Οι ιστορίες των ανθρώπων της Τήνου ζωντανεύουν στους δρόμους του νησιού

Στο πλαίσιο της Εβδομάδας Προφορικής Ιστορίας που φιλοξενείται από 22 -27 Οκτωβρίου στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, στο Κέντρο Πολιτισμού του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, σήμερα το απόγευμα θα παρουσιαστεί το συμμετοχικό έργο «Κρυμμένο σε κοινή θέα» από την επιμελήτρια του project , Μαρία-Ανδρομάχη Χατζηνικολάου (εικαστικός, ερευνήτρια, διδάσκουσα τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) και την Σουμέλα Μακανίκα, τελειόφοιτο τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που έχει αναλάβει την επιμέλεια οπτικοακουστικής τεκμηρίωσης, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο νησί της Τήνου.

Οι προφορικές ιστορίες είναι οι ιστορίες των καθημερινών ανθρώπων. Στόχος της προφορικής ιστορίας είναι να μελετήσει το παρελθόν μέσα από προσωπικές αφηγήσεις ή μαρτυρίες, συμβάλλοντας στη διατήρηση της κοινωνικής μνήμης και στην κατανόηση του παρόντος. Οι συνεντεύξεις και η καταγραφή των προσωπικών βιωμάτων αποτελούν το κύριο αντικείμενο της. Κατά τη διάρκεια της 3ης Γιορτής Προφορικής Ιστορίας, οι ανά την Ελλάδα ομάδες προφορικής ιστορίας θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους, θα μοιραστούν τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τις προοπτικές τους, ενώ θα πραγματοποιηθούν ομιλίες που θα αφορούν την προφορική ιστορία ως μέθοδο και εκπαιδευτική πρακτική στα σχολεία. Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν εργαστήρια προφορικής ιστορίας τόσο για το ευρύ κοινό όσο και για εκπαιδευτικούς, με αντικείμενα την ιστορική χαρτογράφηση, τους πολυαισθητηριακούς περιπάτους, το θέατρο, το μοντάζ, το ντοκιμαντέρ και τη βιντεοσκόπηση.

Η συγκεκριμένη δράση στην Τήνο ξεκίνησε μετά από πρόσκληση που απηύθυνε το Εικονικό Μουσείο Τήνου στην ομάδα artspirators και την κα. Χατζηνικολάου, η οποία μίλησε για αυτήν τη συνεργασία στην “Κοινή Γνώμη” : “Καλέστηκα να εμπνευστώ, από τις θεματικές του μουσείου που αφορούν το πολιτιστικό τοπίο και την τοπική κοινότητα του νησιού, συνθέτοντας ένα συμμετοχικό έργο. Αυτό που σκέφτηκα ήταν να συνεργαστώ και να δημιουργήσω μία δίοδο επικοινωνίας με τους μαθητές της Β’ και Γ’ τάξης του ΕΠΑΛ Τήνου και την καθηγήτρια Αναστασία Χατζίρη από τον τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών & Πληροφορικής. Μέσα από τη δική μας καθοδήγηση, οι μαθητές, συνέλλεξαν παλιές ιστορίες από το οικογενειακό τους περιβάλλον, ιστορίες από την νεανική ζωή των μεγαλύτερων στο νησί της Τήνου, από εκδρομές, διασκέδαση, καθημερινή ζωή, μαθητική ζωή, στέκια και από τις συνήθειες τους”.

Μέσα από τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας οι μαθητές ρώτησαν, ερεύνησαν και συγκέντρωσαν προφορικές ιστορίες από τα παιχνίδια που έπαιζαν στο δρόμο οι γονείς και οι παππούδες τους. Τα συνέδεσαν με τον τόπο και χρησιμοποιώντας εργαλεία της τεχνολογίας και εικαστικά μέσα, τα ξαναζωντάνεψαν στο δημόσιο χώρο. Οι μαθητές ήρθαν σε επαφή τόσο με έννοιες όπως αυτές της συλλογικής μνήμης και της προφορικής ιστορίας, όσο και με τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και τη παραγωγή ενός έργου με οπτικοακουστικό-διαδραστικό χαρακτήρα.

“Το πρότζεκτ διήρκησε αρκετούς μήνες με διαδικτυακές συναντήσεις, ενώ όταν πλέον πήγαμε την Άνοιξη του 2022 στο νησί, κάναμε ένα workshop μαζί με τους μαθητές όπου, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που είχαν συγκεντρώσει, χαράξαμε μία διαδρομή στη Χώρα της Τήνου και στήσαμε ένα έργο βασισμένο στα παιχνίδια που παίζονταν παλαιότερα στο δημόσιο χώρο” λέει η κα. Χατζηνικολάου.

Οι παρεμβάσεις που έγιναν στο δημόσιο χώρο του νησιού ενεργοποιούνται μόνο τη νύχτα με τη βοήθεια ειδικού φωτισμού (φακών black light) που δε θα αλλοιώνουν το κυκλαδίτικο χρώμα και τις προσόψεις των κτηρίων. Σε επιλεγμένα σημεία της διαδρομής έχουν τοποθετηθεί επίσης Qr codes, τα οποία σκανάρωντας τα, ζωντανεύουν δίνοντας την ευκαιρία στον καθένα να ακούσει τους ίδιους τους πρωταγωνιστές να περιγράφουν τις ιστορίες, τους κανόνες και τις περιγραφές από τα παιχνίδια που έπαιζαν ως παιδιά στα στενά της Τήνου.

Στο πλαίσιο την 3ης γιορτής Προφορικής Ιστορίας, στην ενότητα “Το θέατρο και το παιχνίδι ως εκπαιδευτική πρακτική”, η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη κάλεσε την κα. Χατζηνικολάου να παρουσιάσει το συγκεκριμένο έργο υπό τον τίτλο ‘Ένα παιχνίδι χαμένων ιστοριών από το χθες στο σήμερα. Ένας νυχτερινός περίπατος στα χνάρια των άλλων” και να μιλήσει για τη μεθοδολογία που χρησιμοποίησαν και για τον τρόπο με τον οποίο εκπαίδευσαν τα παιδιά ώστε να πραγματοποιούν ένα καλλιτεχνικό συμμετοχικό έργο από την αρχική ιδέα ως το τέλος.

“Τα παιδιά ήταν εξαιρετικοί συνεργάτες και ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα πολύ θετικά” λέει κλείνοντας η κα. Χατζηνικολάου “Πλέον, αυτό το έργο είναι δικό τους για να το παρουσιάζουν στον κόσμο που επισκέπτεται το νησί. Φεύγει από εμένα σαν εικαστικό και δημιουργό και εντάσσεται στην κοινότητα 100%, κάτι που ήταν και αρχικός στόχος. Με τα εγκαίνια του μουσείου και το ξεκίνημα της λειτουργίας του ελπίζω πως θα συνεχίσουμε και με άλλες συνεργασίες κι ενδεχομένως να υλοποιήσουμε το δεύτερο μέρος του πρότζεκτ, φέρνοντας στην επιφάνεια και άλλες ιστορίες”.