Τα περίεργα και ενδιαφέροντα ονόματα του βυθού

Ποιος από μας δεν έχει παραγγείλει αθερίνα σε Συριανή ταβέρνα; Την συναντάμε άφθονη και νόστιμη παντού. Αυτό είναι προφανώς και το κουσούρι της, γι’ αυτό όλοι αθερίνα με επιμονή ζητούν. Τηγανισμένη με αυγά και τσιγαρισμένη με κρεμμυδάκι είναι πεντανόστιμη. Γλύκα !

Κανείς δεν την περιφρονεί για το μέγεθός της, ίσα ίσα, γι’ αυτό όλοι την κυνηγούν. Γνωρίζετε, όμως, ότι η λέξη «αθερίνα» προέρχεται από το αρχαίο «αθερίζω» που σημαίνει καταφρονώ, περιφρονώ; Προφανώς για το μέγεθός της, τη μικρότητά της, όχι βέβαια για τη νοστιμιά της! Είναι ο αθερίνος, η αθερίνη και η σμαρίδα για τους Αρχαίους. αθερίνα ή μαρίδα, μαριδάκι, μαριδούλα για τους σύγχρονους. Για όλους γεύμα θερινό εξαίσιο!

Ίσως, θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι, επειδή κινείται και ζει κοντά στην επιφάνεια τής θάλασσας, στην κορυφή, στην άκρη, (κάτι που σημαίνει η αρχαία λέξη «αθήρ»), από κει ενδεχομένως να πήρε το όνομά της. Αν και κλίνουμε προς την πρώτη εκδοχή, όπως και να’ ναι ο αθερ(ι)νός ή αθρινός δεν υποτιμάται από κανένα !

Τώρα που μας ήρθε η όρεξη, ας παραγγείλουμε κι ένα μπακαλιάρο! Απ ό,τι ξέρω κι αυτουνού το κρέας είναι νοστιμότατο. Ο βακαλάος, αντίθετα με την αθερίνα, προτιμά τα βαθιά νερά και τη λάσπη του βυθού, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Θέμος Ποταμιάνος. Στον κόλπο των Μεθάνων φαίνεται ότι αφθονούν. Και είναι καλός για σούπα, έτσι καθώς έχει κρέας άπαχο, λεπτό και πολύ ελαφρό. Αυτός είναι ο Ελληνικός, ο φρέσκος, όχι ο καταψυγμένος του Εύξεινου Πόντου και του Βόρειου Ατλαντικού, που τρέφεται με ρέγγες. Αυτός που γίνεται παστός, λέγεται και γάδος ή αλλιώς όνος ( = γάιδαρος κατά τους Αρχαίους) ή ονίσκος, (γαϊδουράκι) το γαϊδουρόψαρο, όπως συμβαίνει κάποιοι να γνωρίζουν. Να, λοιπόν, που υπάρχουν και γαϊδούρια στο θαλασσινό κόσμο! Να’ ναι από την αφθονία αυτών κάποτε που το γνωστό μας Γαϊδουρονήσι, έξω από λιμάνι της Σύρου, πήρε αυτή την ονομασία; Ποιος ξέρει;

Πάντως, ένα είναι απόλυτα βέβαιο: ότι και η στεριά έχει παρόμοια τετράποδα. Πολλοί διατείνονται μάλιστα ότι τα δίποδα υπερτερούν στις μέρες μας!

Μιχάλης Ι. Φραγκιάς

Φιλόλογος

Ιούλιος 2014