιηγητών παρουσιάζουν επίσης την εκπληκτική ανάπτυξη μιας νέας πόλης στις αρχές του 19ου αιώνα...”

Ο Νέος Οικισμός, απόλυτα ελληνικός, δημιουργήθηκε σε μια εποχή που η Σύρος συνέχιζε, όσο κι αν είχε τη Γαλλική προστασία, να πληρώνει ακόμη στο Σουλτάνο ετήσιο φόρο 1.000 γρόσια περίπου. Ύστερα όμως από τη μεγάλη συγκέντρωση τόσων προσφύγων παρουσιάζεται μια πραγματική “Ελληνική Διοίκησης”. Ίσως προστατεύονται και άλλα κυκλαδονήσια, όπως η Μύκονος κ.α.

Λίγο αργότερα, έφτασε στη Σύρο ο πρώτος Έλληνας Διοικητής, Αλέξανδρος Αξιώτης, με την υποχρέωση να την οργανώσει ως την ελληνική διοίκηση. Είναι απίστευτο που τόσο σύντομα, διορίστηκε λιμενάρχης για την κίνηση του λιμανιού, έγινε παράλληλα και ελληνική αστυνομία και από ειδικούς ανθρώπους έγινε φροντίδα για τους κατοίκους ώστε να αποφύγουν ασθένειες και επιδημίες, που δεν ήταν σπάνιες εκείνα τα χρόνια.

Σ' ολόκληρο το 19ο αιώνα υπάρχει ένα γεγονός που σημάδεψε τη Σύρο και την ιστορία της. Είχε αρχίσει να προσφέρει στον Αγώνα της άλλης Ελλάδας, ώστε να ελευθερωθεί από τους Τούρκους.

Ο Ι. Βλαχογιάννης αναφέρει στο “Χιακόν Αρχείον” ότι η Σύρος πλήρωνε ετήσιο φόρο 1.000 γρόσια περίπου στο Σουλτάνο, ώστε να είναι ελεύθερη να υποδέχεται τόσους Έλληνες στον ελεύθερο χώρο της.

Η οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή των κατοίκων της Σύρου, δίνει, ως σήμερα την εικόνα μιας πετυχημένης “πολιτείας”.

Συνεχίζεται