Συναλλαγή

Στη συναλλαγή, στο παρέ-δώσε, γίνεται μια ανταλλαγή αγαθών και/ή υπηρεσιών. Καθώς τα ανταλλασσόμενα δεν είναι ακριβώς όμοια και ίσα, η εντιμότητα της συναλλαγής με ισοτιμία περίπου των ανταναλλασσομένων, είναι υπόθεση περισσότερο υποκειμενική παρά αντικειμενική. Δίνω κάτι που μου περισσεύει, ενώ λείπει από τον άλλον και παίρνω κάτι που από αυτόν περισσεύει και εμένα μου λείπει. Όταν τα ανταλλασσόμενα είναι υλικά αγαθά, η ισοτιμία είναι κάπως πιο εύκολη, καθώς αυτά μπορούν να ζυγίζονται. Όταν όμως είναι υπηρεσίες, η ισοτιμία γίνεται ακόμη πιο δύσκολη.

Μια εξαιρετικά συμφέρουσα, κατά τα φαινόμενα, συναλλαγή, είναι η ανταλλαγή μιας δύσκολης εξυπηρέτησης με μια ευκολότερη. Αυτή άρχισε με την έναρξη του πολιτισμού, πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι τρέφονταν από έτοιμους καρπούς και θηράματα που κυνηγούσαν στα δάση και στις κοιλάδες. Και κάποτε, εξαφάνισαν την ποικιλότητα του δάσους και στη θέση των εξαφανισμένων φυτών ανέπτυξαν μόνο εκείνα που παρήγαν εδώδιμους καρπούς. Τι ευκολία! Τώρα δεν χρειαζόταν να ψάχνουν για καρπούς όταν πεινούσαν. Οι καρποί ήταν εκεί να τους περιμένουν οποτεδήποτε. Επίσης κυνήγησαν και σκότωσαν τα άγρια θηρία και εξέθρεψαν τα εδώδιμα και παραγωγικά, που τους πρόσφεραν γάλα, αυγά, προβιές και κρέας όποτε ήθελαν. Όλα ωραία και καλά. Και έρχεται μια κακοτυχιά. Τα αρδευτικά έργα τους καταστρέφονται σε ένα σεισμό. Η καλλιεργήσιμη γη τους ξεραίνεται. Και δεν έχουν πια το δάσος για να αναζητήσουν, έστω δύσκολα, εκεί καρπούς για να ζήσουν. Ή, μια επιζωοτία σκοτώνει τα κοπάδια τους, και δεν υπάρχουν πια ελεύθερα θηράματα για να τα κυνηγήσουν, δύσκολα έστω, και να τραφούν.

Ζω στο διαμέρισμά μου. Τα ελάχιστα τελευταία χρόνια της ζωής μου τα πάντα γίνονται πιο εύκολα. Δε χρειάζεται πια να μαζεύω όλο το καλοκαίρι ξύλα από το δάσος για να τα καίω το χειμώνα στο τζάκι. Τώρα έχω ηλεκτρικό. Ζεσταίνομαι το χειμώνα και μαγειρεύω και φυλάω τα τρόφιμα στο ηλεκτρικό ψυγείο. Και ξαφνικά, ένας άνεμος ρίχνει ένα δέντρο πάνω στα σύρματα της ΔΕΗ και εγώ μένω χωρίς θέρμανση, χωρίς μαγείρεμα, χωρίς ψυγείο. 'Η, δεν χρειάζεται πια ούτε να πάω στη σουπερμάρκετ για να ψωνίσω τα χρειώδη. Από το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή μου κάνω την παραγγελία μου κι αυτή έρχεται στο σπίτι, χωρίς την παραμικρή δική μου προσπάθεια. Θεέ μου, τι ευκολία! Και ξαφνικά - κάθε χρόνο στην Αθήνα που ζω, όσο θυμάμαι, λίγες μέρες πριν από το θερινό ηλιοστάσιο έχομε καταιγίδες με κεραυνούς. Και σήμερα, τώρα που γράφω, έχει πέσει το Internet. Στο τηλέφωνο που πήρα από το σταθερό, μια αυτοματοποιημένη φωνή με πληροφορεί, ότι έχει ελέγξει τις γραμμές μου, αλλά, λόγω ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν, όλες οι τηλεφωνικές γραμμές είναι κατειλημμένες και παρακαλεί η αυτόματη φωνή να ξανακαλέσω αργότερα. Αργότερα όμως επαναλήφθηκε η ίδια ακριβώς μονοτονία. Να ξανακαλέσω αργότερα!

Και σκέφτομαι τώρα επεκτείνοντας το συλλογισμό μου. Ζούμε συγχρωτισμένοι σε τεράστιες μεγαλουπόλεις. Η συμβίωσή μας έχει σοβαρά πλεονεκτήματα. Βρίσκω ευκολότερα δουλειά σε ποικίλες υπηρεσίες. Βρίσκω ερωτικό(ή) σύντροφο πολύ ευκολότερα παρά αν ζούσα στο περιορισμένο περιβάλλον του χωριού των παππούδων μου. Είμαι σχετικά αθέατος στο περιβάλλον της μεγαλούπολης που ζω κι έτσι δεν αισθάνομαι την καταπιεστική εποπτεία των άλλων πάνω μου. Όμως το τίμημα είναι βαρύ. Στην περιοχή μου τίποτε εδώδιμο δεν καλλιεργείται ούτε εκτρέφεται. Σε μια μεγάλη ανωμαλία, ένα πόλεμο με πολιορκία ή με εμπάργκο, τίποτε δεν εισάγεται ούτε εξάγεται και είμαστε τα εκατομμύρια που ζούμε εδώ καταδικασμένοι. Εξάλλου, όπου αθροίζεται ένα είδος, εκεί προσελκύονται και οι εχθροί του, για τους οποίους αυτό το είδος είναι η τροφή τους. Βέβαια έχομε εξασφαλιστεί από τα λιοντάρια, τους λύκους, τα φίδια. Όμως, κατά διαστήματα, ενσκήπτουν οι επιδημίες, τα μικρόβια και οι ποικίλοι ιοί, που, αόρατοι εχθροί, είναι πανίσχυροι. Άσε που μια απρόβλεπτη πυρηνική έκρηξη μπορεί να αφανίσει σε κλάσμα του δευτερολέπτου μυριάδες ή εκατομμύρια ψυχών.

Με άλλα λόγια θέλω να πω πως στη συναλλαγή με τη σύγχρονη τεχνολογία, πουλάμε τη δυσκολία και αγοράζομε την ευκολία. Αυτή είναι η αισθητή συναλλαγή. Δυστυχώς, αυτή συνδυάζεται με μιαν άλλη, υπόγεια, αόρατη. Εκχωρούμε τη δυνατότητα επιβίωσης έστω και με δυσκολία. Θα προσπαθήσω να το κάνω αντιληπτό με μιαν άλλη αναλογία. Παίρνω ένα δάνειο. Ξαφνικά, ενώ ως πριν από λίγην ώρα, ήμουν χωρίς χρήματα, έχω τώρα στην τσέπη μου αφθονία που την κάνω ό,τι θέλω. Βέβαια, θα πρέπει να αποπληρώσω το δάνειο, και μάλιστα με τόκο. Ναι, αλλά αυτό θα γίνει με δόσεις στο αόρατο μέλλον. Ποιος ζει, ποιος πεθαίνει ως τότε; Ναι, αλλά θα ζουν τα παιδιά μου. Γι΄ αυτά κυρίως, ισχυρίζομαι για να δικαιολογηθώ, συνάπτω τώρα το δάνειο. Και κληρονομώ σ΄ αυτά όχι τα χρήματα που εισέπραξα, αλλά το δάνειο που αυτά πρέπει να αποπληρώσουν.

Την αόρατη συναλλαγή, όπως και τα μέλλοντα κανένας δεν μπορεί να τα γνωρίζει, παρά μόνον ο Θεός, αν πιστεύετε σ΄ Αυτόν. Οι σύγχρονοι σοφοί, όμως, οι επαΐοντες μπορούν να υποπτεύονται τα επικείμενα. "Θεοὶ μὲν γὰρ μελλόντων, ἂνθρωποι δὲ γιγνομένων, σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται". (Φιλόστρατος). Αυτοί μπορούν να προΐδουν τις συνέπειες των όποιων συναλλακτικών αποφάσεων παίρνομε. Είναι όμως αυτοί οι κατάλληλοι για να πάρουν τις αποφάσεις; Αυτή είναι η στάση των έντιμων ολιγαρχικών. Αυτοί ξέρουν. Ας τους εμπιστευθούμε λοιπόν!. Κι όμως υπάρχουν κάποια πράγματα εξίσου σημαντικά που αυτοί δεν μπορούν να γνωρίζουν. Αυτά είναι οι παρούσες ανάγκες μας και οι αντοχές μας. Αν έχουμε απόλυτη ανάγκη από ένα δάνειο, θα το συνάψουμε, έστω και αν πρέπει να το αποπληρώσουν οι απόγονοί μας. Στο κάτω κάτω, η υπόγεια συναλλαγή μπορεί να είναι προς όφελός μας και όχι σε βάρος μας. Το δάνειο που πετύχαμε να πάρουμε στη διάρκεια της Επανάστασής μας σήμαινε πως οι πολυδύναμοι δανειστές μας αναγνώριζαν την ύπαρξη κάποιου στοιχειώδους εθνικού κράτους μας, που του αναγνώριζαν την αξιοπιστία της επιστροφής του δανείου. Ενδιαφέρονταν, επομένως, να ελευθερωθούμε. Και η ανάγκη του δανείου για αγορά όπλων και άλλων χρειωδών για τον πόλεμο ήταν αδήριτη.

Η απόφαση οφείλει, λέω, να ληφθεί, από τον ίδιο το λαό. Έχοντας λάβει γνώση των συνεπειών από τους επαΐοντες, τους πολιτικούς, αυτός ο λαός, ο οργανωμένος δήμος, θα αποφασίσει, αυτός θα ωφεληθεί και αυτός θα πληρώσει, αν η επιλογή ήταν λανθασμένη. Οι πολιτικοί, έτσι κι αλλιώς, ακόμη κι αν ήταν δική τους η λανθασμένη απόφαση, δεν θα πληρώσουν· έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν.