Σάββατο Λαζάρου, Κυριακή των Βαΐων

Την Κυριακή, προ του Πάσχα, (από τον 9ο αιώνα μ.Χ.) η εκκλησία έχει καθιερώσει την εορτή των Βαΐων εις ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Την ημέρα εκείνη ήταν μεγάλο πλήθος κόσμου που υποδέχθηκε τον Ιησού Χριστό και τον επευφήμησε* ως νικητή του θανάτου. Όλοι οι άνθρωποι κρατούσαν “βαΐα των φοινίκων”και έκραζαν : “ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι κυρίου”! Η εορτή των βαΐων είχε αρχίσει στα Ιεροσόλυμα να τιμάται τον 4ο αιώνα και αργότερα, τον 9ο αιώνα επικράτησε σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο. Παντού, σε όλους τους πιστούς και στους ναούς μοιράζονταν οι κλάδοι των φοινίκων με ιδιαίτερη επισημότητα για την εορτή των Βαΐων. Από τα φύλλα της φοινικιάς, (τα βάγια) γίνονται οι Σταυροί που μοιράζονται στους ναούς την Κυριακή των Βαΐων. Ο κάθε Χριστιανός θα πάρει στο σπίτι του τον σταυρό από βάγια, θα τον τοποθετήσει με ευλάβεια πλάι στο εικόνισμα του σπιτιού. Η φοινικιά, γνωστή στην αρχαιότητα ως Φοίνιξ φυόταν στη χώρα μας από προϊστορικά εποχή, άλλωστε σύμφωνα με την μυθολογία η Λητώ γέννησε κάτω από φοινικιά στη Δήλο τον Απόλλωνα, τον θεό του φωτός. Εκεί δίπλα αναγέρθηκε και ο βωμός αυτού του Θεού. Τη φοινικιά, αυτό το πολύ γνωστό δέντρο, από πάντα οι άνθρωποι την θεώρησαν σύμβολο του Ήλιου, της αγαλλίασης και της δικαιοσύνης . Επειδή αυτό το δέντρο αναπτύσσεται και είναι πάντα όρθιο, θεωρείται σύμβολο ευλογίας, θριάμβου και νίκης. Ο Πλούταρχος, ο αρχαίος φιλόσοφος και συγγραφέας αναφέρει: “ Η φοινικιά ποτέ δεν ρίχνει το φύλλωμά της. Είναι πάντα στολισμένη με το ίδιο πράσινο χρώμα. Αυτή τη δύναμη του δέντρου οι άνθρωποι τη θεωρούν σύμφωνη και κατάλληλη για να αντιπροσωπεύσει τη νίκη!!!” (σε μετάφραση). Είναι ένα δέντρο της ζωής. Συμβολίζει παράλληλα το σφρίγος και τη γονιμότητα. Επίσης, επειδή καρποφορεί σε μεγάλη ηλικία, συμβολίζει παράλληλα τη μακροζωία και τα ανθηρά γεράματα. Είναι πραγματικά απίστευτο πόσο ο άνθρωπος μελέτησε τον φοίνικα. Τον ονόμασαν: “ Το δένδρο του ημερολογίου”, κι αυτό γιατί είχαν προσέξει ότι κάθε μήνα αποβάλλει ένα κλαδί, όπως το ημερολόγιο αποβάλλει ένα φύλλο.

Δόξα και θρίαμβος

Τα κλαδιά της φοινικιάς έχουν πολλούς και σπουδαίους συμβολισμούς. Παράλληλα υποδηλώνουν τη Δόξα και τον θρίαμβο. Στον χριστιανισμό, οι κλάδοι της φοινικιάς που υποδέχθηκαν τον Ιησού στα Ιεροσόλυμα, συμβόλιζαν όχι μόνο την θριαμβευτική είσοδο στην πόλη, αλλά και τον θρίαμβό του πάνω στον θάνατο. Όπως περιγράφουν τα ιερά Ευαγγέλια, ο Ιησούς έκανε το θαύμα... ανασταίνοντας τον Λάζαρο που είχε πεθάνει. Για τους πρώτους Ρωμαίους χριστιανούς ήταν και έμβλημα* επικήδειο*. Ήταν ένα γνώρισμα για εκείνον που έκανε προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Η λέξη προσκυνητής προέρχεται από τη λατινική λέξη palma που σημαίνει... φοίνικας!

Απεικονίσεις της εισόδου του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, μπορεί κανείς να θαυμάσει στη μονή Δαφνίου, όπου σώζεται θαυμάσια απεικόνιση σαν μωσαϊκό. Παρόμοια υπάρχει και στον Άγιο Μάρκο στη Βενετία. Οι πιο σπουδαίες εικονογραφήσεις είναι του Μυστρά στην Περίβλεπτο και Παντάνασσα. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, αυτές είναι οι ωραιότερες συνδέσεις.

Φοινικιά Χουρμαδιά

Η Φοινικιά (phoenix dactylifera) που καλλιεργείται στην Αίγυπτο, Αραβία και άλλες χώρες, είναι αυτή που υπάρχει και στις Κυκλάδες και ήταν γνωστή πριν από 5.000 χρόνια περίπου.

Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο είδος φοινικιάς που εξαπλώνεται στο ανατολικό άκρο της Κρήτης και σχηματίζει το γνωστό φοινικοδάσος της Σητείας, το Βαϊ. Είναι μια μεγάλη αμμώδης παραλία με κυρίαρχο είδος τον ενδημικό φοίνικα που αναπτύσσεται και άνηκε στον Θεόφραστο, τον φιλόσοφο από τη Λέσβο (phoenix theophrastii). Έτσι αναφέρεται το όνομα σε πολύ παλαιά κείμενα. Είναι μοναδικής σημασίας δάσος για την Ευρώπη αφού, όπως αναφέρουν οι ειδικοί στα παλιά χρόνια: “το phoenix theophrastii είναι ένα από τα δύο μόνα Ευρωπαϊκά είδη φοίνικα”. Πολλοί παλαιοί αναφέρουν: “Μήπως αυτό το είδος φοίνικα προήλθε από πειρατές που πήγαν κάποτε και πήραν και κατανάλωσαν χουρμάδες (τους καρπούς του φοινικόδεντρου) και αφού πέταξαν τους σπόρους τους... μετά φύτρωσαν τα δέντρα του φοίνικα; Όπως αναφέρουν οι ιστορικοί, η Κρήτη ήταν συνδεδεμένη με την Αίγυπτο πριν χιλιάδες χρόνια... μήπως πηγαινοέρχονταν οι άνθρωποι με τα μικρά τους πλοία και πετούσαν καρπούς στα χωράφια του νησιού; Ίσως . Ας γνωρίσουμε λοιπόν, ότι ο φοίνικας δεν είναι ελληνικής καταγωγής.

Σάββατο Λαζάρου

Εκεί στην Βηθανία, θαύμα τρανταχτό!

Τον Λάζαρο, τον “τετραήμερο” νεκρό,

Ανέστησε ο Κύριος με τη φωνή Του.

Πριν την δική Του, την Ανάστασή Του!

Ω, της Φιλευσπλαχνίας του Θεάνθρωπου Χριστού!

Πονά για τον χαμό του φίλου του, του αγαπητού!

Ως τέλειος Άνθρωπος, ο Κύριος εδάκρυσε γι’ αυτόν!

Κι ως τέλειος Θεός Ανάστησε αυτόν εκ των νεκρών!

“Ευλογημένος ο Ερχόμενος!” Ωσαννά!

Να Τον υμνήσουμε με την ψυχή

και με τον νου και την καρδιά και την πνοή μας

λαμπάδα φωτεινή να γίνει η προσευχή μας!

-Ένα μέρος από το ποίημα της κ. Κατερίνας Δέρνερ – Καφή που με ιδιαίτερη φροντίδα ασχολείται με την ποίηση. Με την άδειά της προσφέρω ένα μέρος του ποιήματος.

*επευφήμησε: το ρήμα επευφημώ σημαίνει: εκφράζω με κραυγές τη συμπάθεια.

*έμβλημα: συμβολική εικόνα ή παράσταση που χρησιμεύει ως διακριτικό σημείο.

*επικήδειος: ο σχετικός με την κηδεία.