Η Σύρα στα χρόνια του πολέμου και της κατοχής

Η υπέρτατη δοκιμασία της περιόδου 1940-1960 αναπτύσσεται στον 13ο τόμο της έκδοσης των Συριανών Γραμμάτων με την ευθύνη και τη “σφραγίδα” του Δημήτρη Βαρθαλίτη, ο οποίος και κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία.

Η εξαμηνιαία έκδοση του αγαπημένου ιστορικού περιοδικού, αποτελεί, όπως και όλες οι προηγούμενες κυκλοφορίες, ένα πολύτιμο εργαλείο για όσους αγαπούν και μελετούν την ιστορία της Σύρου, ενώ ο τρόπος παρουσίασης των γεγονότων και των πληροφοριών, παρασύρει τον αναγνώστη και τον “ταξιδεύει” στο χρόνο. 

Στο σημείωμα του εξωφύλλου για τον νέο τόμο, το περιεχόμενο του οποίου εισάγει τον αναγνώστη στην ουσία του ενδιαφέροντος αφιερώματος, σημειώνονται τα εξής: “Η Σύρα στα χρόνια του πολέμου και της κατοχής. Χρόνια γεμάτα ηρωισμούς, κατορθώματα, βομβαρδισμούς, εξαθλίωση, πείνα και θάνατο. Αναμνήσεις και ημερολόγια από επιφανείς και αφανείς Συριανούς, καταστάσεις πεσόντων, κατάστιχα γεννήσεων και στατιστικές θανάτων. Απελευθέρωση και κλωστηρούδες, δηλώσεις μετανοίας και στρατόπεδα αναμορφώσεως, αλλά και νέο δημοτικό νοσοκομείο, δημοτικό ρολόι, θέατρα και διασκεδάσεις. Η ζωή παλεύει να ξανασταθεί στα πόδια της και να κρατηθεί πάνω στο νησί, ενώ η εσωτερική μετανάστευση προς την Αθήνα και τον Πειραιά όσο πάει και δυναμώνει”.

Όπως τονίζει στην “Κοινή Γνώμη” ο κ. Δημήτρης Βαρθαλίτης, η περίοδος 1940- 1960 αποτέλεσε για τη Σύρο την υπέρτατη δοκιμασία, σημειώνοντας πως “αυτός ο καθοριστικός πόλεμος αποτελεί τη μεγαλύτερη καταστροφή που γνώρισε η Ερμούπολη από τη δημιουργία της, τόσο σε ανθρώπινες ζωές, όσο και σε καταστροφές κτηρίων. Το γενικότερο δε φρόνημα των Συριανών, υπήρξε εξαιρετική επίδραση. Οι κοινές δοκιμασίες, θυσίες και απώλειες, συμβάλουν ωστόσο ενωτικά για τις δύο κοινότητες της Σύρου που δοκιμάζονται και αγωνίζονται εξίσου με λαμπρή πράξη αντίστασης, συνειδητοποιώντας ότι μία είναι η μοίρα του τόπου”. 

Μάλιστα, συμπληρώνει πως το συγκεκριμένο τεύχος, μεταξύ άλλων, “παρουσιάζει δύο ημερολόγια επιφανών Συριανών στον πόλεμο στην Αλβανία. Οποιαδήποτε αναφορά δε και μαρτυρία που αφορά τη διάσωση ονομάτων πεσόντων είναι πολυτιμότατη. Ακολουθούν οι μαρτυρίες για όσα συνέβησαν στο νησί της Σύρου και βεβαίως οι όποιες πράξεις των κατοίκων μπροστά στην πρωτόγνωρη κατάσταση. Και για τα δύο θέματα το τεύχος αυτό έχει να μας δώσει πολλά. Ακολουθούν τα έργα της μεταπολεμικής περιόδου και μάλιστα αυτά που αφορούν υποδομές, όπως το δημοτικό νοσοκομείο, το ρολόι και άλλα, και η διασκέδαση, το θέατρο, η λογοτεχνία και η κοινωνική ζωή έχουν μια ιδιαίτερη αίσθηση που πηγάζει από τα ιδιαίτερα γεγονότα. Δεν έχει εγκαταλειφθεί ακόμα η πίστη στον άνθρωπο, παρά τις θηριωδίες, έχει γίνει όμως κάπως χαλαρή η αυστηρή προσήλωση σε άκαμπτα σχήματα ηθικών αξιών και σαν αποτέλεσμα έχουμε αυτή την περίεργη  ελευθερία των έκριμνων καταστάσεων”.

Τα περιεχόμενα του τόμου έχουν ως ακολούθως:

1. Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης - Το ημερολόγιο του φρερ Βasile στον πόλεμο του 1940

2. Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης - Εκκωφαντικός ο θόρυβος των βομβαρδισμών

3. Αριστείδης Γ. Διαμαντής  Λάζαρος Ε. Βλαδίμηρος - Ο λιμός και οι συνθήκες υγιεινής στη Σύρο τα χρόνια της Κατοχής

4. Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης - Ονομαστικοί καταάλογοι των γεννηθέντων παιδιών στη Σύρο 1940-1944

5. Αντώνης Ι. Τάντουλος - In memoriam...Οι στρατευμένοι Συριανοί νεκροί του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

6. Δημήτριος Αντ. Σιδερής - Πολεμικές αναμνήσεις

7. Γιάννης Μαρίνος - Παιδικές αναμνήσεις του Γιάννη Μαρίνου από τη Σύρα (1936-1942)

8. Μάρκος Κ. Φρέρης - Αναμνήσεις ενός δεκάχρονου από την κατοχή στον Γαλησσά

9. Ευαγγελινή Γλυνού - Άγγελος Γλυνός Μνήμες 1940-1949

10. Βάκης Καρβώνης - Όπως μου τα διηγήθηκαν ο πατέρας μου και οι θείοι μου

11. Έρση Βαρβέρη - Κώστας Βαρβέρης: Αναμνήσεις στη Σύρα του πολέμου και της απελευθέρωσης

12. Θωμάς Δρίκος - Από τη «Λαοκρατία» στου «Αητού το γυιο». Η Σύρος τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια

13. Αντώνης Ι. Τάντουλος - Γυάρος (1947-1952) Πληροφορίες για την πρώτη περίοδο  λειτουργίας των φυλακών στο νησί, μέσα από ανέκδοτα υπηρεσιακά έγγραφα

14. Αγγελική Κατρισιώση - Πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση στη Σύρο κατά την εικοσαετία 1940-1960

15. Αχιλλέας Δημητρόπουλος - Μια ακόμη «καλοπροαίρετη συνωμοσία» μνήμη Δημήτρη Γ. Παυλίδη

16. Τάκης Γαλανόπουλος - Πως το δημοτικό νοσοκομείο Ερμούπολης η «Ελπίς» έγινε το δημόσιο νοσοκομείο Βαρδάκειο και Πρώϊο

17. Τζένη Γεωργάκη - Το Δημοτικό Ρολόι Ερμούπολης

18. Ευαγγελινή Γλυνού Λέσχη Ντελλαγράτσιας

19. Πέγκυ Στεργίου - «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» ή η Αλίκη στη Σύρο του ‘60

20. Δημήτρης Β. Βαρθαλίτης - Ο Μάρκος, ο Στέλιος και η Σύρα

21. Θωμάς Δρίκος - Η Μαργαρίτα Καραμολέγκου στα κλωστήρια της Σύρου

22. Μιχαήλ Μ. Ρούσσος - Πετρος Λ. Καμπανης ή Πέτερ (1893-1970). Ο θρυλικός χρονογράφος της Σύρου

23. Μιχαήλ Μ. Ρούσσος - Βιογραφικό σημείωμα Μάρεν Ρηγούτσου

24. Βασίλης Φραγκουλόπουλος - Οι αυτοδιοικητικές (δημοτικές και κοινοτικές) εκλογές στη Σύρο τη δεκαετία του 1950 και η φωνή των τοπικών πηγών

25. Ελευθερία Δημάκη - Ο λαϊκός ποιητής Γιώργος Καφούρος για την εκλογή του Σταύρου Βαφία

26. Τάκης Γαλανόπουλος - Όταν οι πρώτοι Ερμουπολίτες έθαψαν μία κάψουλα του χρόνου