Ανάδειξη και προστασία της κληρονομιάς των Κυκλάδων

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το "Μιτάτο της Αμοργού" διοργανώνει το πολύ επιτυχημένο εργαστήριο για την ξερολιθιά με τίτλο "Η Αμοργιανή Μαστοριά".

Οι 5ήμερες εκδηλώσεις στηρίζονται από το Δήμο του νησιού, στο πλαίσιο της συντήρησης, ανάδειξης και προστασίας, όχι μόνο της συγκεκριμένης τεχνικής, αλλά και ενός στοιχείου που είναι αναγνωρισμένο από την UNESCO.

Για τη διοργάνωση των δράσεων μιλάει στην "Κοινή Γνώμη" η αντιδήμαρχος Τουρισμού και Πολιτιστικής Προβολής, Πόπη Δεσποτίδη, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για ένα εργαστήριο που κάθε χρόνο κεντρίζει το έντονο ενδιαφέρον, όχι μόνο των μόνιμων κατοίκων της Αμοργού, αλλά και των επισκεπτών της.

Μία εκδήλωση που έχει καθιερωθεί πανελλαδικά

Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Το Μιτάτο της Αμοργού” ανακοίνωσε τη διοργάνωση, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, του εργαστηρίου ξερολιθιάς "Η Αμοργιανή Μαστοριά", μίας δράσης η οποία πλέον καθιερώνεται στον πανελλαδικό χάρτη πρωτοβουλιών για τη τέχνης της ξερολιθιάς.

Να σημειωθεί ότι τα δύο προηγούμενα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν το 2021 και 2022 στην περιοχή του "Στρούμπου", στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία, εμπλουτίζοντας τόσο το τοπίο και την πεζοπορική διαδρομή που διέρχεται από το πεδίο, όσο και τους μάστορες, την ιστορία και την εφαρμογή της.

Το φετινό εργαστήριο που θα διεξαχθεί τον Οκτώβριο του 2024, έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα στην περιοχή "Καλοπόταμα", του χωρίου "Ποταμός" της Αιγιάλης. με τις δράσεις να επικεντρώνονται στη μαθητεία κατασκευής παραδοσιακών ξερολιθικών αναβαθμών (χτιών), αλλά και στη συζήτηση για την εκπαίδευση και πιστοποίηση μαστόρων. Μάλιστα για το σκοπό αυτό έχουν προσκληθεί μάστορες και ειδικοί και από πολλές περιοχές της χώρας.

Εκπαιδευτικός και περιβαλλοντικός σκοπός

Σκοπός της εκδήλωσης, όπως τονίζει η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Το Μιτάτο της Αμοργού”, είναι κατά βάση εκπαιδευτικός, τόσο για τους νεότερους τεχνίτες, παραγωγούς και λοιπούς επαγγελματίες που ασχολούνται με την κατασκευή αναβαθμίδων με ξερολιθιά, όσο και για τους μαθητές του νησιού, αλλά και περιβαλλοντικός.

Τέλος να σημειωθεί, ότι εκτός από την πρακτική άσκηση και εκπαίδευση, θα υπάρξουν και ομιλίες, από ειδικούς, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι η μέλη από το "Μιτάτο της Αμοργού", συμμετέχουν ενεργά και σε ανάλογες δράσεις που πραγματοποιούνται σε πολλά νησιά των Κυκλάδων.

Ενδεικτικά, προ ημερών συμμετείχαν στo 8o και τελευταίο εργαστήρι για τον χωρικό σχεδιασμό για τη διάσωση της Κυκλαδίτικης ταυτότητας στην Πάρο, που διοργάνωσαν Σύλλογοι, αλλά και ο Δήμος του νησιού, ενώ από τις αρχές του 2024 έχουν λάβει μέρος σε ανάλογα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν τόσο στο νομό, όσο στα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα στην Τήλο.

Εκτός όμως από τη συμμετοχή σε ανάλογες δράσεις στη νησιωτική περιοχή, η ΕΜΚΕ, έχει συμβάλει με τις γνώσεις της και σε πολλά σημεία της στεριανής Ελλάδας και συγκεκριμένα σε περιοχές όπου παραμένει ζωντανή η τέχνη της ξερολιθιάς, όπως είναι και η Αιτωλοακαρνανία.

"Η συγκεκριμένη τέχνη πρέπει να παραμείνει ζωντανή"

"Είναι το τρίτο εργαστήριο που θα πραγματοποιηθεί στην Αμοργό και το οποίο υλοποιείται μέσω μίας πρωτοβουλίας που έχει αναπτύξει τα τελευταία τρία χρόνια, η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία "Το Μιτάτο της Αμοργού". Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το εργαστήριο θα λάβει χώρα στην περιοχή "Καλοπόταμα", όπου με τη βοήθεια παλαιών ταλαντούχων τεχνιτών (μαστόρων) ξερολιθιάς, θα ανακατασκευάσουν το μονοπάτι "Παλιά Στράτα", δηλώνει η αντιδήμαρχος Τουριστικής και Πολιτιστικής Προβολής του Δήμου Αμοργού, Πόπη Δεσποτίδη.

Όπως αναφέρει, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη δράση, ιδιαίτερα από νέους ανθρώπους, ενώ θα υπάρξουν και ειδικές εκδηλώσεις για τους μαθητές των σχολείων του νησιού.

"Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο από τους μόνιμους κατοίκους της Αμοργού, αλλά και από άλλα νησιά, διότι η τέχνη της ξερολιθιάς είναι μία τέχνη που έχει διαγράψει μία σημαντική πορεία, ιδιαίτερα στο χώρο των Κυκλάδων. Ένας επίσης σημαντικός παράγοντας είναι ότι η συγκεκριμένη τέχνη παραμένει "ζωντανή" στην Αμοργό και γι' αυτό ο Δήμος στηρίζει τέτοιου είδους δράσεις, οι οποίες θα παρουσιαστούν, μέσω ομιλιών και στους μαθητές του νησιού", σημειώνει, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι "η ξερολιθιά, η κατασκευή δηλαδή «εν ξηρώ», χωρίς τη χρήση συνδετικών κονιαμάτων, αποτελεί στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς αναγνωρισμένο από την UNESCO και ως τέτοιο προστατεύεται, προωθώντας τη διατήρηση της γνώσης αλλά και των αξιών που πρεσβεύει".

Η προστατευόμενη άυλη κληρονομιά

Η τέχνη της ξερολιθιάς, αφορά την κατασκευή κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό. Οι ξερολιθικές κατασκευές είναι άλλοτε έντονα ορατές, όπως εκτεταμένα εντυπωσιακά σύνολα ταρατσωτών καλλιεργειών, και άλλοτε διακριτικές και ταπεινές, όπως τα κτίσματα γεωργοκτηνοτροφικής χρήσης. Ωστόσο, είναι πάντα καλαίσθητες και φιλικές προς το περιβάλλον.

Η τεχνική χρησιμοποιείται επίσης για όλες τις εγκαταστάσεις που συμβάλλουν στην αποστράγγιση, την άρδευση και την ύδρευση των γαιών. Προτιμάται για τα τεχνικά πλεονεκτήματά της, που οφείλονται στις λειτουργικές ιδιότητες της δόμησης εν ξηρώ και στο γεγονός ότι δεν απαιτούνται ιδιαίτερα τεχνικά μέσα. Η συμβολή της ξερολιθιάς στην οργάνωση και τη συγκρότηση τοπίων και ταυτοτήτων υπογραμμίζεται σε διεθνές επίπεδο όλο και περισσότερο.

Η τέχνη της ξερολιθιάς εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2015, στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO,2003), το 2018.