Άγιος Νικόλαος ο Άγιος των θαλασσινών

Άγιος Νικόλαος ο Άγιος των θαλασσινών

Όλες οι εκκλησίες της Ερμούπολης διακρίνονται για την αρχιτεκτονική τους. Ο Άγιος Νικόλαος όμως, όπως εύστοχα έχει γραφτεί,... “φέρει τα πρωτεία όλων των Ελλάδι ναών, υπερτερών μάλιστα και της εν Αθήναις Μητροπόλεως” αναφέρθηκε από τους ειδικούς τον Απρίλιο του 1853. Από τα πολύ παλιά χρόνια οι ναυτικοί πριν φύγουν για ταξίδι επιθυμούσαν να ανάψουν ένα κερί, ευχαριστώντας τον Άγιο που πάντα τους βοηθούσε να επιστρέψουν από τα... τόσα ταξίδια τους. Συχνά, επιθυμούσαν να μεταλάβουν και ν’ ανάψουν ένα κερί στον Ναό, ευχαριστώντας τον Άγιο που θα τους βοηθούσε να επιστρέψουν. Στις περισσότερες θαλασσινές περιοχές της Ελλάδας και στα νησιά μας οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, αλλά και πολλά ξωκκλήσια κτίζονταν (όχι σήμερα, αλλά στο παρελθόν), ή στις άκρες των μικρών λόφων, ή κοντά στη θάλασσα, ώστε όλοι οι κάτοικοι αγνάντευαν από μακριά τα καράβια. Στόχος τους ήταν, όταν φουρτούνιαζαν τα πέλαγα να ζητούν τη βοήθεια του Αγίου που τον θεωρούσαν τον “πιο παρασημοφορημένο Άγιο της Χριστιανοσύνης”, έγραφε ένας ιερέας. Πίστευαν πάντα ότι όλα πήγαιναν καλά και σώζονταν οι άνθρωποι και τα καράβια τους. Η εικόνα του Αγίου Νικολάου, στους ναούς, είναι μερικές φορές γεμάτη από ασημένια ή χρυσά καραβάκια, τάματα ναυτικών, που όπως πίστευαν... ότι ο Άγιος έσωζε σε δύσκολες στιγμές. Είναι ένα γεγονός που χαρακτηρίζει τον Άγιο σαν τον...”πιο παρασημοφορημένο Άγιο της Χριστιανοσύνης”, έγραφε ένας ιερέας. Κατά το έθιμο, το τάμα τους οι ναυτικοί το πήγαιναν στην εκκλησία και την ίδια μέρα έκαναν και λειτουργία. Σε ιδιαίτερα σοβαρούς κινδύνους έταζαν στον Άγιο το κτίσιμο μιας μικρής εκκλησούλας. Αλλά και η αγάπη που τρέφει από τους βυζαντινούς χρόνους ο λαός μας προς τον Νικόλαο, ανεβάζουν τους Ναούς του Αγίου στην Ελλάδα περίπου σε 860! Οι 90 στην Ζάκυνθο και τα ξωκκλήσια και οικονοστάσια προς τιμήν των ναυτικών όλων, είναι πάνω από 1.000, όπου καλύπτουν τις ψυχικές ανάγκες των πιστών, όταν τους επισκέπτονται.

Ο εορτασμός του Αγίου

Η εκκλησία καθόρισε για τον εορτασμό του Αγίου... τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες που επικρατούν συνήθως αυτές τις μέρες. Έχει παρατηρηθεί ότι κατά το τριήμερο 4-6 Δεκεμβρίου, τα λεγόμενα “Νικολοβάρβαρα”, επικρατούν πολύ μεγάλες τρικυμίες στο Αιγαίο. Έτσι λοιπόν, οι κινδυνεύοντες λόγω των τρικυμιών, ναυτικοί, επικαλούντο και απέδιδαν τη σωτηρία τους στον σημαντικό Άγιο Νικόλαο. Έτσι, όσο περνούσαν τα χρόνια, παρουσιάστηκε ιδιαίτερη λατρεία στον άγιο Νικόλαο από τους ναυτικούς, οι οποίοι, από πάντα επικαλούνται τη βοήθεια του προστάτου τους με συγκινητικές απλές φράσεις όπως: “Άγιε Νικόλα βοήθαμαι στο τιμόνι!”. “Άγιε Νικόλα χωρίς άρμενα και πανιά είμαστε. Σε παρακαλούμε βοήθα μας”. “Άγιε Νικόλα βοήθα, είμαστε χωρίς πηδάλιο στο πλοίο.” “Βοήθησέ μας Άγιε...”! “Ο Άγιος”, κατά την λαογράφο Γεωργία Ταρσούλη ανέφερε όπως φαντάστηκε δική της φράση, είπε: “...στην πλώρη κάθετ’ ο Χριστός, στη μέση η Παναγία και πίσω στο τιμόνι του ο Άη Νικόλας”.

Στη Σύρο και στην Ύδρα, έγραψε και ανέφερε η κ. Γεωργία Ταρσούλη: “Μόλις τελειώσει η κατασκευή ενός καϊκιού και καρφώνουν στο πηδάλιο ένα εικονάκι του Αγίου Νικολάου για να το φυλάει. Πολλοί ναυτικοί και εφοπλιστές συνήθιζαν να δίνουν το όνομα του Αγίου σε πλοία, σε μεγάλα ιστιοφόρα και σε καΐκια. Και στο Πολεμικό Ναυτικό υπήρχε πλοίο με το όνομα του Αγίου ενταγμένο στη δύναμη του Στόλου το 1830.

Επίσημα από την Πολιτεία, κατά τον Ναύαρχο Λυκούδη, ο Άγιος Νικόλαος αναγνωρίσθηκε σαν προστάτης των ναυτικών μας την 5η Δεκεμβρίου 1901. Ο τότε Υπουργός Ναυτικών Γεώργιος Κόρπας έκανε αναφορά προς τον Βασιλέα Γεώργιο Α΄, η οποία είχε ως εξής: “Μεγαλειότατε, η επέτειος εορτή του Αγίου Νικολάου, θεωρείται εορτή των απανταχού ναυτιλλομένων Χριστιανών και εορτάζεται υπό τούτων την 6η Δεκεμβρίου, μνήμη του Αγίου Νικολάου ως προστάτου και αντιλήπτωρος * των ναυτιλλομένων. Τούτων ένεκεν η υπηρεσία ημών επάναγκες* θεωρεί την εξαίρεσιν της 6ης Δεκεμβρίου από πάσης εργασίας, ου μόνον εν τω ναυστάθμω, αλλά εν παντί άλλω ναυτικώ ιδρύματι και επί τούτοις παρακαλούμεν την έγκριτη εξαίρεσιν της ημέρας ταύτης από πάσης εν τω Βασιλικό Ναυτικό εργασίας, και ορίζει ταύτην ως ιδιαίτέραν εορτήν του Βασιλικού και Εμπορικού Ναυτικού”.

Ο Υπουργος Ναυτικών Γεώργιος Κόρπας Εγκρίνεται

“Για δεύτερη φορά η γιορτή του Αγίου ορίσθηκε σαν ημέρα αργίας για το Πολεμικό Ναυτικό με προεδρικό Διάταγμα της 22ας Ιουλίου 1927” Γράφει ο Αντιναύαρχος Ε. Σακελλαρίου, ο οποίος αναφέρει ότι: οι σπουδαιότεροι και ωραιότεροι Ναοί του Αγίου είναι: στο Γαλαξίδι, με το περίφημο Τέμπο του 19ου αιώνα. Ο “μεγαλομάτης” Άγιος της Ζακύνθου και φυσικά ο υπέροχος Ναός της Σύρου!

Όπως γράφει ο Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος Β΄ είναι: “Ένας επίγειος ουρανός και μία ουρανοδρόμος ναύς είναι ο περικαλλής αρίζηλος* Ναός του Αγίου Νικολάου Ερμουπόλεως, θεμελιωμένος το 1848, απαράμιλλο δείγμα ευσέβειας, τέχνης, καλαισθησίας και πίστης των Ερμουπολιτών του 19ου αιώνα, με τον οποίον θέλησαν να τιμήσουν τον Προστάτη της Ναυτωσύνης...”

*αντιλήπτωρ = προστάτης

*επανάγκες = επιβεβλημένο – αναγκαίο

*αρίζηλος = πολύ φανερός