Μάνος Ελευθερίου

Πριν λίγες μέρες όχι μόνο η Σύρος, το νησί που γεννήθηκε και μεγάλωσε, αλλά σχεδόν ολόκληρη η Ελλάδα αισθάνθηκε θλίψη για την απώλεια του τόσο σημαντικού και σπουδαίου Έλληνας, του Μάνου Ελευθερίου.

Οι Έλληνες θαύμασαν και αγάπησαν το σπουδαία έργα του. Ήταν ένας σπουδαίος ποιητής, στιχουργός, λογοτέχνης, αναγνώστης, συλλέκτης και ένας πολύ αγαπητός φίλος.

Τον θαύμαζαν, τον αγαπούσαν και τον όσοι άνθρωποι τον είχαν γνωρίσει. Ήταν πάντα ευγενικός, χαμογελαστός και έτοιμος να προσφέρει ότι του ζητούσαν.

Αγάπησαν με πάθος τη λογοτεχνία. Η απόδειξη είναι τα χιλιάδες βιβλία από την προσωπική του βιβλιοθήκη που είχε δωρίσει και συνέχιζε ανελλιπώς να ταχυδρομεί (με δικά του έξοδα) στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Σύρου, στην αίθουσα που πλέον φέρει το όνομά του, καθώς και στο 4ο Δημοτικό σχολείο που μαθήτευσε.

Πολλά βιβλία επίσης, έστελνε στη βιβλιοθήκη στην Αστυπάλαια για τους μαθητές της άγονης γραμμής. Παράλληλα προσέφερε σε σχολεία ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, διηγήματα, λογοτεχνικές μελέτες, παιδικά λευκώματα και θεατρικά που είχε γράψει. Αποτελούσε, όπως είπε ένας δημοσιογράφος “...λογοτεχνικό ήρωα εν κινήσει”. Η μεγάλη αγάπη του Μάνου Ελευθερίου για την ανάγνωση (όχι μόνο της λογοτεχνίας) υπήρξε καθοριστική και στην προσωπική του δημιουργία.

Είχε ασχοληθεί, είχε διαβάσει με πάθος τα σπουδαία χειρόγραφα από το αρχείο του Καβάφη. Παράλληλα τον ενθουσίαζαν τα κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Μακρυγιάννη, του Σεφέρη και πολλών άλλων Ελλήνων και ξένων λογοτεχνικών και ποιητών.

Όσοι γνωρίσαμε αυτόν τον σπουδαίο Έλληνα και Συριανό Μάνο Ελευθερίου μας ήταν γνωστό ότι δεν είχε ταξιδέψει πολύ και στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στο εξωτερικό. Και αυτό οφείλετο, ίσως, στο ότι είχε βαθιά ενασχόληση με το χαρτί, με τα αρχεία, με τις “αποθήκες μνήμης” που βρίσκονται κρυμμένες, μπερδεμένες και σκονισμένες, ίσως, σε κάποιους χώρους.

Και με την βοήθεια, ίσως, παλιών κειμένων έγραψε χιλιοτραγουδισμένα ποιήματα του για το παρελθόν όπως: “....άλλος για Χίο τράβηξε κι άλλος για Μυτιλήνη κι άλλος στης Σύρας τα στενά αίμα και δάκρυα πίνει”

Και ένα άλλο πολύ γνωστό και αγαπητό λέει:

“Το τρένο φεύγει στις οκτώ, ταξίδι για την Κατερίνη,

Νοέμβρης μήνας δεν θα μείνει...”

Υπάρχει ακόμη “Ο Άγιος Φεβρουάριος” ένας δίσκος με αναφορές στη Μικρασιατική καταστροφή στη Σμύρνη κ.α.

Είχε γράψει και είχε αναφερθεί σε πολλούς τόπους, αλλά πάντα φρόντιζε πολλά του ποιήματα ή κείμενα να περιστρέφονται γύρω από έναν άξονα: τη Σύρο.

Σ΄ αυτό το νησί γεννήθηκε τον Μάρτη του 1938 σ' ένα μεγάλο ωραίο σπίτι. Αργότερα γεννήθηκαν τα αδέλφια του, η Αγγελική, ο Στέλιος και η Λιλή. Φοίτησε στο 4ο Δημοτικό Σχολείο, αργότερα άκουγε ραδιόφωνο, στα 13 του χρόνια άρχισε να πηγαίνει με τη μητέρα του στο θέατρο Απόλλων, γνώρισε τους Έλληνες ηθοποιούς του τότε όπως την Κυβέλη κ.α. Με ιδιαίτερη χαρά επισκεπτόταν το νησί που γεννήθηκε, σχεδόν κάθε καλοκαίρι. Από εδώ ξεκίνησε κι εδώ επέστρεφε, αλλά τώρα δεν θα επιστρέψει... έφυγε από τη ζωή και είχε γράψει: “....τα τραγούδια που' χουν αίμα και καρδιά

ειν' αρρώστια που δεν γίνεται καλά.

Η Ακαδημία Αθηνών, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας μας βράβευσε τον Συριανό ποιητή Μάνο Ελευθερίου.

Ο ποιητής, ο λογοτέχνης, ο συλλέκτης, ο αναγνώστης, ο στιχουργός που είχε γράψει, κι είχε προσφέρει στους Έλληνες (και όχι μόνο) την απόλαυση τετρακοσίων περίπου τραγουδιών, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, όπως του άξιζε! Ήταν ιδιαίτερη τιμή αυτή η βράβευση για τον πολύ αγαπητό μας και αείμνηστο Μάνο, αλλά ήταν ιδιαίτερα μεγάλη τιμή και για το νησί μας που βραβεύτηκε ο σπουδαίος δημιουργός που μας είχε κάνει υπερήφανους.

Το έργο του, που παραμένει κοντά μας είναι σπουδαίο και σημαντικό. Αυτό άλλωστε αναγράφεται και στο βραβείο της Ακαδημίας: “ΔΙΑ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΑΥΤΟΥ ΕΞΟΧΟΝ ΕΡΓΟΝ!”

-Η Ελλάδα τιμά τον Μάνο! Ήταν το 2008 όταν (έκλεινε τα 70 του χρόνια) τότε ο Λουδοβίκος των Ανωγείων κάλεσε στο Φεστιβάλ “Υακίνθεια” στον Ψηλορείτη τον Μάνο για να γιορτάσει εκεί τα τα εβδομηκοστά γενέθλιά του με μουσική και με εκλεκτούς καλεσμένους.

-Τον Ιούνιο του 2008, το 4ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης, ο Διευθυντής κ. Π. Λίτσας, οι δάσκαλοι, τα παιδιά και δεκάδες θαυμαστές υποδέχθηκαν και τίμησαν τον Μάνο. Είναι το σχολείο που φοίτησε και έμαθε ανάγνωση και γραφή... Ο Δήμαρχος ήταν παρών.

- Τον Αύγουστο του 2008, στο Φεστιβάλ Εξωμβούργου Τήνου, ο Δήμαρχος κ. Π. Κροντηράς τίμησε τον Μάνο με την ευχή να συνεχίσει να προσφέρει στη χώρα μας.

-Ο Δήμος Ερμούπολης τον τίμησε σε διάφορες εκδηλώσεις με αγάπη, υπερηφάνεια και θαυμασμό στο έργο του.

-Το 2010 την ημέρα των γενεθλίων του (12 Μαρτίου) πολλοί καλλιτέχνες, ο εκδοτικός οίκος ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ και η ΕΡΤ 2 διοργάνωσαν μια μουσική εκδήλωση στο “METROPOLIS” στην Πανεπιστημίου τιμώντας τον Μάνο.

Ο ποιητής φωτίζει το μέλλον μας...

Είπε ο Λυκειάρχης του 4ου Λυκείου Περιστερίου υποδεχόμενος τον Μάνο σε μια εκδήλωση του σχολείου αφιερωμένη στον ποιητή.

Μαθητές και μαθήτριες του Λυκείου συνοδευόμενοι από εκπαιδευτικούς είχαν έρθει στη Σύρο ένα μήνα πριν, επισκέφθηκαν το 4ο Δημοτικό όπου φοίτησε ο Μάνος, αποτύπωσαν σε κάμερα εικόνες και παρουσίασαν τους χώρους που έζησε τα παιδιά του χρόνια.

Με βαθιά συγκίνηση ο Μάνος ευχαρίστησε τα παιδιά για την υπέροχη προσφορά τους.

“Ήρθαν τα ποιήματα του Μάνου κι ήταν φώτα στην ομίχλη...”

Ήταν 50 χρόνων ο ποιητής, ο στιχουργός, ο λογοτέχνης, ο συλλέκτης Μάνος όταν είπε στον δημοσιογράφο: “....Νομίζω ότι θα έχω πολύ άσχημο τέλος. Ότι θα ζω συνεχώς σε αυταπάτες, ότι δεν πρόκειται να γίνω πλούσιος, ούτε ωραίος, ούτε αυτάρκης. Θα' θελα να' χω ένα μικρό χωραφάκι να φυτέψω δυο κρεμμυδάκια κι ένα μαρούλι...” και λίγα χρόνια αργότερα είπε: “...ήμουν πολύ τυχερός όταν με γνώρισε ο Μίκης....ο θεός μου έδωσε μεγάλο χωράφι να καλλιεργήσω”. Ο Μάνος ήταν ο υπέροχος δημιουργός και όλο του το έργο είναι ανάγλυφος καθρέπτης μιας ψυχής.

Σήμερα χάθηκε η ελπίδα για όλους τους Έλληνες και ιδιαίτερα για μας τους Συριανούς γιατί ο Μάνος ταξίδεψε: “...μες στα στενά του Κάτω κόσμου”

Καλό σου ταξίδι στην άλλη ζωή, εκεί που θα είσαι: “...στις λαγκαδιές του Παραδείσου”

Μαρία Ρώτα